Sưng nề là một triệu chứng thường gặp sau khi bị ong đốt, dù không gây nguy hiểm quá nhiều nhưng lại khiến người bị ong đốt rất khó chịu. Do đó, nhiều cách làm giảm sưng khi bị ong đốt khác nhau đã được áp dụng chẳng hạn như chườm lạnh, đắp mật ong, baking soda,... Ong đốt là một trong các tai nạn rất thường gặp trên thực tế. Sau khi bị ong đốt, nhiều biểu hiện khác nhau có thể xuất hiện. Trong đó, sưng nề là một trong các biểu hiện thường gặp nhất sau khi bị ong đốt. Mặc dù không quá nguy hiểm nhưng sưng nề lại gây rất nhiều khó chịu cho người bệnh, chính vì vậy những cách làm giảm sưng khi bị ong đốt luôn nhận được sự quan tâm của nhiều người. 1. Vì sao bị sưng khi ong đốt? Ong đốt nguy hiểm như thế nào? Khi một người bị ong đốt, ngòi kim ở phần đuôi của ong sẽ đâm xuyên vào da và lúc này nọc ong sẽ được truyền thẳng vào cơ thể. Với bản chất là các chất lạ, các protein lạ so với các chất trong cơ thể người, do đó nó sẽ kích hoạt các phản ứng miễn dịch và gây nên hiện tượng dị ứng. Lúc này, histamin được sản xuất ra sẽ gây nên nhiều đáp ứng khác nhau, trong đó có giãn mạch, thoát dịch ra khỏi lòng mạch, gây sưng nề, ngứa, gây phản ứng dị ứng nặng,... Ngoài ra, trong nọc ong còn có nhiều chất khác tác động lên cơ thể khiến nhiều triệu chứng khác xuất hiện chẳng hạn như Melittin có tác dụng gây đau, phospholipase A2 gây tiêu màng hồng cầu, Apamin gây độc trên hệ thần kinh,.... Chính vì thế, ong đốt thường không phải là một vấn đề luôn nhẹ nhàng như chúng ta vẫn thường nghĩ, đôi khi nó cũng có thể gây nên các triệu chứng nặng nề, đe dọa tính mạng của người bị ong đốt một cách rất nhanh chóng. Sự biểu hiện và mức độ trầm trọng khi bị ong đốt phụ thuộc vào các yếu tố chủ yếu bao gồm loại ong tấn công, số lượng nọc độc bị đưa vào cơ thể và sự mẫn cảm của cơ thể người bị ong đốt với nọc ong,...  2. Cách sơ cứu cho người bị ong đốt Bị ong đốt thông thường là một tai nạn bất ngờ nhưng lại có thể gây nên nhiều hậu quả, do đó sơ cứu đúng cách khi bị ong đốt là cần thiết để giảm thiểu tối đa các nguy hiểm cho người bị ong đốt. Các bước sơ cứu cho người bị ong đốt bao gồm: - Rời khỏi khu vực có ong ngay lập tức Các loài ong thường sống thành bầy, điều này có nghĩa người gặp nạn có thể phải chịu sự tấn công của rất nhiều ong. Trong khi đó, số lượng nọc độc được đưa vào cơ thể càng nhiều thì lại khiến cho các phản ứng của cơ thể diễn ra càng nhanh và càng nặng nề. Vì vậy, ngay khi bị ong đốt hoặc phát hiện người bị ong đốt cần di chuyển người bị ong đốt ra khỏi vùng có ong ngay lập tức. Một số loài ong có thể rất hung dữ và truy đuổi người bị đốt, khi này nếu có thể thì nên chui ngay vào màn hoặc bất cứ đâu mà ong không thể theo đuổi, tấn công được nữa. - Lấy ngòi ong ra khỏi cơ thể Sau khi người bị ong đốt đã đến được noi an toàn, cần tiến hành lấy ngòi ong ra khỏi cơ thể tránh cho nọc độc tiếp tục được đưa vào cơ thể. Khi lấy ngòi ong nên sử dụng nhíp hoặc móng tay để khều ngòi ong ra ngoài một cách nguyên vẹn. Tránh việc cố gắng nặn để lấy ngòi ong bởi có thể làm tổn thương các mô tại chỗ nhiều hơn và khiến nọc ong khuếch tán nhanh hơn. - Vệ sinh sạch vết thương Sau khi bị ong đốt, cần vệ sinh sạch sẽ vùng vết thương dưới vòi nước sạch và xà phòng. Điều này sẽ giúp rửa trôi các bụi bẩn và làm sạch vết thương, hạn chế nguy cơ nhiễm trùng. Đồng thời, do nọc độc của một số loài ong có mức nguy hiểm rất cao, có thể gây nhiều hậu quả với chỉ một nhát đốt duy nhất. Do đó, trong trường hợp có thể hãy cố gắng ghi nhớ loại ong đã tấn công hoặc nếu không biết tên của loài ong đó thì hãy nhớ những đặc điểm của chúng bao gồm kích thước, màu sắc, hình dáng cơ thể, số lượng ong trong đàn,.... để có thể thông báo với bác sĩ trong trường hợp cần thiết. 3. Cách làm giảm sưng khi bị ong đốt Như đã nói, sưng nề là một triệu chứng rất thường gặp sau khi bị ong đốt. Dù rằng triệu chứng này không gây nguy hiểm cho người bị ong đốt nhưng lại gây nhiều khó chịu do làm biến dạng tại khu vực bị đốt, gây mất thẩm mỹ. Do đó, tìm cách làm giảm sưng khi bị ong đốt là điều mà rất nhiều người quan tâm. Tham khảo một số cách làm giảm sưng sau khi bị ong đốt dưới đây: - Chườm lạnh Chườm lạnh được xem là cách làm giảm sưng khi bị ong đốt rất an toàn, hiệu quả và đơn giản. Nhiệt độ thấp khi chườm lạnh sẽ khiến các mạch máu co lại, giảm thiểu tình trạng thoát dịch khỏi lòng mạch, chậm hấp thu nọc độc,... do đó giúp giảm sưng sau khi bị ong đốt. Ngoài ra, chườm lạnh cũng có thể giúp giảm đau cho người bị ong đốt rất tốt. Tuy nhiên, khi chườm lạnh để giảm sưng sau khi bị ong đốt cần lưu ý, không nên để đá lạnh tiếp xúc với da vì có thể gây bỏng lạnh do nhiệt độ thấp quá đột ngột. Thay vào đó, hãy bọc viên đá lạnh trong khăn vải để tiến hành chườm lạnh. - Baking soda Nhờ có tác dụng trung hòa nọc độc, vì vậy baking soda cũng có thể được sử dụng để làm giảm các triệu chứng của ong đốt. Cách làm giảm sưng sau khi bị ong đốt bằng baking soda được tiến hành bằng cách lấy dung dịch baking soda thoa đều lên vùng bị ong chích, sau đó băng lại và để trong khoảng 15 phút. - Giấm táo Cách làm giảm sưng khi bị ong đốt bằng giấm táo cũng là một phương pháp được khá nhiều người sử dụng nhờ vào khả năng trung hòa nọc ong hiệu quả của giấm táo. Cách thực hiện tương đối đơn giản, ta chỉ cần pha loãng dấm táo, sau đó sử dụng dung dịch này để nhúng thẳng vùng bị ong đốt vào hoặc sử dụng khăn nhúng vào dung dịch sau đó đắp lên khu vực bị ong đốt. - Mật ong Nhiều người có thể bất ngờ khi chính mật ong có thể dùng như một cách làm giảm sưng do ong đốt gây ra Tuy nhiên, đây thực sự là một phương pháp giảm sưng tương đối hiệu quả bởi khả năng kháng khuẩn và làm lành vết thương hiệu quả. Chỉ cần chấm một chút mật ong lên khu vực bị ong chích, hiệu quả làm dịu vết thương có thể được biểu hiện nhanh chóng sau chỉ khoảng 30 phút chờ đợi. - Hành tím Các tinh chất trong hành tím được cho là có khả năng trung hòa nọc độc của ong cũng như làm giảm sưng sau khi bị ong đốt. Do đó, ta có thể sử dụng hành tím như một cách giảm triệu chứng hoặc cách làm giảm sưng sau khi bị ong đốt. Ta chỉ cần lấy một vài lát hành tím, chà nhẹ lên vùng ong đốt trong khoảng thời gian ngắn là có thể giúp vết thương dịu đi rất nhiều. Ong đốt bao lâu thì hết sưng? Thời gian sưng kéo dài sau khi bị ong đốt không cố định, nó tùy thuộc vào loại ong, số lượng ong đốt và mức dộ phản ứng của cơ thể. Đôi khi sưng sau khi bị ong đốt có thể biến mất rất nhanh chóng chỉ sau 1 hoặc vài giờ đồng hồ. Tuy nhiên cũng có khi sưng tồn tại nhiều giờ nhiều ngày và sau đó giảm dần rồi mới biến mất hoàn toàn. 4. Ong đốt khi nào cần tới bệnh viện?
Các trường hợp cần đưa người bị ong đốt đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức: - Người có tiền sử mắc các bệnh lý miễn dịch như hen phế quản,... hoặc dị ứng nặng với bất kỳ dị nguyên nào trước đây. - Người từng bị dị ứng nặng ở lần bị ong đốt trước kia. - Loài ong tấn công bệnh nhân là các loài ong có nọc độc nguy hiểm như ong đất, ong vò vẽ, ong bắp cày,... - Số lượng ong đốt người bệnh quá nhiều. - Sau khi bị ong đốt có các biểu hiện như khó thở, tím tái,... 5. Cách phòng tránh bị ong đốt Do ong đốt là một tai nạn bất ngờ có thể xảy ra với bất kỳ ai, chính vì vậy thực hiện tốt các biện pháp phòng tránh ong đốt là cần thiết để hạn chế các hậu quả nguy hiểm do ong đốt gây nên. Những biện pháp cụ thể bao gồm: - Nếu không cần thiết, hãy hạn chế đến gần các khu vực có ong hoặc tránh tiếp xúc với ong. - Không chơi đùa bằng cách chọc phá tổ ong. - Thường xuyên dọn dẹp, phát quang quanh nhà, tránh để ong làm tổ gần nhà. - Nếu thấy ong bay đến, đừng hoảng loạn bỏ chạy chỉ khiến ong truy đuổi hung dữ hơn, thay vào đó hãy ngồi yên xuống sẽ giúp hạn chế bị ong đốt. Trên đây là giới thiệu sơ lược về những hậu quả nguy hiểm khi bị ong đốt, cũng như các cách sơ cứu và cách làm giảm sưng khi bị ong đốt hiệu quả mà chúng ta có thể áp dụng ngay tại nhà để giúp giảm nhẹ các triệu chứng và giảm mức độ nguy hiểm do ong đốt gây nên. Chúng ta có thể thấy rằng ngòi ong có răng cưa. Những lưỡi răng cưa này giống như một cây lao, với mục đích đâm được càng sâu càng tốt. Các múi cơ kết nối ngòi với túi nọc độc, từ đó một chất độc phá hủy tế bào được bơm vào lỗ của ngòi ong. Rõ ràng là ngòi ong được tạo ra để bị mắc dính lại trong cơ thể kẻ thù, trong khi ngòi ong bắp cày có thể rút ra dễ dàng và quan trọng hơn là có thể tiếp tục đâm chích kẻ khác. Thật vậy, một con ong bắp cày có thể chích nhiều lần mà không chết, và chỉ dùng mỗi lần một lượng nhỏ nọc độc, trong khi những con ong khác sẽ chỉ chích một lần duy nhất và dùng hết lượng nọc độc đang có. Tuy nhiên, những con ong chỉ chết khi chích động vật có vú hoặc những con chim. Khi chích các loài côn trùng khác, chúng có thể dễ dàng rút ngòi ra. Nhưng tại sao ong phải chết sau khi chích? Khi một con ong chích một động vật có vú, nó đâm ngòi sâu vào da để tiêm nọc độc và bị mắc kẹt. Nó buộc phải dứt ngòi ra khỏi cơ thể, cùng với một phần của đường tiêu hóa, múi cơ và dây thần kinh. Vết thương lớn ở bụng này sẽ làm ong chết vài phút sau đó. Trong khi đó, ngòi ong nếu không được lấy ra, có thể tiếp tục làm nhiệm vụ tiêm hết nọc độc. Các tế bào thần kinh cùng với các múi cơ của ngòi ong. Các gai trên ngòi di chuyển tới lui để đâm sâu hơn vào da. Và chất độc từ túi nọc độc được tiếp tục bơm vào chỗ vết thương, có thể kéo dài đến 10 phút sau khi ong chết. Tại sao loài ong không tạo ra cái ngòi có thể rút ra được?Lý do cho hành vi tự sát này là gìĐiều ngạc nhiên là từ quan điểm tiến hóa thì việc một con ong chết sau khi chích là hợp lý. Những con ong thợ giúp bảo vệ tổ và không có nhiệm vụ sinh sản, nên để đảm bảo duy trì nòi giống đây là cách duy nhất chúng có thể giúp bảo vệ cho tổ ong và những con ong có khả năng sinh sản. Khoan đã, vậy là ong thợ không thể sinh sản được? Đúng vậy. Ong thợ là những người lính cảm tử của bầy ong. Chúng thu thập phấn hoa, mật hoa, và bảo vệ tổ ong. Tất cả ong thợ đều là những con cái vô sinh. Chỉ có ong chúa đẻ trứng và ong đực thụ tinh. Loài ong sinh sôi nảy nở qua quá trình được gọi là tách đàn: một nửa bầy ong sẽ rời khỏi bầy và đi nơi khác xây tổ mới. Nếu bạn thấy hứng thú với hành trình tách bầy, bạn có thể tìm hiểu thêm tại ĐÂY. Quay lại chủ đề chính, khi ong thợ chịu trách nhiệm bảo vệ tổ, chúng là những con duy nhất trong bầy có khả năng tấn công (chích), không như ong đực. Ong chúa chỉ tấn công để tạo uy thế với những con ong chúa khác. Theo một cách diễn giải khác, sự hy sinh của những con ong thợ là cần thiết để chống trả những kẻ trộm ấu trùng và mật ong, đảm bảo sự sinh tồn của cả bầy. Nhưng tại sao chúng phải chấp nhận mất đi ngòi còn loài ong bắp cày thì không bị như vậy? Các nhà sinh học tin rằng ong bắp cày không cần đến cách thức tấn công này để tự vệ, bởi vì tổ của chúng không có mật ong, và cũng khó tiếp cận hơn nên hiếm khi bị tấn công. Có hai thuyết tiến hóa liên quan đến điều thú vị này. Thuyết đầu tiên cho rằng ngòi ong đã phát triển từ sớm trong quá trình tiến hóa, ngay cả trước khi các loài động vật có vú xuất hiện. Thuyết thứ hai thì cho rằng cả ong và động vật có vú đã phát triển cùng thời điểm. Việc mất đi ngòi ong khi tấn công một loài động vật có vú là nhằm để chiếm ưu thế hơn vì như vậy chúng sẽ tiêm được nhiều chất độc vào cơ thể đối thủ hơn. Cùng lúc đó, nó sẽ phát ra tín hiệu tấn công cho những con ong ở gần đó. Tóm lại, ong là một loài vật tuyệt diệu và rất cần thiết cho hệ sinh thái. Chúng tạo ra mật ong, phấn hoa, keo ong và sáp ong làm phong phú cho cuộc sống của chính chúng ta. Còn ong bắp cày thì hỗ trợ thụ phấn và loài bỏ các loài côn trùng khác. NGUỒN THAM KHẢO: |
