Nhận xét về Nguyễn Bính Hoài Thanh, Hoài Chân đã từng nói: “ Nguyễn Bính nhà quê hơn cả nên chỉ ưa sống trong tình quê mà ít để ý đến cảnh quê”. Thật vậy nhà thơ Nguyễn Bính của chúng ta thắm đẫm cái tình của quê hương trong toàn bộ sáng tác nói cảnh quê nhưng lại là nhắc đến cái tình gắn theo nó chứ không phải tả cảnh. Ngoài bài thơ tương tư đặc trưng cho phong cách nghệ thuật của ông thì ta còn được biết đến bài mưa xuân cũng mang những nét đặc sắc nghệ thuật mà chỉ thơ Nguyễn Bính mới có. Nhan đề mưa xuân gợi cho ta những liên tưởng tả cảnh trời mưa của nhà thơ nhưng không mục đích chủ yếu của nhà thơ ở đây là mượn hình ảnh cơn mưa xuân kia để nói lên cái tình. Bài thơ nói về câu chuyện tình cảm của cô gái dệt khung cửi, cô gái ấy chân quê mộc mạc giản dị và biết đỏ mặt khi nhớ đến anh. Nhưng tổn thương thay khi chính ngày hẹn đầu tiên cô lại chẳng thấy anh đâu. Bài thơ được viết theo thể thất ngôn chân tình và có yếu tố tự sự giống như một câu chuyện dài. Câu chuyện bắt đầu bằng những câu thơ giới thiệu về người con gái chân quê ấy. Đó là một cô gái có cuộc sống bên khung cửi hay đó chính là cuộc sống khi chưa có mưa xuân tới: “Em là con gái trong khung cửi Dệt lụa quanh năm với mẹ già Lòng trẻ còn như cây lụa trắng Mẹ già chưa bán chợ làng xa. ” Cô gái quanh năm dệt lụa với mẹ già sống ngoan ngoãn chỉ biết sống việc đó và chăm ngoan làm cùng mẹ già. Hình ảnh một cô gái đang quay tơ bên khung cửi trông thật đẹp và chính chuyên biết bao. Điều đó thể hiện sự chăm chỉ của người con gái Việt Nam. Quanh năm ở làm lụng với mẹ già, nghe lời mẹ. Lòng cô trẻ như một tấm lụa trắng vậy, sự trong trắng thể hiện trong tâm hồn cũng như trinh tiết của người con gái. Mẹ cô chưa “ bán làng xa” có nghĩa là chưa gả chồng cho cô. Thế rồi một dạo khi mưa xuân đến, cô gái quay sợi bên khung cửi ấy bắt đầu có tình cảm với một chàng trai nọ. hình ảnh mưa xuân hiện lên thật đẹp: “Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay”. ” Mưa xuân trở thành hoàn cảnh sống để cho cô gái gặp gỡ chàng trai mình đem long thương mến. cô gái ở thôn Đặng mến chàng trai kia ở thôn Đoài. Hình ảnh mưa xuân mang đầy vẻ đẹp của thiên nhiên nước ta mỗi độ xuân về. một cơn mưa xuân phơi phới hay chính lòng cô gái đang phơi phới gặp người yêu của mình và đặc biệt đây lại là mối tình đầu tiên, buổi hẹn hò đầu tiên trong đời của cô gái. Phải chăng mưa xuân đến để đem lại hạnh phúc ngọt ngào của rình yêu dành cho cô. Chính cái hội chèo kia là cơ hội để diễn ra buổi hẹn hò với chàng trai. Một hình ảnh đáng chú ý ở đây là cảnh mùa xuân của làng quê hay chính là của đất nước ta thật đẹp. Hình ảnh hoa xoan rụng vơi đầy như những nỗi nhớ niềm thương của cô. Hình ảnh thôn Đoài xuất hiện nhiều trong thơ của Nguyễn Bính. Trong bài tương tư Nguyễn Bính có viết: “ Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông Một người chín nhớ mười thương một người” Hình ảnh người con gái ấy hiện lên thật xinh xắn và thẹn thùng với khuôn mặt đỏ lên vì ngại: “Lòng thấy giăng tơ một mối tình Em ngừng thoi lại giữa tay xinh Hình như hai má em bừng đỏ Có lẽ là em nghĩ đến anh. Bốn bên hàng xóm đã lên đèn Em ngửa bàn tay trước mái hiên Mưa chấm bàn tay từng chấm lạnh Thế nào anh ấy chả sang xem!” Một mối tình thường trực trong tim cô gái, trong lòng cô nghĩ tới anh mà ngừng lại thoi. Hình ảnh cô gái má ửng hồng thể hiện sự bẽn lẽn thẹn thùng rất có duyên của người con gái Việt Nam. Hàng xóm bốn bên thì đã lên đèn, mọi công việc được gác lại và những ánh đèn đêm được thắp lên sáng rõ. Cô gái thơ mộng ngửa bàn tay trước mái hiên hứng những hạt mưa xuân buốt lạnh mà trong lòng thì nồng ấm một mối tình đang giăng tơ. Hạt mưa kia như càng làm cho cô gái thấy mát lạnh cả tâm hồn, cô phơi phới đợi chờ đến ngày lễ hội thế nào cũng gặp được anh. Ngày lễ hội cũng đã đến cô gái lòng háo hức mong gặp người mình “ chín nhớ mười thương” cô vội vàng xin mẹ đi, gấp gáp chỉ mong sớm có thể nhìn thấy anh: “Em xin phép mẹ, vội vàng đi Mẹ bảo xem về kể mẹ nghe. Mưa bụi nên em không ướt áo Thôn Đoài cách có một thôi đê. Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm Em mải tìm anh chả thiết xem Chắc hẳn đêm nay dường cửi lạnh Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em. ” Cô gái háo hức đi và hứa về kể chuyện xem hội về cho mẹ. thế nhưng cô đến xem hội chỉ với mục đích để gặp người thương của mình. Hội hát thâu đêm nhưng cô thì mải tìm anh mà không xem được gì. Cô vượt qua con đê ấy để đến với anh, có thể nói trong trái tim cô bây giờ chỉ hướng theo anh, mọi giác quan của cô hướng đến anh, đôi mắt cô tìm anh không thèm xem hội làng. Trái tim cô thao thức tìm anh, cả tâm hồn và thể xác cô để dành chọn cho việc tìm thấy anh được nhìn thấy anh là cô mãn nguyện rồi. Thế nhưng người con trai kia nỡ nào lại quên đi buổi hẹn hò ấy làm cho cô gái đội mưa xuân ra về trong tủi nhục, tổn thương, bẽ bàng. Không những không tìm được anh mà không xem được hội để về kể cho mẹ: “Chờ mãi anh sang, anh chẳng sang Thế mà hôm nọ hát bên làng Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn Để cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng! Mình em lầm lũi trên đường về Có ngắn gì đâu một dải đê! Áo mỏng che đầu, mưa nặng hạt Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya Em giận hờn anh cho đến sáng Hôm sau mẹ hỏi hát trò gì Thưa u, họ hát… rồi em thấy Nước mắt trào ra, em ngoảnh đi. ” Hội làng đã tan mà anh vẫn chưa sang khiến cho cô gái một mùa xuân nhỡ nhàng. Vậy mà anh nỡ nào hẹn hò cô để rồi cô mong ngóng từng ngày thế mà tại sao lại quên đi chính lời hẹn của mình. Một mình cô bước trên đường về cơn mưa xuân không còn là mưa bay nữa mà là mưa nặng hạt. Giọt mưa ấy hay chính là nước mắt của cô. Cô gái tổn thương bẽ bàng thêm tủi thân khi chính thời tiết cũng không thương cô để cho cô chỉ với một tấm vải mỏng che đầu đi về trên đê. Con đê ấy chỉ có một dải thôi thế nhưng sao cô cảm thấy nó dài như vậy. sáng hôm sau khi mẹ hỏi cô xem được gì thì cô trả lời rằng họ hát, cô có xem đâu mà biết được thế rồi ngậm ngùi giọt nước mắt cô khẽ trào ra trong sự tủi thân và trách móc anh. Những tủi thân ấy không thể nào quên nhưng mùa mưa xuân ấy cũng đến ngày cạn nhưng tình yêu của cô gái dành cho anh không hề vơi chút nào. Giận anh như thế nhưng cô vẫn mong đợi đến một ngày hội để tìm thấy anh: “Bữa ấy mưa xuân đã ngại bay Hoa xoan đã nát dưới chân giày Hội chèo làng Đặng về ngang ngõ Mẹ bảo: “Mùa xuân đã cạn ngày”. Anh ạ! Mùa xuân đã cạn ngày Bao giờ em mới gặp anh đây? Bao giờ hội Đặng đi ngang ngõ Để mẹ em rằng: hát tối nay?” Những hình ảnh hoa xoan lại tiếp tục được tái hiện lại nhưng không phải là hình ảnh của sự sống mới mẻ ngày xuân nữa mà là sự tàn úa. Điều đó báo hiệu mùa xuân đang qua đi, những cánh hoa xoan đã nát dưới chân giày, mưa xuân thì ngại không muốn rơi nữa, hội làng cũng thế mà hết. không biết đến bao giờ cô gái mới gặp lại được người yêu của mình. Không biết đến bao giờ màu xuân lại đến để cô có thể gặp anh. Như vậy có thể thấy bài thơ mang tâm trạng của một cô gái đang yêu nhớ thương chàng trai trong tuyệt vọng ngóng chờ. Thơ Nguyễn Bính là thế tình yêu luôn luôn ở trạng thái tương tư, một tình yêu của những cô gái chàng trai miền quê hiền lành chân chất mà thật thà. Cô gái kia thật sự thật là một điển hình cho tình yêu đôi lứa trong thơ Nguyễn Bính. Mưa xuân kia hay chính là cơ hội để cô gặp người thương nhớ của cô hay cũng chính là những giọt buồn, giọt tủi trong lòng người con gái đồng trinh khi chàng trai bỏ mặc lời hẹn, buổi hẹn đầu tiên với cô. Dẫu vậy nhưng cô vẫn mong mùa xuân đến nhanh để có thể tìm thấy anh.
Cùng với Xuân Diệu, Nguyễn Bính là một trong những nhà thơ tình nổi tiếng nhất của nền văn học Việt Nam. Mang đậm nét dân dã, mộc mạc, thơ của Nguyễn Bính thường gợi ra những gì thân thuộc, gần gũi mà cũng vô cùng xúc động với muôn vàn cung bậc cảm xúc. Từ mạch nguồn trữ tình trong thơ Nguyễn Bính, anh chị hãy bình giảng bài thơ Mưa xuân. Bài làm Nguyễn Bính là một nhà thơ lãng mạn nổi tiếng của Việt Nam, Ông được coi là nhà thơ của làng quê Việt Nam bởi những sáng tác của ông mang sắc thái dân giã, mộc mạc. Tôi thường nhớ tới Nguyễn Bính mỗi độ xuân về, nhất là lúc mưa xuân. Những cơn mưa phùn như rắc bụi trên cỏ cây hoa lá, những cánh hoa bưởi rụng rơi bên thềm nhà… tất cả đều làm tôi nhớ đến Ông, nhớ đến những sáng tác vô cùng thân quen và mộc mạc, gần gũi với khung cảnh quê hương yên bình. Trong số các sáng tác của Nguyễn Bính, tôi thích nhất là bài thơ “Mưa xuân” nằm trong tập thơ “Lỡ bước sang ngang” năm 1940. “Em là con gái trong khung cửi Dệt lụa quanh năm với mẹ già Lòng trẻ còn như cây lụa trắng Mẹ già chưa bán chợ làng xa”  Mở đầu bài thơ là hình ảnh của một cô gái sống bằng nghề dệt lụa cùng với mẹ già, tấm lòng trong sáng thuần khiết được ví như cây lụa trắng đã cho ta thấy đây là một cô gái có lòng lương thiện, luôn nghe lời mẹ. Nhà thơ đã sử dụng lối viết tự sự chân thật và gần gũi để giới thiệu về cuộc sống hàng ngày của cô gái làm cho người đọc hiểu hơn về nhân vật trong chuyện. “Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay” Hình ảnh mưa xuân hiện lên thật đẹp chẳng trách Nguyễn Bính đã lấy hình ảnh này để đặt tên cho bài thơ. Các hình ảnh như: mưa xuân, hoa xoan, hội chèo đều là những hình ảnh quen thuộc của mùa xuân và có lẽ đây chính là cơ hội để cô gái có thể gặp chàng trai trong lòng của mình. Tôi nhớ trong bài thơ Tương Tư, tác giả cũng đã sử dụng hình ảnh thôn Đoài trong câu thơ: “Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông – một người chín nhớ mười thương một người”. Hình ảnh thôn quê hiện lên thật gần gũi tượng trưng cho tình cảm lứa đôi thật đẹp, đây chính là điểm đặc sắc trong thơ của Nguyễn Bính mà chúng ta không thể tìm thấy ở các nhà thơ khác. Những câu thơ tiếp theo từ “em ngừng thoi lại giữa tay xinh… cho đến thế nào anh ấy chả sang xem” đã diễn tả tâm trạng bồi hồi có chút e thẹn của cô gái khi nghĩ đến chàng. Nguyễn Bính đã sử dụng lối viết tự sự kết hợp với miêu tả đem đến cho người đọc cảm giác rất chân thật, rất gần gũi, dù không có mặt ở đó nhưng người đọc vẫn có thể hình dung ra mọi hành động của cô gái. “Em xin phép mẹ vội vàng đi Mẹ bảo em về kể mẹ nghe Mưa bụi nên em không ướt áo Thôn Đoài cách có một thôi đê” Nguyễn Bính đã thực sự hóa thân vào nhân vật, kể lại từng chi tiết cũng như diễn biến tâm trạng của cô gái giúp cho người đọc cảm thấy rất chân thực. Từ “vội vàng” đã cho thấy tâm trạng háo hức của cô gái chỉ muốn mau chóng đến hội hàng để có thể gặp được chàng, trái tim và lý trí của cô đều hướng đến chàng. “Thôn Đoài vào đám hát thâu đêm Em mải tìm anh chả thiết xem Chắc hẳn đêm nay dường cửi lạnh Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em” Những câu thơ vô cùng mộc mạc và giản dị, những câu nói rất đỗi đời thường, rất đỗi gần gũi với lối sống thôn quê bình dị đã được Nguyễn Bính sử dụng trong đoạn thơ trên. Cô gái lặn lội sang thôn Đoài nhưng không hề có ý xem hội mà tâm trí của cô chỉ hướng đến người thương trong lòng, cô mải miết đi tìm anh trong vô thức. Biện pháp nhân hóa được sử dụng khéo léo trong hai câu cuối chứng tỏ mọi khi cô luôn gắn bó với khung cửi và thoi ngà nhưng hôm nay cô đã bỏ mặc tất cả để đi tìm chàng, đi tìm hạnh phúc của đời mình. Sự chờ đợi trong vô vọng của cô gái đã dập tắt niềm hi vọng của cô, tâm trạng chuyển từ hồi hộp nhớ mong đến trách móc: “Chờ mãi anh sang anh chẳng sang Thế mà hôm nọ hát bên làng Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn Để cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng” Những lời trách móc của cô gái rất chân thực, mang nỗi niềm của người con gái khi yêu mong muốn được gặp chàng để thỏa nỗi nhớ mong nhưng chàng lại không đến. Những lời ấy làm tôi nhớ đến những lời trách móc của chàng trai trong bài thơ “Tương tư” của Nguyễn Bính: “Hai thôn chung lại một làng – cớ sao bên ấy chẳng sang bên này”. Bên cạnh những lời trách móc giận hờn ấy chính là sự hi vọng, hi vọng có thể được gặp người mình thương dù chỉ là một lần. “Mình em lầm lũi trên đường về Có ngắn gì đâu một dải đê! Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya” Chờ hoài mà chàng không đến, cô gái “lầm lũi” đi về trong màn đêm đầy sương gió mang theo bao nhiêu tâm sự với tủi hờn. Tôi rất khâm phục Nguyễn Bính trong việc miêu tả diễn biến tâm lí của cô gái, có lẽ đây chính là yếu tố tạo nên sự thành công và tên tuổi của nhà thơ. Tâm trạng của cô gái trước khi đi xem hội là rất vui, rất háo hức vì tin rằng sẽ gặp được chàng, đường dù xa nhưng cô vẫn thấy rất gần điều này thể hiện rất rõ trong câu: “Thôn Đoài cách có một thôi đê”. Bởi vì cô háo hức muốn đi gặp chàng nên dù đường xa hay mưa gió cũng chẳng màng, đường dù xa nhưng cô vẫn thấy rất gần. Nhưng đến khi không gặp được chàng trai, suy nghĩ của cô gái đã thay đổi hẳn: “Có ngắn gì đâu một dải đê”. Một mình cô trở về trong sự nhớ nhung, tủi hờn, con đường về nhà trở nên dài hơn bao giờ hết. “Em giận hờn anh cho đến sáng Hôm sau mẹ hỏi hát trò gì “- Thưa U họ hát …” rồi em thấy Nước mắt tràn ra em ngoảnh đi” Nỗi lòng của người con gái khi yêu là thế, cả đêm cô gái đã trằn trọc không ngủ được, giận hờn anh cho đến khi trời sáng. Tại sao anh lại lỡ hẹn thề để cho cô phải mong ngóng, hi vọng và rồi thất vọng, để rồi khi U hỏi đến thì cô chỉ biết ngoảnh mặt khóc. “Bữa ấy mưa xuân đã ngại bay Hoa xoan đã nát dưới chân giày Hội chèo làng Đặng về ngang ngõ Mẹ bảo: “Mùa xuân đã cạn ngày” Anh ạ! Mùa xuân đã cạn ngày Bao giờ em mới gặp anh đây? Bao giờ hội Đặng đi ngang ngõ Để mẹ em rằng: “Hát tối nay?” Mùa xuân đang dần qua đi, những cơn mưa xuân đã ngại bay, những cánh hoa xoan đã bị nát dưới giày, hội làng cũng sắp hết, không biết đến bao giờ cô mới gặp được chàng trai, không biết đến khi nào mùa xuân kia lại tươi thắm trở lại. Bài thơ “Mưa xuân” giống như một câu chuyện đã được Nguyễn Bính kể lại bằng chất thơ mộc mạc và giản dị của mình. Câu chuyện về người con gái thôn quê ấy đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, tiếc thương cho cô gái vì mùa xuân đã nhỡ nhàng nhưng cũng cảm phục vì tình yêu mãnh liệt của cô. Bằng cách sử dụng các hình ảnh đối lập, vận dụng linh hoạt các biện pháp tu từ kết hợp với lối văn tự sự đi vào lòng người, bài thơ “Mưa xuân” của Nguyễn Bính đã để mang đến thật nhiều cảm xúc cho người đọc về tình yêu đôi lứa. |
