Tổn hại nặng nề, tâm hồn lẫn thể xác Cách đây không lâu, bài diễn văn về trách nhiệm ngôn luận của mỗi người và tác hại trong thế giới ảo của Monica Lewinsky – từng là thực tập viên Nhà Trắng Mỹ 1998 đã gây chấn động trên toàn thế giới. Từ câu chuyện tình sai lầm của mình với cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton và những điều khủng khiếp bản thân đã trải qua trong suốt thời gian ấy, cô đã mở ra nhiều câu chuyện đau lòng khác, khi truyền thông xã hội ra đời (năm 2010): “Với những trường hợp giống như tôi, hậu quả còn kinh khủng hơn nhiều”. Đó là màn giễu cợt, sỉ nhục nam sinh viên tài năng tên Tyler Clementi vì thân mật với một người đàn ông khác (bị quay lại bởi những người bạn cùng phòng), đã khiến cậu gieo mình ở cầu George Washington. Ngoài Tyler, trong vài năm trở lại đây, kể từ khi mạng xã hội trở nên phổ biến, đặc biệt là Facebook và Twitter, trên thế giới đã có rất nhiều “tai nạn” thương tâm xảy ra, xuất phát từ sự tổn thương sâu sắc ở thế giới ảo.
 “Chúng ta hay nói nhiều về quyền tự do ngôn luận, nhưng chúng ta cần nói nhiều hơn về trách nhiệm của chúng ta với tự do ngôn luận”, Monica Lewinsky trong bài thuyết trình "Cái giá của sự nhục nhã" mang nhiều giá trị nhân văn. Một nữ sinh (14 tuổi) có tên tài khoản là Amnesia đã tham gia mạng xã hội Ask.fm để tìm sự cảm thông sau khi chia tay với bạn trai. Tuy nhiên, đáp lại cô là những lời nguyền rủa độc địa: "Tự chết đi!", "Không ai muốn mày cả" và "Mày không bình thường". Và cô cũng đã làm y như thế, tìm đến cái chết khi quá tổn thương về tinh thần. Callum Moody-Chapman (17 tuổi) sống tại hạt Cumbria (Anh) đã phải trầm mình xuống biển tại thành phố Maryport sau khi bị tình địch (17 tuổi) – đang qua lại với bạn gái cũ đe dọa những lời hăm dọa ác ý. Không chỉ vậy, Callum còn bị đối phương dọa đốt nhà. Vì quá hoảng loạn, Callum đã gọi cho anh trai cùng bố xin lỗi “vì đã làm cuộc sống rối tung” và tự vẫn vào buổi tối ngày hôm đó. Không chỉ trên thế giới, nhiều bạn trẻ ở Việt Nam cũng trở thành nạn nhân của những màn miệt thị, chửi bới trên mạng xã hội Facebook. Nguyễn Thị Phương Trang (SN 1993, Đà Nẵng) đã phải trình báo công an về một fanpage. Cô gái đã bị diễn đàn này đăng hai status xuyên tạc, bôi nhọ quá khứ và xung quanh đời sống, và sau đó là chuỗi bình luận có nội dung lăng mạ vô cùng khó nghe. Và chắc hẳn ít ai quên sự ra đi của cô nữ sinh N.T.T.L, cựu nữ sinh lớp 12 trường THPT Hai Bà Trưng, Thạch Thất, Hà Nội thời điểm tháng 7/2013. L đã bị bạn học cùng lớp chụp ảnh chân dung, sau ghép vào ảnh một cô gái xinh đẹp mặc áo cổ rộng rồi đưa lên mạng xã hội. Biết chuyện, L đã yêu cầu H gỡ bức ảnh nếu không sẽ tự tử. Tuy nhiên, vì nghĩ chỉ là trò đùa nên nam sinh đăng bức ảnh không làm theo. Chiều hôm đó, L đã tự mua thuốc diệt cỏ rồi mang về nhà uống. Khi phát hiện, người thân đã nhanh chóng đưa nạn nhân vào bệnh viện cấp cứu, nhưng không qua khỏi.
Không mấy khó khăn để tạo ra những bức ảnh chế với mục đích từ hài hước đến bôi nhọ người khác. Những công kích như viên đạn giết chết đồng loại Hằng ngày, bất kể ai theo dõi những người nổi tiếng (ca sĩ, người mẫu…) trên Facebook, đều dễ dàng tìm thấy không ít lời chê bai, dè bỉu, thậm chí thóa mạ nhân vật chính, ngay dưới mỗi bài đăng hoặc tấm ảnh. Nhưng họ là người của công chúng, và đủ “chai lì”, đủ khôn ngoan để có thể bỏ qua văn hóa “comment” xấu xí và tiêu cực đó. Tuy nhiên, đối với những bạn trẻ còn non nớt, yếu đuối, chưa được trang bị kĩ để đối phó với những màn công kích dồn dập từ đám đông, đã dễ dàng rơi vào trạng thái hoảng loạn, lo sợ và ám ảnh. Chỉ là lời nói, là những dòng chữ tưởng như vô cảm khi bàn tay gõ tách tách trên máy, nhưng có sức nặng “nghìn cân”, như dao nhọn, súng đạn dễ dàng khiến nạn nhân thương tổn nặng nề. Một lời bình luận đưa ra nhằm thỏa mãn “tâm trạng” chính mình, đồng thời a dua đám đông, mang theo sự tàn nhẫn, đã phá hỏng sinh mạng, cuộc đời của một con người. Do đó sẽ thật dễ để hiểu được tỉ lệ tự tử vì bị sỉ nhục trên mạng nhiều hơn so với bị ức hiếp trực tiếp. Như Monica Lewinsky đã nói trong bài thuyết trình của mình, việc “Xử sự tàn ác với người khác thì không có gì là mới, nhưng với sự giúp đỡ của công nghệ, của thế giới ảo, sự sỉ nhục ấy được khuếch đại và còn lưu lại mãi mãi. Nếu như sự xấu hổ ở thế giới thực chỉ trong phạm vi gia đình, làng xóm, trường học hay cộng đồng xung quanh, thì ở thế giới ảo, hàng triệu người có thể đâm vào tim bạn bằng những lời lẽ của họ”. Hậu quả nặng nề là vậy, thế nhưng, cách xử sự nhẫn tâm của khá nhiều người sử dụng internet vẫn không dừng lại, thậm chí, ngày càng có xu hướng gia tăng. ChildLine – tổ chức phi lợi nhuận của Anh chuyên giải quyết những vấn đề của người trẻ đưa ra số liệu: từ năm 2012 đến 2013, các cuộc gọi và email yêu cầu được giúp đỡ liên quan tới việc công kích, xúc phạm trong thế giới ảo tăng tận 87%. Theo kết quả nghiên cứu của Ủy ban trẻ em và thanh thiếu niên tại Queensland, trung bình mỗi tuần ở Úc lại xảy ra một vụ người trẻ tự tử, một phần nhỏ trong số đó có liên quan tới mạng xã hội. Viện y tế và phúc lợi Úc cho biết, từ năm 2007-2013, đã có 18.277 người trẻ độ tuổi 3-17 phải nhập viện vì có hành vi tự sát thương. Theo các nhà nghiên cứu, nỗi sợ bị bỏ rơi và tình trạng bị miệt thị tiêu cực có liên quan phổ biến tới các ca tự tử ở người trẻ. Những con số báo động trên, hơn bao giờ hết, đang gióng lên hồi chuông báo động về một trong những “mặt xấu” của mạng xã hội. Và liệu bao giờ, các “cư dân mạng” mới thực sự rời bỏ “thói quen” xấu xí đó?! Hoài Thư
(Dân trí) - Từ những tranh cãi liên quan đến đề xuất cải tiến chữ viết tiếng Việt thời gian qua, Trường THPT Nguyễn Du, Q.10, TPHCM ra đề thi học kỳ môn Văn khối 12 về văn hóa tranh luận. Còn Trường THPT Trưng Vương, Q.1 cũng "gây nóng" khi ra đề Văn đề cập đến sự sỉ nhục trên thế giới ảo.
Đề xuất cải tiến chữ viết Tiếng Việt của PGS.TS Bùi Hiền đã làm dấy lên những tranh cãi nảy lửa trong thời gian qua. Vượt qua những tranh luận thông thường thì không ít bình luận mang tính “ném đá”, xỉ vả, đả kích... Từ thực tế này, đề thi học kỳ môn Văn khối 12 của Trường THPT Nguyễn Du đã đề cập đến văn hóa tranh luận liên quan đến đề xuất cải tiến chữ viết Tiếng Việt. Đề xuất cải tiến chữ viết tiếng Việt của PGS.TS Bùi Hiền vào đề thi Văn của Trường THPT Nguyễn Du (Q.10, TPHCM). Ở phần làm văn, đề thi như sau: Việc đề xuất cải tiến chữ viết tiếng Việt của PGS.TS Bùi Hiền có người đồng tình, cũng có người phản đối. Bản thân anh/chị có ý kiến như thế nào về đề xuất này. Hãy trình bày suy nghĩ của mình bằng một đoạn văn ngắn khoảng 200 chữ. Ở phần đọc hiểu, cũng liên quan đến chủ đề này, đề trích lại một đoạn dài bài phỏng vấn TS Lương Hoài Nam quanh đề xuất của PGS.TS Bùi Hiền đăng trên báo Thanh Niên. Từ đó, đề thi đặt ra các vấn đề hết sức thú vị cho học sinh: Vì sao cần khuyến khích tranh luận? Tranh luận, phản biện cần dựa trên tinh thần gì? Thế nào là tranh luận có văn hóa và sống chung với sự khác biệt quan điểm? Được biết, đề xuất “Tiếng Việt thành Tiếq Việt” của PGS.TS Bùi Hiền cũng được một số trường THPT đưa vào đề học kỳ. Nhiều người đánh giá đây là một vấn đề hay khi liên quan đến văn học vừa thể hiện rõ vấn đề xã hội. Đề thi về văn hóa sỉ nhục trên thế giới ảo Cũng cùng chủ đề về văn hóa tranh luận, đề Văn học kỳ khối 12 của Trường THPT Trưng Vương (Q.1, TPHCM) được học sinh hưởng ứng, thích thú khi vấn đề được đề cập vô cùng quen thuộc với các em hiện nay - văn hóa sỉ nhục trên mạng xã hội. “Xử sự tàn ác với người khác thì không có gì là mới, nhưng với sự giúp đỡ của công nghệ, của thế giới ảo, sự sỉ nhục ấy được khuếch đại và còn lưu lại mãi mãi. Nếu như sự xấu hổ ở thế giới thực của trong phạm vi gia đình, làng xóm, trường học hay cộng đồng xung quanh, thì ở thế giới ảo, hàng triệu người có thể đâm vào tim bạn bằng những lời lẽ của họ”. Đó là một phần trong đề được trích từ tác phẩm “Cái giá của nỗi nhục nhã” (Tác giả: Monica Lewinsky - Người dịch: Nguyễn Thảo. Từ đoạn trích, đề đặt câu hỏi cho học sinh: Hành động click vào những loại tin lá cải để lại hậu quả gì? Vì sao sự sỉ nhục trên thế giới ảo còn nặng nề và nguy hiểm hơn trong thế giới thực? Cũng từ chủ đề trên, phần làm văn yêu cầu học sinh viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) để trả lời cho câu hỏi: Chúng ta cần làm gì trong “cuộc cách mạng văn hóa” khi “văn hóa sỉ nhục bắt đầu lan rộng”? Gần đây, nhiều đề thi trong các môn học, đặc biệt là môn Văn được giáo viên ở TPHCM “mạnh tay” đưa những vấn đề thời sự, những sự kiện trong đời sống xã hội. Đề thi mở một cách hợp lý, chọn được vấn đề phù hợp giúp học sinh thể hiện được quan điểm, suy nghĩ của mình trước những vấn đề xã hội gắn bó mật thiết , nhức nhối với chính bản thân các em. Các đề thi này cũng giúp học trò trưởng thành hơn, đòi hỏi nhiều tư duy, lập luận hơn là những đề thi mang tính, truyền thống sách vở. Ngoài ra, hiệu trưởng một trường THPT cho hay, thông qua đề thi còn lồng ghép việc giáo dục về lối sống, cách hành xử đến học sinh một cách gián tiếp, nhẹ nhàng nhất. Lê Đăng Đạt |
