Viêm gan siêu vi B (VGSV B) mạn tính là tình trạng nhiễm siêu vi viêm gan B kéo dài, diễn ra ở bên trong tế bào gan. Bệnh lây nhiễm qua: đường xuyên qua da (tiêm chích, truyền máu, phẫu thuật, vết trầy xước...), quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm bệnh, mẹ nhiễm bệnh truyền sang con. Việt Nam được xem là một trong những quốc gia có tỷ lệ VGSV B mạn tính cao nhất trên thế giới, uớc tính 10 - 15% dân số. Bệnh có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và gây tử vong do các biến chứng như viêm gan bùng phát, xơ gan và ung thư gan. Đây thực sự là gánh nặng quan trọng cho sức khỏe cộng đồng. Show
Trước đây, Tenofovir disoproxil fumarate (TDF) là một trong những thuốc hiệu quả nhất để điều trị VGSV B mạn tính. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, TDF có thể gây tác dụng phụ trên thận và xương như suy thận, giảm mật độ xương, loãng xương. Vì người bệnh phải dùng thuốc trong một thời gian dài, nên họ thường lo ngại về các tác dụng phụ này. Một tin vui cho người bệnh VGSV B mạn tính là vào cuối năm 2016, Cơ quan Quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã công nhận thuốc Tenofovir thế hệ mới (Tenofovir alafenamide, TAF) có hiệu quả cao, an toàn trên thận và xương so với thuốc TDF thế hệ cũ. TDF và TAF đều là tiền chất của Tenofovir, nhưng TAF có thể xâm nhập vào tế bào gan hiệu quả hơn so với TDF. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy chỉ cần sử dụng lượng thuốc TAF thấp hơn khoảng mười lần so với TDF (để điều trị VGSV B mạn tính, liều lượng thuốc TAF hàng ngày là một viên 25 mg, trong khi đó đối với TDF thì cần phải uống một viên 300 mg) vẫn tạo ra hiệu quả tiêu diệt siêu vi trong tế bào gan tương đương với TDF, nhưng gây ra ít tác dụng phụ trên thận và xương hơn vì các cơ quan này tiếp xúc với lượng Tenofovir ở trong máu ít hơn rất nhiều lần. Vì độ an toàn và hiệu quả cao, vào tháng 4 năm 2017, Hiệp hội nghiên cứu bệnh gan Châu Âu đã khuyến cáo TAF là một trong những chọn lựa đầu tay để điều trị VGSV B mạn tính, nhất là người lớn tuổi, người mắc bệnh thận mạn tính, người loãng xương, giảm mật độ xương hay có nguy cơ loãng xương. Một tin vui khác, thuốc TAF đã có mặt ở Việt Nam và các quốc gia đang phát triển khác sau khi công ty dược phẩm Gilead (Hoa Kỳ) cho phép các công ty dược Ấn Độ sản xuất thuốc TAF với chất lượng tốt nhưng có mức giá hợp lý cho người bệnh ở các quốc gia này. TS.BS Đinh Thế Trung - Chuyên khoa Gan Mật Kích thước chữ hiển thị
Tenofovir alafenamide Là Gì?Tên thuốc gốc (Hoạt chất) Tenofovir alafenamide fumarate Loại thuốc Thuốc kháng virus toàn thân, thuốc ức chế men sao chép ngược nucleoside và nucleotide Dạng thuốc và hàm lượng Viên nén: 25mg Chỉ Định Của Tenofovir alafenamideĐiều trị viêm gan B mãn tính ở người lớn và thanh thiếu niên (từ 12 tuổi trở lên với cân nặng ít nhất 35 kg). Chống Chỉ Định Của Tenofovir alafenamideQuá mẫn với hoạt chất hoặc với bất kỳ tá dược nào. Liều Lượng & Cách Dùng Của Tenofovir alafenamideNgười lớnNgười lớn: 25mg x 1 lần/ngày. Trẻ emThanh thiếu niên (từ 12 tuổi trở lên với cân nặng ít nhất 35 kg): 25mg x 1 lần/ngày. Trẻ em dưới 12 tuổi hoặc cân nặng <35 kg: Tính an toàn và hiệu quả của thuốc vẫn chưa được xác định. Đối tượng khácNgười cao tuổi Không cần điều chỉnh liều ở người bệnh từ 65 tuổi trở lên. Người suy thận Không cần điều chỉnh liều ở người lớn hoặc thanh thiếu niên (từ 12 tuổi trở lên và cân nặng ít nhất 35 kg) với độ thanh thải creatinin ước tính (CrCl) ≥ 15 mL / phút hoặc ở những ngươi bệnh có CrCl <15 mL/phút đang chạy thận nhân tạo. Vào những ngày chạy thận nhân tạo, nên dùng thuốc sau khi hoàn thành chạy thận nhân tạo. Không có khuyến cáo về liều dùng cho người bệnh có CrCl <15 mL/phút không được thẩm tách máu. Người suy gan Không cần điều chỉnh liều ở người bệnh suy gan. Tác dụng phụ của Tenofovir alafenamideRất thường gặpĐau đầu, giảm mật độ xương. Thường gặpChóng mặt, tiêu chảy, nôn, buồn nôn, đau bụng, căng bụng, đầy hơi, tăng ALT, phát ban, ngứa, đau khớp, mệt mỏi, ho, LDL-C đói > 190mg/dL, đau lưng, đường niệu > 3+, tiêu chảy, rối loạn tiêu hoá, AST > 5 x ULN, Creatinin kinase ≥ 10 x ULN. Không xác định tần suấtPhù mạch, mày đay, đợt cấp nặng của viêm gan B ở người nhiễm HBV, suy thận cấp, hoại tử ống thận cấp, bệnh ống thận gần và hội chứng Fanconi. Lưu Ý Khi Sử Dụng Tenofovir alafenamideLưu ý chungLây truyền HBV Phải thông báo cho người bệnh biết thuốc không ngăn ngừa nguy cơ lây truyền HBV cho người khác qua đường tình dục hoặc máu. Các biện pháp phòng ngừa thích hợp phải tiếp tục được sử dụng. Người bệnh bị bệnh gan mất bù Dữ liệu hạn chế về tính an toàn và hiệu quả của thuốc ở người bệnh nhiễm HBV bị bệnh gan mất bù và những người có điểm Child Pugh Turcotte (CPT)> 9 (loại C). Những người này có thể có nguy cơ cao gặp các phản ứng phụ nghiêm trọng về gan hoặc thận. Do đó, các thông số gan mật và thận nên được theo dõi chặt chẽ. Đợt cấp của bệnh viêm gan Đợt cấp khi điều trị Các đợt cấp tự phát trong viêm gan B mãn tính tương đối phổ biến và được đặc trưng bởi sự gia tăng thoáng qua alanin aminotransferase huyết thanh (ALT). Sau khi bắt đầu điều trị kháng virus, ALT huyết thanh có thể tăng ở một số người người bệnh. Ở những người bị bệnh gan còn bù, tăng ALT huyết thanh này thường không kèm theo tăng nồng độ bilirubin huyết thanh hoặc mất bù ở gan. Người bệnh xơ gan có thể có nguy cơ cao bị mất bù ở gan sau đợt cấp viêm gan, do đó cần được theo dõi chặt chẽ trong khi điều trị. Đợt cấp sau khi ngừng điều trị Đợt cấp của viêm gan siêu vi đã được báo cáo ở những người bệnh ngừng điều trị viêm gan B, thường liên quan đến việc tăng nồng độ HBV DNA trong huyết tương. Đa số các trường hợp tự giới hạn nhưng đợt cấp nặng (bao gồm cả hậu quả tử vong) có thể xảy ra sau khi ngừng điều trị viêm gan B. Cần theo dõi chức năng gan trong khoảng thời gian lặp lại và theo dõi lâm sàng, xét nghiệm ít nhất 6 tháng sau khi ngừng điều trị viêm gan B. Đảm bảo tiếp tục điều trị viêm gan B khi cần thiết. Ở những người bệnh bị bệnh gan tiến triển hoặc xơ gan, không nên ngừng điều trị vì đợt cấp của viêm gan sau điều trị có thể dẫn đến mất bù ở gan. Các cơn bùng phát ở gan đặc biệt nghiêm trọng, và đôi khi gây tử vong ở những người bệnh bị bệnh gan mất bù. Độc tính trên thận Không thể loại trừ nguy cơ tiềm ẩn độc tính trên thận do tiếp xúc mãn tính với lượng tenofovir thấp do dùng tenofovir alafenamide. Khuyến cáo đánh giá chức năng thận ở tất cả người bệnh trước hoặc khi bắt đầu điều trị và theo dõi trong suốt quá trình điều trị ở tất cả các người bệnh nếu phù hợp về mặt lâm sàng. Ở những người bệnh nhân bị suy giảm chức năng thận đáng kể về mặt lâm sàng, hoặc có bằng chứng về bệnh lý ống thận đoạn gần, nên xem xét việc ngừng sử dụng. Người bệnh đồng nhiễm HBV và virus viêm gan C hoặc D Không có dữ liệu về tính an toàn và hiệu quả ở người bệnh đồng nhiễm vi rút viêm gan C hoặc D. Cần tuân thủ hướng dẫn trong điều trị viêm gan C. Đồng nhiễm viêm gan B và HIV Xét nghiệm kháng thể HIV nên được thực hiện cho tất cả người bệnh nhiễm HBV mà tình trạng nhiễm HIV-1 chưa được biết trước khi bắt đầu điều trị. Ở những người bệnh đồng nhiễm HBV và HIV, nên dùng đồng thời với các thuốc kháng retrovirus khác để đảm bảo rằng người bệnh nhận được phác đồ điều trị HIV thích hợp. Dùng chung với các sản phẩm thuốc khác Không nên dùng đồng thời với các sản phẩm thuốc có chứa tenofovir alafenamide, tenofovir disoproxil hoặc adefovir dipivoxil. Không dung nạp lactose Thuốc có thể có chứa lactose monohydrate. Người bệnh có các vấn đề di truyền hiếm gặp về không dung nạp galactose, thiếu hụt lactase toàn phần hoặc kém hấp thu glucose-galactose không nên dùng thuốc này. Lưu ý với phụ nữ có thaiSố lượng dữ liệu hạn chế về việc sử dụng tenofovir alafenamide ở phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, một lượng lớn dữ liệu về phụ nữ mang thai cho thấy không có dị tật cũng như độc tính đối với thai nhi / trẻ sơ sinh liên quan đến việc sử dụng tenofovir disoproxil. Việc sử dụng tenofovir alafenamide có thể được xem xét trong thời kỳ mang thai nếu cần thiết. Lưu ý với phụ nữ cho con búKhông có đủ thông tin tenofovir alafenamide có được tiết vào sữa mẹ hay không. Không có đủ thông tin về tác dụng của tenofovir ở trẻ sơ sinh / trẻ nhỏ.Do đó, không nên dùng tenofovir alafenamide trong thời kỳ cho con bú. Lưu ý khi lái xe và vận hành máy mócThuốc không có hoặc ảnh hưởng không đáng kể đến khả năng lái xe và sử dụng máy móc. Người bệnh nên được thông báo về tình trạng chóng mặt đã được báo cáo trong khi điều trị với tenofovir alafenamide. Quá Liều & Quên Liều Tenofovir alafenamideQuá liều Tenofovir alafenamide và xử tríQuá liều và độc tính Nếu quá liều xảy ra, người bệnh phải được theo dõi để tìm bằng chứng về độc tính (xem phần tác dụng phụ). Cách xử lý khi quá liều Điều trị quá liều tenofovir alafenamide bao gồm các biện pháp hỗ trợ chung (theo dõi các dấu hiệu sinh tồn) và theo dõi tình trạng lâm sàng của người bệnh. Tenofovir được loại bỏ hiệu quả bằng thẩm tách máu với hệ số chiết xuất xấp xỉ 54%. Quên liều và xử tríNếu quên một liều và chưa đến 18 giờ kể từ thời điểm dùng thuốc, nên dùng thuốc ngay khi nhớ ra và sau đó tiếp tục lịch dùng thuốc bình thường của. Nếu đã hơn 18 giờ kể từ thời điểm dùng thuốc, không nên dùng liều đã quên và chỉ cần tiếp tục lịch dùng thuốc bình thường. Nếu người bệnh bị nôn trong vòng 1 giờ sau khi uống thuốc nên uống thêm viên khác. Nếu người bệnh bị nôn hơn 1 giờ sau khi uống thuốc thì không cần uống thêm viên khác. Dược Lực Học (Cơ chế tác động)Chất kháng virus ức chế men sao chép ngược nucleotide. Tenofovir alafenamide đi vào tế bào gan sơ cấp bằng cách khuếch tán thụ động và bằng protein vận chuyển anion hữu cơ (organic anion transport protein-OATP) 1B1 và 1B3. Được chuyển đổi thành tenofovir trong tế bào gan thông qua quá trình thủy phân (chủ yếu bởi CES1) và sau đó được phosphoryl hóa bởi các kinase của tế bào thành tenofovir diphosphat. Cũng được chuyển đổi thành tenofovir trong tế bào máu đơn nhân ngoại vi (peripheral blood mononuclear cells - PBMCs) và đại thực bào thông qua thủy phân bởi cathepsin A và sau đó được phosphoryl hóa bởi các kinase của tế bào thành tenofovir diphosphat. Hoạt tính chống lại HBV; cũng có hoạt tính chống lại HIV-1 và có một số hoạt tính in vitro chống lại HIV-2. Tenofovir diphosphat ức chế sự sao chép của HBV thông qua sự gắn vào DNA của virus bởi men sao chép ngược, dẫn đến kết thúc chuỗi DNA. Ức chế yếu các polymerase DNA của động vật có vú (bao gồm DNA polymerase γ của ty thể); không có bằng chứng về độc tính đối với ti thể trong nuôi cấy tế bào. Các chủng HBV phân lập kháng với một số thuốc kháng virus ức chế men sao chép ngược nucleoside hoặc nucleotide khác được sử dụng để điều trị nhiễm HBV (ví dụ, adefovir, entecavir, lamivudine) cũng có thể làm giảm tính nhạy cảm với tenofovir. Dược Động HọcHấp thuTenofovir alafenamide là tiền chất phosphonamidate của tenofovir. Sau khi uống, nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt được sau khoảng 0,5 giờ. Dùng thuốc cùng bữa ăn giàu chất béo làm tăng sinh khả dụng gấp 1,65 lần so với trạng thái bụng đói. Suy gan nhẹ (Child-Pugh: A): Sự hiện diện trong huyết tương của tenofovir alafenamide và tenofovir lần lượt giảm 7,5 và 11% so với những người có chức năng gan bình thường. Suy thận nặng: Sự hiện diện trong huyết tương của tenofovir alafenamide và tenofovir cao hơn lần lượt 1,9 và 5,7 lần so với những người có chức năng thận bình thường. Phân bốTỷ lệ thuốc gắn với protein huyết tương là 80%. Chuyển hóaTenofovir alafenamide trải qua quá trình thủy phân ban đầu thành tenofovir và sau đó được phosphoryl hóa bởi các enzym tế bào tạo thành tenofovir diphosphat hoạt động. Chỉ được chuyển hóa một phần nhỏ bởi CYP3A. Thải trừThải trừ qua thận thông qua cơ chế lọc tại cầu thận và bài tiết tích cực tại ống thận. 32% liều dùng thải trừ qua phân; <1% thải trừ qua nước tiểu. Tương Tác ThuốcTương tác với các thuốc khácChất ức chế mạnh P-gp (ví dụ: itraconazole và ketoconazole) có thể làm tăng nồng độ trong huyết tương của tenofovir alafenamide. Không khuyến khích sử dụng chung. Acyclovir, valacyclovir: Có thể làm tăng nồng độ tenofovir và làm tăng tác dụng phụ. Aminoglycosides (gentamicin): Có thể làm tăng nồng độ tenofovir và làm tăng tác dụng phụ. Thuốc chống co giật (carbamazepine, oxcarbazepine, phenobarbital, phenytoin): Carbamazepine làm giảm đáng kể nồng độ tenofovir alafenamide trong huyết tương và sinh khả dụng, khuyến cáo tăng liều tenofovir alafenamide 50mg x 1 lần/ngày. Oxcarbazepine, phenobarbital, phenytoin làm giảm nồng độ tenofovir alafenamide, không khuyến cáo dùng chung. Kháng sinh (refabutin, rifampin, rifapentine): giảm nồng độ tenofovir alafenamide, không khuyến cáo dùng chung. Cidofovir: Có thể làm tăng nồng độ tenofovir và làm tăng tác dụng phụ. Cibicistat: Làm tăng nồng độ tenofovir alafenamide và làm tăng sinh khả dụng. Ganciclovir, valganciclovir: Có thể làm tăng nồng độ tenofovir và làm tăng tác dụng phụ. NSAIDs: liều cao hoặc dùng nhiều lần NSAIDs có thể làm tăng nồng độ tenofovir và làm tăng tác dụng phụ. St. John's wort (Hypericum perforatum): giảm nồng độ tenofovir alafenamide, không khuyến cáo dùng chung. Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Tài liệu này không bao gồm đầy đủ các tương tác thuốc có thể xảy ra. Hãy viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn xem.
Nguồn Tham KhảoTên thuốc: Tenofovir alafenamide 1) EMC: https://www.medicines.org.uk/emc/product/2314/smpc 2) Drugs.com: https://www.drugs.com/monograph/tenofovir-alafenamide.html 3) Medscape.com: https://reference.medscape.com/drug/vemlidy-tenofovir-af-1000007#4 Ngày cập nhật: 01/08/2021 Mọi thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn. |
