Phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp xâm lược nước ta diễn ra vào cuối thể kỉ XIX nhưng đã thất bại. Vậy nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương là gì ? Mời bạn đọc theo dõi câu vấn đáp của GiaiNgo !
Phong trào Cần Vương dưới thời vua Hàm Nghi đã làm nổi lên một loạt cuộc khởi nghĩa đấu tranh của nhân dân ta chống lại thực dân Pháp. Tuy nhiên, phong trào đã nhanh gọn bị quân Pháp đàn áp. Vậy đâu là nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương ? Hãy cùng GiaiNgo tìm hiểu và khám phá !
Bạn đang đọc: Nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương?
Cần Vương có nghĩa là gì?
Cần Vương có nghĩa là là giúp vua, phò vua giúp nước. Trong lịch sử dân tộc Nước Ta, đã từng có những lực lượng nhân danh giúp nhà vua như thời Lê sơ, những cánh quân hưởng ứng lời lôi kéo của vua Lê Chiêu Tông chống lại quyền thần Mạc Đăng Dung .
Tuy nhiên, phong trào này không để lại nhiều dấu ấn. Cho nên khi nhắc tới Cần Vương, người ta thường nghĩa tới phong trào chống Pháp xâm lược .
Phong trào Cần Vương ( 1885 – 1896 ) là tập hợp mạng lưới hệ thống những cuộc khởi nghĩa vũ trang khắp cả nước nhằm mục đích hưởng ứng chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi. Phong trào lôi cuốn được 1 số ít quan lại trong triều đình và văn thân .
Ngoài ra, phong trào còn lôi cuốn phần đông những những tầng lớp sĩ phu yêu nước thời bấy giờ. Tuy nhiên, quy mô của phong trào còn riêng không liên quan gì đến nhau và mang tính địa phương .
Tác dụng của chiếu Cần Vương
- Chiếu Cần Vương kêu gọi toàn bộ nhân dân cả nước đứng lên cùng đoàn kết để giúp vua chống lại thực dân Pháp xâm lược.
- Lời kêu gọi đã dẫn lên một loạt phong trào chống Pháp mạnh mẽ khắp cả nước. Trong đó, có thể kể đến một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu như: Khởi nghĩa Ba Đình do Phạm Bành – Đinh Công Tráng lãnh đạo, khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuật chỉ huy, khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng lãnh đạo,…
Nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương :
Tính chất địa phương: Phong trào Cần Vương thất bại có nguyên nhân đến từ sự kháng cự chỉ có tính chất địa phương. Các lãnh đạo của phong trào chỉ có uy tín tại địa phương nơi xuất thân, khi họ bị bắt hoặc giết thì nghĩa quân đầu hàng hoặc giải tán.
Thiếu sự quy tụ và đường lối lãnh đạo: Phong trào Cần Vương vẫn chưa hội tụ và tập hợp được thành một khối thống nhất; chưa có phương hướng hoạt động cũng như đường lối chiến lược rõ ràng đủ mạnh để chống Pháp.
Quan hệ với nhân dân: Các cuộc khởi nghĩa của phong trào Cần Vương không lấy được sự tin tưởng từ nhân dân bởi gốc rễ chưa xuất phát từ nông dân. Các đạo quân còn đi cướp bóc của dân chúng.
Mâu thuẫn với tôn giáo: Việc xung đột với Công giáo của quân Cần Vương buộc nhiều giáo dân phải tự vệ bằng cách kết nối thông đồng với thực dân Pháp. Theo thống kê của người Pháp cho biết, có hơn 20.000 giáo dân đã bị quân Cần Vương giết hại.
Mâu thuẫn sắc tộc: Sự sai lầm trong chính sách sa thải các quan chức Việt, cho dân tộc thiểu số quyền tự trị khiến các sắc dân này đã đứng về phía Pháp. Chính người Thượng đã bắt Hàm Nghi. Các bộ lạc Thái, Mán, Mèo, Nùng, Thổ đều đã cắt đường liên lạc của quân Cần Vương. Họ cũng giúp quân Pháp chiến tranh phản du kích đầy hiệu quả.
Vũ khí: Với vũ khí tự túc, thô sơ, quân Cần Vương khó mà đối đầu với vũ khí hiện đại của quân đội Pháp.
Lực lượng chênh lệch: Lực lượng của phong trào Cần Vương quá chênh lệch so với đội quân hùng mạnh của Pháp. Họ chỉ có thể tấn công vào những chỗ yếu, sơ hở của địch; không đủ khả năng thực hiện chiến tranh trực diện với lực lượng của địch.
Tinh thần chiến đấu: Ngoại trừ một số thủ lĩnh có tinh thần chiến đấu đến cùng và hi sinh vì nước, không ít thủ lĩnh quân khởi nghĩa nhanh chóng buông vũ khí đầu hàng khi tương quan lực lượng bắt đầu bất lợi. Vì vậy mới khiến phong trào nhanh chóng suy yếu và tan rã.
Mục đích của phong trào Cần Vương?
Mục đích của phong trào Cần Vương là giúp vua cứu nước, đánh đuổi giặc Pháp, Phục hồi lại vương quốc phong kiến độc lập .
Ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi ra chiếu Cần Vương, lôi kéo văn thân, sĩ phu và nhân dân cả nước đứng lên vì vua mà kháng chiến. Lúc này, triều đình phong kiến nhà Nguyễn chỉ là bù nhìn, thực dân Pháp đã nắm mọi quyền hành ở nước ta. Trước thế sự đó, chính quyền sở tại yêu nước của vua Hàm Nghi lôi kéo nhân dân đứng lên đấu tranh chống lại thực dân Pháp xâm lược .
Tính chất của phong trào Cần Vương
Tính chất của phong trào Cần Vương là phong trào yêu nước trên lập trường phong kiến. Đây là một phong trào yêu nước chống thực dân Pháp ngoại xâm theo ý thức hệ phong kiến, bộc lộ tính dân tộc bản địa thâm thúy .
Phong trào là sự hỗ trợ giúp vua giành lại đất nước phong kiến, thể hiện tình yêu dân tộc. Tuy nhiên, phong trào lại diễn ra theo khuynh hướng lẻ tẻ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương.
Đặc điểm của phong trào Cần Vương
Đặc điểm của phong trào Cần Vương :
- Phạm vi hoạt động: Giai đoạn đầu phong trào diễn ra trên phạm vi rộng khắp cả nước, đặc biệt là ở Bắc Kì và Trung Kì; giai đoạn sau chuyển trọng tâm dần về vùng núi và trung du.
- Quy mô phong trào: Diễn ra ở quy mô lớn với hàng trăm cuộc khởi nghĩa nhưng còn nhỏ lẻ, mang tính địa phương; thiếu sự liên kết chặt chẽ thành phong trào mang tính đoàn kết khắp cả nước.
- Lãnh đạo phong trào: Văn thân, sĩ phu yêu nước.
- Lực lượng tham gia: Đông đảo các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nông dân.
- Mục tiêu của phong trào: Chống thực dân Pháp, chống phong kiến đầu hàng; giành lại độc lập dân tộc, khôi phục lại chế độ phong kiến độc lập.
- Tính chất: Yêu nước, chống xâm lược trên lập trường phong kiến.
- Hình thức đấu tranh: Tất cả các cuộc khởi nghĩa đều theo hình thức đấu tranh duy nhất là vũ trang bạo động.
Các giai đoạn phát triển của phong trào Cần Vương
Phong trào Cần Vương tăng trưởng qua hai quá trình :
- Giai đoạn I (1885 – 1888): Phong trào bùng nổ trên khắp cả nước
- Giai đoạn II (1888 – 1896): Phong trào quy tụ các cuộc khởi nghĩa lớn
Diễn biến phong trào Cần Vương
Giai đoạn I (1885 – 1888): Phong trào bùng nổ trên khắp cả nước
Hưởng ứng lời lôi kéo chiếu Cần Vương, nhiều văn thân, sĩ phu và nhân dân yêu nước đứng lên, tập hợp những nghĩa binh, thiết kế xây dựng địa thế căn cứ khởi nghĩa. Họ đấu tranh can đảm và mạnh mẽ kinh khủng trước thực dân Pháp cùng bè lũ tay sai trên những địa phận to lớn thuộc Bắc và Trung Kì. Nhiều tướng lĩnh đã tham gia chỉ huy như Phan Đình Phùng, Trần Xuân Soạn, Phàm Bành, … Triều đình Hàm Nghi với sự phò tá trợ giúp của Tôn Thất Đàm và Tôn Thất Nghiệp ( là hai người con của Tôn Thất Thuyết ). Dưới sự đàn áp của thực dân Pháp, vua Hàm Nghi phải rút lui và chiến đấu ở vùng núi Quảng Bình, sau đó lui về Ấu Sơn ( thành phố Hà Tĩnh ) . Tháng 6/1886, Triều đình Đồng Khánh của thực dân Pháp theo lệnh toàn quyền Pháp xuống dụ kêu hàng. Thế nhưng, không ai trong triều đình Hàm Nghi chịu đầu hàng buông súng . Trong quá trình này, những cuộc đấu tranh chỉ dừng lại ở khoanh vùng phạm vi nhất định, còn riêng không liên quan gì đến nhau. Các cuộc khởi nghĩa lần lượt nổ ra ở hầu hết những vùng Bắc Kì và Trung Kì .
Cuối năm 1888, do sự phản bội của Trương Quang Ngọc nên vua Hàm Nghi bị bắt và đày đi Angieri. Phong trào Cần Vương quá trình thứ nhất kết thúc .
Giai đoạn II (1888 – 1896): Phong trào quy tụ các cuộc khởi nghĩa lớn
Từ cuối năm 1888, mặc dầu không còn sự chỉ huy trực tiếp từ triều đình nhưng phong trào Cần Vương vẫn liên tục diễn ra. Nhiều văn thân, sĩ phu yêu nước đứng lên chỉ huy và tăng trưởng thành nhiều cuộc khởi nghĩa lớn, với tổ chức triển khai cao hơn . Một số cuộc khởi nghĩa lớn tiêu biểu vượt trội đã diễn ra như : cuộc khởi nghĩa Hương Khê của Phan Đình Phùng và Cao Thắng, khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Tống Duy Tân chỉ huy, khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuật chỉ huy, … . Trong quy trình tiến độ này, nhiều cuộc khởi nghĩa lớn đã nổ ra nhưng thực dân Pháp cũng tăng cường lực lượng truy quét. Do đó, để duy trì và tăng trưởng, những nghĩa quân phải liên tục vận động và di chuyển địa phận hoạt động giải trí, từ đồng bằng lên vùng trung du và miền núi . Phong trào Cần Vương quy trình tiến độ này vẫn hoạt động giải trí riêng không liên quan gì đến nhau, chưa có sự thống nhất giữa những cuộc khởi nghĩa lớn. Tính địa phương của những khởi nghĩa dẫn đến sự thiếu chỉ huy và link. Các cuộc khởi lần lượt thất bại dưới sự đàn áp liên tục của quân đội Pháp .
Năm 1896, phong trào Cần Vương kết thúc .
Ý nghĩa của phong trào Cần Vương
Ý nghĩa của phong trào Cần Vương : Phong trào Cần Vương đã bộc lộ thâm thúy niềm tin yêu nước, ý chí kiên cường, quật cường của nhân dân ta. Nhân dân chuẩn bị sẵn sàng đứng lên đấu tranh chống thực dân Pháp, giành lại độc lập dân tộc bản địa .
Sự thất bại của phong trào do hệ tư tưởng phong kiến chi phối. Cho nên, khi phong trào thất bại cũng đã chấm hết thời kì đấu tranh theo ý thức hệ tư tưởng phong kiến, chấm hết thiên chức lịch sử vẻ vang của giai cấp phong kiến trong việc chỉ huy phong trào cách mạng .
Từ đây, phong trào cách mạng của Việt Nam cần phải tìm ra con đường đấu tranh mới để giành được độc lập dân tộc. Chính điều này đã giúp cho những người yêu nước Việt Nam hướng đến những tư tưởng cách mạng mới, tiếp tục thực hiện nhiệm vụ giải phóng dân tộc.
Kết quả thất bại nhưng phong trào cũng đã cổ vũ can đảm và mạnh mẽ niềm tin đấu tranh chống lại quân xâm lược của nhân dân ta. Phong trào này thất bại thì sẽ có những phong trào mới nổ ra, tiếp nối truyền thống lịch sử chống quân xâm lược của nước ta .
Bài viết trên đã chỉ được nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương. Tuy phong trào Cần Vương thất bại nhưng cũng đã để lại những bài học kinh nghiệm kinh nghiệm tay nghề quý giá, phát huy truyền thống cuội nguồn tốt đẹp của dân tộc bản địa ta. Đừng quên theo dõi GiaiNgo để update thêm những kỹ năng và kiến thức lịch sử dân tộc mê hoặc nhé !