Isotretinoin (13-cis-retinoic acid) được chỉ định để điều trị trứng cá mức độ nặng. Các trường hợp bệnh không đáp ứng với các điều trị khác. Bởi vì có nhiều bạn rất lạm dụng và không hề tuân theo các chỉnh định của bác sĩ.
Uống Iso bao lâu thì đẩy mụn và tại sao phải uống Iso
Đối với các bạn bị mụn trứng cá từ mức trung bình đến nặng. Các bạn không đáp ứng được các liệu trình khác tương ứng thì isotretinoin được các bác sĩ khuyến cáo sử dụng. Và uống Iso để đẩy mụn và uống Iso bao lâu thì đẩy mụn trên nền da sẹo. Hoặc nguy cơ để lại sẹo xấu cũng được khuyến cáo sử dụng.
Khuyến cáo
Đây là thuốc duy nhất tác động lên tất cả các cơ chế bệnh sinh của trứng cá. Liều bắt đầu được khuyến cáo là 0,5-1 mg/kg/ngày. Tổng liều tích lũy cần đạt để giảm sự tái phát của bệnh là 100mg/kg-150 mg/kg.
Các tác dụng phụ và cách sử dụng Isotretinoin cho đúng
Cách đây 3-4 năm mình đã có viết rất chi tiết về isotretinoin nên My không đề cập lại nữa.
Tuy nhiên, ngoài các tác dụng phụ được nghiên cứu và chứng minh lâm sàng rõ ràng. Thì các bạn nên đọc kỹ để cập nhật thêm kiến thức tránh sai lệch về isotretinoin. Khi các bạn “nghe nói” hoặc đọc tràn lan trên mạng. Và có những đồn đoán về Uống Iso để đẩy mụn cũng như Uống Iso bao lâu thì đẩy mụn như sau:
Thứ nhất:
Isotretinoin KHÔNG GÂY VÔ SINH. Nó hoàn toàn không ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của các bạn. Vì nó không tác động lên buồng trứng hay bất kỳ cơ quan sinh sản nào hết.
Cơ chế
Cơ chế của isotretinoin là ức chế tiết bã. Tuy nhiên đặc tính của isotretinoin có tính tích luỹ và với việc tích luỹ vitamin A liều cao. Trong cơ thể thì sẽ có thể gây quái thai cho bào thai ngay lúc bạn đang điều trị. Không tránh thai hoặc tránh thai không an toàn dẫn đến mang thai.
Nghiên cứu lâm sàng
Về nhiều nghiên cứu lâm sàng cho hay sau khi kết thúc điều trị bằng isotretinoin 1 tháng bệnh nhân. Thì gần như đào thải hết tích luỹ và có thai lại bình thường. Tuy nhiên, bác sĩ luôn khuyến cáo chúng ta tuân thủ tránh thai tuyệt đối 4-6 tháng. Sau khi kết thúc liều uống là quãng thời gian an toàn cho tất cả bạn điều trị.
Thứ hai:
“Uống isotretinoin, dừng là tái mụn” rất nhiều bạn than thở. Tỷ lệ tái mụn của bệnh nhân sử dụng isotretinoin ở Việt Nam (theo như thống kê từ các bệnh viện và trung tâm tư vấn da liễu lớn) cho My biết là khá cao. Vì đa số các bạn không tuân thủ đủ liều tích luỹ trong điều trị và không tuân thủ phác đồ duy trì sau điều trị thế nên hầu hết bị tái mụn lại.
Thứ ba:
Các bạn nên ĐẶC BIỆT QUAN TÂM các tác dụng chính và phụ của Isotretinoin. Đây là nghiên cứu của 2 bác sĩ ở bệnh viện đại học Y dược Tp HCM (Bác sĩ Nguyễn Thị Trà My và Bác sĩ Văn Thế Trung). Kết quả về dùng Isotretinoin để điều trị mụn trứng cá và mụn nội tiết như sau:
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cứu tiến cứu mô tả hàng loạt ca mụn trứng cá được chỉ định thuốc uống isotretinoin. Khám lâm sàng và thực hiện xét nghiệm máu trước, trong quá trình điều trị. Các bệnh nhân được tái khám mỗi 2 tuần cho đến tối đa 16 tuần.
Kết quả:
Phổ biến
96 bệnh nhân (≥18 tuổi) được đưa vào nghiên cứu. Khô môi là tác dụng phụ thường gặp nhất, chiếm 99%.
Khô da, bùng phát mụn, táo bón, khát nước quá mức, tróc vảy da cũng chiếm tỉ lệ đáng kể (17,7% – 28,1%).
Ít gặp
Ít gặp hơn là đau cơ xương khớp, chảy máu cam, ngứa, khô mắt, mất ngủ, mệt mỏi. chảy máu nướu, nhạy cảm ánh sáng, đau đầu, rụng tóc, nhìn mờ, chắp lẹo, chóng mặt (1% – 11,5%
Hiếm gặp
Thay đổi kinh nguyệt chiếm 18% bệnh nhân nữ. Rối loạn mỡ máu và men gan sau 4 tuần điều trị lần lượt là 38,7% và 8,1%. sau 16 tuần là 29,6% và 11,1% nhưng chỉ ở mức độ nhẹ. Không có trường hợp nào phải ngưng điều trị do tác dụng phụ.
Cụ thể như sau:
Phổ biến
Khô môi là tác dụng phụ thường gặp nhất, chiếm 99%, kết quả này phù hợp với y văn cũng như nhiều nghiên cứu khác. Khô da là tác dụng phụ đứng hàng thứ 2, chiếm 28,1%. Tỉ lệ này thấp hơn so với kết quả của Amichai là 43%, Brito là 47% và Rao đến 84%. Tương tự, tỉ lệ tróc vảy da của chúng tôi ghi nhận cũng thấp hơn. Sự khác biệt này có thể do điều kiện khí hậu khác nhau của nơi tiến hành nghiên cứu.
Mụn bùng phát
Bùng phát mụn gặp phải ở 27,1% bệnh nhân khi điều trị với isotretinoin uống. Tỉ lệ này cao hơn của Brito là 6% và một số nghiên cứu sử dụng isotretinoin liều thấp không ghi nhận tác dụng phụ này. Táo bón chiếm 26%. đây là tác dụng phụ thường gặp trong nghiên cứu của chúng tôi mà ít được ghi nhận trong y văn.
Với hệ cơ xương
Đau cơ xương khớp chiếm 11,5% tổng số bệnh nhân. Kết quả này cao hơn nghiên cứu của Rasi là 4,2% nhưng thấp hơn của Alkan là 23,1% và của McElwee là 42%. Sự khác biệt này là do sự khác nhau về liều thuốc, thời gian dùng thuốc cũng như tổng liều của các nghiên cứu.
Ghi nhận
Chúng tôi ghi nhận có 4 bệnh nhân đau gót chân. 3 đau lưng, 1 đau khớp gối, 1 đau khớp thái dương hàm. 1 đau cơ liên sườn và 1 đau bắp chân. Như vậy, kết quả của chúng tôi khá tương đồng với các báo cáo trước đây của Alkan và Bottomley. với tỉ lệ đau gân gót và đau lưng là thường gặp.
Với hệ thần kinh và nội quan cơ thể
Những tác dụng phụ ít gặp hơn là ngứa, khô mắt, mất ngủ, mệt mỏi, chảy máu nướu. nhạy cảm ánh sáng, đau đầu, rụng tóc, nhìn mờ, chắp lẹo, chóng mặt. Trong đó, tác dụng phụ ở mắt thường được quan tâm. Chúng tôi ghi nhận có 6 (6,3%) bệnh nhân khô mắt, 4 (4,2%) nhìn mờ, 1 (1,2%) bị chắp và 1 (1,2%) bị lẹo. Nghiên cứu của Blasiak , ghi nhận tỉ lệ nhìn mờ chiếm khoảng 6% khi dùng isotretinoin liều cao. Chúng tôi nhận thấy tác dụng phụ nhìn mờ chủ yếu thoáng qua và phụ thuộc liều.
Mỡ máu
Kết quả của chúng tôi có 38,7% bệnh nhân bị rối loạn mỡ máu sau 4 tuần điều trị và 29,6% sau 16 tuần. Nếu chỉ tính tăng mỡ máu >20% giới hạn trên bình thường, tỉ lệ này thấp hơn (4,8% – 7,4%).
Mức độ rối loạn không nhiều và không có trường hợp nào phải ngưng điều trị. Tỉ lệ này của chúng tôi cao hơn nghiên cứu của Rasi (13%) và Amichai (4,2%).
Khác biệt
Sự khác biệt này là do chúng tôi khảo sát cả 3 thành phần của mỡ máu (TC, LDL- C, TG) còn các nghiên cứu kia chỉ khảo sát TC và TG. Nếu chỉ xét tăng TC và TG>20%, tỉ lệ của chúng tôi là 4,8 – 7,4% tương đương với nghiên cứu của Amichai.
Chức năng gan
Tăng men gan sau 4 tuần điều trị chiếm 8,1% và sau 16 tuần là 11,1%. Tỉ lệ của chúng tôi cao hơn nghiên cứu của Amichai là 4,8%. Tỉ lệ tăng SGOT và SGPT của chúng tôi là 6,5%. Tương đương với kết quả của Vieira lần lượt là 8,6% và 7,3%. Đây là các tỉ lệ phản ánh tình trạng có tăng men gan, còn tăng men gan thật sự. (>2 lần giới hạn trên bình thường) là rất hiếm gặp.
Nội tiết nữ
Tác dụng phụ thay đổi kinh nguyệt chiếm 18% bệnh nhân nữ. Trên thế giới, báo cáo về tác dụng phụ này rất ít và chủ yếu là báo cáo trường hợp.
Tránh thai
Có thể do tỉ lệ dùng biện pháp tránh thai bằng nội tiết trong nghiên cứu của chúng tôi là rất thấp. trong khi đó biện pháp tránh thai này phần nào hạn chế biểu hiện tác dụng phụ thay đổi kinh nguyệt.
Kinh nguyệt
Dạng thay đổi kinh nguyệt đã được báo cáo trước đây bao gồm rong kinh, kinh thưa, kinh ít, ra máu sau quan hệ, vô kinh. Kinh thưa là dạng rối loạn thường gặp nhất trong nghiên cứu của chúng tôi, kế đến là kinh mau và cường kinh.
Tác dụng phụ không phổ biến
Chảy máu cam xuất hiện với tỉ lệ 7,3%. Tuy mức độ chảy máu cam không trầm trọng nhưng có 1 bệnh nhân khó chịu nhiều về tác dụng phụ này. Nên được chỉ định ngưng isotretinoin uống và những bệnh nhân còn lại vẫn tiếp tục điều trị.
Thời gian hồi phục
Chúng tôi nhận thấy các giá trị xét nghiệm tăng nhẹ sau 4 tuần điều trị. Và có khuynh hướng trở về gần với giá trị ban đầu vào thời điểm 16 tuần. Tương tự với nghiên cứu của Rasi khi dùng isotretinoin liều 20mg/ngày thì men gan và mỡ máu đều có tăng. Nhưng mức độ tăng nhẹ và thường trở về bình thường trong 6-8 tuần. Mặc dù vẫn tiếp tục điều trị.
Kết luận:
Mong một lần nữa các bạn đọc, chia sẻ và hiểu thật đúng, khách quan về dùng Isotretinoin để điều trị mụn trứng cá và mụn nội tiết. Bài viết còn tiếp tục cho những phần sau về những lưu ý khi các bạn uống nên và nên tránh những điều gì cũng như các kiến thức liên quan nhé.
-Vũ Hoàng My-