Trong nền văn minh hy lạp cổ đại nữ thần của chiến thắng có tên là gì

Kiến trúc Hy Lạp cổ đại được coi là một trong những xuất phát điểm của nền văn minh kiến trúc nhân loại. Khi đang ở giai đoạn cực thịnh, văn minh Hy Lạp đã ảnh hưởng đến nhiều vùng địa lý khác nhau.

Thậm chí, giá trị của nó vẫn còn dư âm sau sắc cho đến tận ngày nay. Vì vậy, trong bài viết này, bạn hãy cùng Xây Dựng Khang Thịnh sẽ cùng tìm hiểu kiến trúc Hy Lạp cổ đại.

Lịch sử hình thành của kiến trúc Hy Lạp cổ đại

Kiến trúc Hy Lạp cổ đại được cho là đã xuất hiện từ năm 900 trước Công Nguyên. Cho đến tận bây giờ nó cùng với La Mã cổ đại vẫn là hai nền kiến trúc có sức ảnh hưởng mạnh mẽ.

Trong thời kỳ phát triển, kiến trúc Hy Lạp cổ có phạm vi phát triển vô cùng phổ biến, xuất hiện trên một vùng lãnh thổ rộng lớn như Tây Ban Nha, Sicilia, Ai Cập, Balkans, vùng ven Hắc Hải, Pháp, đảo thuộc vùng biển Aegaeum…

Các đặc điểm đền đài của kiến trúc Hy Lạp cổ đại

Trong lịch sử, các công trình kiến trúc Hy Lạp sẽ được xây dựng theo dạng quần thể. Đó có thể là các thánh địa, đền đài nằm trên những khu đồi cao.

Hoặc đôi khi, nó cũng là tập hợp các công trình dân dụng hay quảng trường. Nhưng để đánh giá được đặc điểm của nền kiến trúc này thì cần tìm hiểu chi tiết những công trình đền trong giai đoạn đó.

Cụ thể, các ngôi đền hệ thống cột trụ chạy ở bên ngoài. Tùy thuộc vào thiết kế cột đơn giản hay phức tạp mà phân loại thành những loại hình đền khác nhau. Trong đó, có 8 loại kiến trúc đền đài tiêu biểu gồm:

• Loại đền cổ nhất có dạng hình chữ nhật, lối vào chính ở cạnh ngắn và có 2 cột ở chính cạnh ngắn này, là dạng cột đôi ở hiên (Distyle) (ví dụ đền thờ thần Themis ở Rhamnus)
• Loại đền cổ thứ hai có dạng như trên, nhưng có thêm 2 cột ở cạnh ngắn phía sau nữa, là dạng cột đôi ở hiên cả 2 đầu (ví dụ đền thờ Artemis ở Eleusina)
• Loại đền giống loại đền thứ nhất, nhưng thay vì 2 cột mà là 4 cột ở phía trước, là dạng hàng cột mặt trước hay hàng cột hiên (Prostyle); ví dụ ngôi đền ở Selinus
• Loại đền giống loại đền thứ hai, nhưng có 4 cột ở cạnh ngắn phía trước và 4 cột ở cạnh ngắn phía sau, là loại dạng hàng cột cả 2 đầu (Amphi-Prostyle)
• Dạng loại đền hình tròn, vành ngoài có hàng cột vòng quanh gọi là nhà tròn có hàng cột bao quanh (Tholos); ví dụ Tholos ở Epidaurus
• Loại đền hình chữ nhật có tường chịu lực là chính, nhưng mặt ngoài tường ghép thêm các cột, là loại đền có các hàng cột giả bao quanh hay bổ trụ bao quanh (Pseudo-Peripteral) (ví dụ đền thờ thần Zeus ở Olympia)
• Loại đền hình chữ nhật có một hàng cột chạy ở vành ngoài chu vi công trình, là loại đền có các hàng cột bao quanh (Peripteral) (ví dụ đền Hephaestos or đền Parthenon ở Athena đền Paestum…)
• Loại đền hình chữ nhật, có 2 hàng cột chạy bao xung quanh công trình, có tên gọi là đền Dipteral (ví dụ đền Olympeion ở Athena, đền thờ Apollo ở Miletos)

Mặt bằng kiến trúc của các đền thờ Hy Lạp cổ đại được tạo thành bởi ba thành phần chính:

• Pronaos (tiền sảnh)
• Naos (gian thờ) và pathenon (phòng để vàng bạc, châu báu)
• Ngoài ra, ở một số đền còn có thêm opisthodomos (hậu sảnh).

Vẻ đẹp của kiến trúc đền đài Hy Lạp cổ đại gắn liền với sự ra đời và phát triển tinh hoa của các loại thức cột.

Các thức cột trong kiến trúc Hy Lạp cổ đại

Từ những đặc điểm trên, có thể thấy được kiến trúc cột trụ đóng một vai trò quan trọng trong kiến trúc Hy Lạp cổ đại. Nó không chỉ có tác dụng nâng đỡ mà còn thể hiện nét đẹp và đặc trưng riêng của công trình. Trong đó, có 3 cách thức cột cơ bản kiến trúc Hy Lạp cổ, được sử dụng nhiều nhất trong giai đoạn này:

• Thức cột Doric
• Thức cột Ionic
• Thức cột Corinthian

Cụ thể chi tiết 3 thức cột như sau:

Thức cột Doric

Doric là thức cột được tạo ra đầu tiên, có lịch sử lâu đời nhất do người Hy Lạp cổ. Về cơ bản, thức cột Doric là hệ thức cột đơn giản nhất trong các thức cột cổ điển. Nó được đặt trực tiếp trên nền một mặt phẳng mà không cần đế.

Tất cả tải trọng được đặt lên bệ đỡ. Thân cột gồm 20 đường rãnh song song với nhau. Phần đầu cột có kích thước lớn hơn phần thân. Thức cột Doric được đánh giá là có khả năng sức chịu lực khá tốt, tượng trương cho sức mạnh của phái mạnh.

Thức cột Ionic

Thức cột Ionic có kiểu dáng mềm mại và duyên dáng hơn. Thân cột gồm 24 đường rãnh chạy song song. Điểm nhấn nằm ở 2 vòng xoắn ốc gắn trên đầu cột. Các họa tiết trang trí vô cùng sống động, thiết kế chìm, đan xen và cách đều. Ionic biểu trưng cho hình ảnh dịu dàng của phái đẹp.

Thức cột Corinthian

Ra đời sau cùng nên thức cột Corinth đã kế thừa được nhiều tinh hoa thiết kế tinh xảo nhất của các thức cột trước nên có độ phức tạp cao. Điểm đặc biệt của thức cột nằm ở phần đầu vì được chạm trổ tinh vi, trông không khác gì một lẵng hoa.

Điểm khác biệt giữa kiến trúc La Mã cổ đại và Hy Lạp cổ đại

Thực tế, rất khó để so sánh sự khác biệt giữa hai nền kiến trúc lâu đời bậc nhất thế giới này. Bởi lẽ, kiến trúc La Mã được hình thành sau và phát triển dựa trên nền tảng của kiến trúc Hy Lạp.

Tuy nhiên, vẫn có một vài điểm khác nhau, hãy điểm qua bảng so sánh sự khác nhau giữa kiến trúc Hy Lạp – La Mã:

Một số công trình tiêu biểu cho kiến trúc Hy Lạp cổ đại

Lịch sử phải trải qua hàng nghìn năm nhưng giá trị nghệ thuật kiến trúc Hy Lạp cổ đại vẫn còn nguyên vẹn. Hiện tại, tất cả các công trình đều đã hư hại nhưng nó vẫn giúp ta thấy được về một nên văn minh vĩ đại, có sức ảnh hưởng lớn đến toàn nhân loại.

Công trình đền Parthenon

Đền Parthenon được xây dựng từ thế kỷ thứ V trước công nguyên. Đây là công trình kiến trúc đại diện cho sự tiêu biểu cho sự kết thúc của thời Hy Lạp cổ đại cũng như nền dân chủ Athena.

Các chuyên gia đánh giá đây là một trong những công trình vĩ đại bậc nhất thế giới mà con người từng tạo nên. Đền Parthenon sử dụng kiến trúc thức cột Doric, phần mái được lợp bằng những tấm đá cẩm thạch.

Công trình thành cổ Acropolis

Nếu Hy Lạp là nơi luôn được ưu tiên hàng đầu trong những chuyến du lịch trời Tây thì thành cổ Acropolis không thể bỏ lỡ.

Công trình tọa lạc ở Athens – nơi có nền văn minh cổ đại, được lưu trữ qua nhiều thế kỷ. Chắc chắn, quang cảnh cổ kính của thành phố sẽ giúp khách ngược dòng lịch sử, choáng ngợp trước vẻ đẹp hùng vĩ, trải nghiệm cuộc sống của người cổ xưa.

Công trình đền thờ thần Zeus

Mục đích xây dựng để thờ tụng thần Zeus – vị thần tối cao trong thần thoại Hy Lạp. Công trình được xây dựng vào thế kỷ thứ VI trước Công nguyên và đến tận thế kỷ thứ II sau Công nguyên mới xây dựng xong.

Hiện nay, khu vực ấn tượng và huy hoàng nhất của đền thờ đã biến mất do chiến tranh tàn phá. Chỉ còn sót lại 15 trụ thức cột Corinth. Nhưng dù có vậy, công trình vẫn luôn là điểm cuốn hút hàng triệu du khách mỗi năm.

Công trình đền thờ thần Athena ở Delphi

Nhắc đến thánh địa của Hy Lạp cổ đại thì không thể không nhắc đến đền thờ thần Athena ở Delphi. Được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ VII trước công nguyên. Ngôi đền mang tầm vóc hùng vĩ, đặc trưng kiến trúc Doric.

Lúc mới xây dựng, đền thờ có 21 cột xếp trên những phiến đá tỉ mỉ. Trải qua những thăng trầm, những tưởng như công trình đã bị phá hủy, nhưng nhờ sự kiên cố mà vẫn lưu lại được một vài vết tích hoang tàn.

Công trình đền thờ nữ thần Athena Nike

Đền thờ nữ thần Athena Nike là một kiệt tác văn minh Hy Lạp cổ đại. Công trình được xây dựng từ thế kỷ thứ 5 trước công nguyên, nằm trên ngọn đồi Acropolis.

Theo tương truyền, Athena là con gái thần Zeus, là vị thần biểu trưng cho sự chiến thắng và khôn ngoan. Vì vậy, ngôi đền còn được biết với cái tên “Nữ thần chiến thắng không có cánh”.

Công trình nhà hát lớn Ephesus

Nhà hát lớn Ephesus tọa lạc trong chính thành phố cùng tên. Trong thời kỳ cổ đại, Ephesus là thành phố lớn thứ hai khi đó. Vùng đất được các nhà khảo cổ tìm thấy vào thế kỷ thứ X trước công nguyên.

Kiệt tác hiện nằm trên lãnh thổ của Thổ Nhĩ Kỳ. Cách xây dựng bố trí theo hình bán nguyệt đã làm cho không gian trở nên lộng lẫy, sống động. Ngày nay, rất nhiều hoạt động văn hóa vẫn được diễn ra tại đây và hấp dẫn lượng lớn khách du lịch muốn tìm hiểu về một thời huy hoàng của kiến trúc Hy Lạp cổ đại.

Công trình nhà hát giảng đường Epidaurus

Đây là công trình ẩn chứa nhiều bí mật cũng như nhiều tranh cãi tại Hy Lạp. Nơi đây được người xưa bắt tay thực hiện vào thế kỉ thứ IV trước công nguyên dựa trên ý tưởng của kiến trúc sư bậc thầy Polyklcitos. Nhà hát Epidaurus có 55 hàng ghế xây dựng theo vòng hình bán nguyệt với đường kính 120m, sức chứa khoảng 14.000 khán giả.

Một đặc điểm thiết kế kỳ lạ, dù không cần micro nhưng mọi người vẫn có thể nghe được tâm thanh trên sân khấu dù cách xa 60m. Bên cạnh đó, theo nhiều tài liệu cổ ghi chép lại, nhà hát nằm gần một khu bệnh viện; tiếng hát có thể truyền đến đây và giúp các bệnh nhân phục hồi nhanh hơn.

Cùng với kiến trúc tinh xảo, kiệt tác này thu hút du khách thập phương đến tìm hiểu và khám phá nghệ thuật kiến tạo âm thanh bí ẩn này.

Công trình đền thờ thần Poseidon

Đền thờ Poseidon nằm trên thung lũng Arilesa, được xây dựng bằng đá cẩm thạch. Ban đầu khi mới xây dựng thì công trình có 42 cột đá, nhưng hiện giờ chỉ còn 16 cột vững chãi qua những biến đổi khắc nghiệt của thời gian. Tuy nhiên, những đường nét tinh xảo, thể hiện đặc trưng của cột thức Doric vẫn còn được lưu giữ.

Công trình nhà hát cổ ở Segesta

Cho đến tận ngày nay, Nhà hát cổ Segesta vẫn xứng danh là nhà hát mang đậm phong cách hoàng kim kiến trúc Hy Lạp cổ đại. Được biết, Segesta và nữ thần Athens đã đồng hành cùng với nhau để bảo vệ thành trì quốc gia trong thế kỷ thứ V TCN.

Công trình đền Erechtheion ở Acropolis

Đền Erechtheion do Mneticslec thiết kế và xây dựng nên ở phía Bắc khu vực Acropolis vào những năm 421 đến 406 TCN. Là công trình thợ tự linh thiêng hai vị thần là Poseidon và Athena.

Đền Erechtheion sử dụng thức cột Ionic đá cẩm thạch với bốn khoan lớn trải dọc trên thảm đất. Bạn sẽ không khỏi trầm trồ bởi sự hùng vĩ, những hoa văn chạm trổ tinh xảo đã trường tồn theo thời gian cho đến nay.

Kiến trúc Hy Lạp cổ đại đã trở thành một phần của quá khứ. Nhưng những giá trị mà nó để lại cho thế hệ hiện tại cũng như tương lai là điều không thể phủ nhận. Rất cảm ơn vì các bạn đã dành thời gian đọc bài việt trên, hẹn gặp lại các bạn trong những bài viết sắp tới của Xây Dựng Khang Thịnh.

Kiến trúc La Mã là gì?

Kiến trúc La Mã cổ đại đã áp dụng kiến trúc Hy Lạp bên ngoài cho các mục đích riêng của họ ví dụ. Người La Mã đã tìm vô số kiến thức cần thiết cho các giải pháp kiến trúc hướng đến tương lai, chẳng hạn như hệ thống thủy lực và xây dựng vòm.

Kiến trúc Gothic là gì?

Phong cách Gothic phổ biến trong 2 lĩnh vực là thiết kế kiến trúc - nội thất. Phong cách toát lên sự cuốn hút, thần bí mô tả, thể hiện cái đẹp theo cách mà có thể khiến người nhìn cảm thấy sợ nỗi hãi, một phong cách đầy ma mị.

Kiến trúc Baroque là gì?

Phong cách thiết kế kiến trúc đậm nét phong cách của nghệ thuật biểu diễn thời Phục Hưng. Thể hiện rõ sự độc đáo, lộng lẫy và quý tộc của các tầng lớp giàu.

Kiến trúc Byzantine là gì?

Kiến trúc Byzantine là một phong cách kiến trúc xuất phát từ Constantinopolis, thủ đô của đế quốc Đông La Mã, phong cách thể hiện tiêu biểu bởi các mái vòm hình tròn có khoảng vượt lớn.