KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO TỈNH BÌNH DƯƠNG - KINH NGHIỆM VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đóng vai trò quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Xây dựng định hướng thúc đẩy, hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo kết hợp mô hình ba nhà “Nhà nước - Nhà trường - Nhà doanh nghiệp” gắn liền quan điểm “lấy doanh nghiệp làm trung tâm” được xem là những nét đột phá, kiến tạo mang tính chiến lược của tỉnh Bình Dương.
Sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 844/QĐ-TTg ngày 16/5/2016 phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”, UBND tỉnh Bình Dương giao Sở Khoa học và Công nghệ chủ trì tham mưu kế hoạch phát triển khởi nghiệp phù hợp với tình hình và điều kiện thực tế địa phương. Theo đó, Sở Khoa học và Công nghệ đã triển khai các hoạt động tiền đề, thúc đẩy hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Bình Dương như tiến hành khảo sát phòng thí nghiệm tại các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn Tỉnh nhằm mục đích phát triển thành các phòng thí nghiệm chế tạo (Fablabs) và phòng thực nghiệm công nghệ (Techlabs); tham gia các khóa đào tạo, các chương trình hội nghị, hội thảo liên quan đến hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp; tổ chức tham quan, học hỏi các mô hình hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp tại các địa phương trong cả nước; tổ chức chương trình tập huấn về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST) cho cán bộ, công chức các sở, ban, ngành và các trường đại học; tổ chức tọa đàm để tham khảo ý kiến các chuyên gia về định hướng và giải pháp phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp tỉnh Bình Dương. Ngày 20/9/2017, UBND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định số 2513/QĐ-UBND phê duyệt Kế hoạch thực hiện Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST quốc gia đến năm 2025” trên địa bàn tỉnh Bình Dương giai đoạn 2017-2020 nhằm tạo lập môi trường thuận lợi để hình thành và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST; thúc đẩy và hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp ĐMST trong cộng đồng, trong các trường đại học và doanh nghiệp; khuyến khích nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ, kỹ thuật mới, ĐMST trong sản xuất, kinh doanh; và tăng cường hợp tác giữa nhà nước - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp, lấy khoa học công nghệ và ĐMST làm động lực phát triển kinh tế-xã hội, tiến tới xây dựng thành phố thông minh Bình Dương.
Hình 1. Không gian làm việc chung tại Trung tâm Sáng kiến cộng đồng và Hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh Bình Dương Để hiện thực hóa Kế hoạch này, ngày 19/3/2018, UBND tỉnh ban hành Đề án “Thành lập Trung tâm Sáng kiến cộng đồng và Hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh Bình Dương” nhằm kết nối các thành phần của hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST trên địa bàn Tỉnh. Trung tâm
Hình 2. Quá trình hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Bình Dương cùng hệ thống fablab, techlab và mạng lưới liên kết về nguồn nhân lực và cơ sở vật chất giữa các tổ chức giáo dục trên địa bàn tỉnh, là nơi tập hợp nguồn lực để thực hiện sứ mệnh thiết lập nền tảng cho việc phát triển cộng đồng sáng tạo trong lương lai. Trung tâm Sáng kiến cộng đồng và Hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh có thể được xem là “hạt nhân” kết nối nguồn lực giữa khối công - tư trên địa bàn tỉnh bởi mối quan hệ hợp tác và việc thực hiện vai trò hỗ trợ từ chính sách nhà nước cho việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Tiếp theo đó, năm 2019, HĐND tỉnh ban hành một loạt các cơ chế chính sách để thúc đầy hoạt động khởi nghiệp ĐMST như: Kế hoạch 1757/KH- UBND ngày 22/4/2019 Thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp và ĐMST trên địa bàn tỉnh Bình Dương năm 2019; Nghị quyết số 22/NQ-HĐND ngày 31/7/2019 của HĐND tỉnh ban hành về việc giao Quỹ Đầu tư Phát triển tỉnh Bình Dương thực hiện đầu tư vào doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh Bình Dương; Nghị quyết số 18/2019/NQ- HĐND ngày 12/12/2019 ban hành Quy định chính sách hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2025; và Nghị quyết số 49/NQ- HĐND về chủ trương ban hành Đề án “Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2025”. Những quyết sách này là cơ sở khơi dậy, thúc đẩy phát triển hoạt động KNĐMSTcủa Tỉnh. Ngoài ra, Bình Dương còn mạnh dạn xây dựng chính sách, đặc trưng riêng thông qua Quyết định số 826/QĐ-UBND ngày 27/3/2020 phê duyệt Đề án “Hỗ trợ DNNVV khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2025”. Đây là nét đột phá, kiến tạo mới với các qui trình, cơ chế, định mức rõ ràng hỗ trợ các vườn ươm doanh nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp, các nhóm, cá nhân khởi nghiệp. Với những kiến tạo mới này, Bình Dương kỳ vọng nâng tầm vai trò ĐMST, phát triển nhanh, bền vững dựa vào KHCN; nâng cao năng lực nghiên cứu, làm chủ công nghệ mới; lấy doanh nghiệp làm trung tâm ĐMST, nghiên cứu phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ. Đến nay, về cơ bản trên địa bàn tỉnh đã hình thành các tổ chức thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo. Các tổ chức này đã và đang hoạt động tích cực, góp phần rất lớn vào việc thúc đẩy phát triển hệ sinh thái KNĐMST của tỉnh như: - Vườn ươm doanh nghiệp tại Trường Đại học Quốc tế miền Đông; - Câu lạc bộ khởi nghiệp tại Trường Đại học Thủ Dầu Một; - Tổ chức hỗ trợ thành lập doanh nghiệp tại Trường Đại học Bình Dương; - 07 phòng thí nghiệm, thực nghiệm dựa trên những lĩnh vực thuộc thế mạnh của địa phương: Fablab lĩnh vực cơ khí chế tạo (Trường Cao đẳng Việt Nam - Singapore); Fablab lĩnh vực công nghệ sinh học (Trường Đại học Thủ Dầu Một); Fablab đa ngành (Trung tâm Sáng kiến cộng đồng và Hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh Bình Dương); Phòng thí nghiệm chế tạo Becamex; Phòng thí nghiệm Chiếu sáng Philips EIU tại Đại học Quốc tế Miền Đông; Viện nghiên cứu và phát triển Becamex; Phòng nghiên cứu và phát triển chung của VNTT và Wustech. Trong đó, 02 Fablab đã tham gia vào mạng lưới Fablab của thế giới gồm: Fablab tại Trung tâm Sáng kiến cộng đồng và Hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh và Fablab tại Trường Đại học Quốc tế Miền Đông. Song song với đó, tỉnh Bình Dương trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội đã chú trọng xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng là bước đệm phát triển hệ sinh thái KNĐMST trong thời gian tới: - Vùng đổi mới sáng tạo:phát triển hệ sinh thái thúc đẩy văn hóa khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, thu hút các dự án đầu tư mang lại giá trị gia tăng cao; - Khu Công nghiệp Khoa học và Công nghệ Bình Dương: là địa điểm lý tưởng cho các hoạt động sản xuất tiên tiến, sản xuất sản phẩm công nghệ, là cầu nối giúp doanh nghiệp thiết lập và nâng cao chuỗi giá trị, tăng cường hợp tác với các nhà cung
Hình 3. Phòng thí nghiệm chế tạo FabLab tại Trung tâm Sáng kiến cộng đồng và Hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh Bình Dương cấp và sản xuất phụ trợ tại địa phương. Sự hỗ trợ và thúc đẩy tri thức, khởi nghiệp tại Khu công nghiệp Khoa học công nghệ hướng tới không chỉ các doanh nghiệp; - Dự án Trung tâm thương mại Thế giới tại thành phố mới Bình Dương(WTC) nhằm mục tiêu kết nối và giúp các doanh nghiệp địa phương phát triển giao thương quốc tế. Dự án xây dựng Xưởng thử nghiệm dành cho sinh viên và cộng đồng khởi nghiệp với quy mô hơn 15.000m2, dự kiến hoàn thành trong năm 2021; - Dự án xây dựng tòa nhà cao tầng A9 tại vòng xoay trung tâm Thành phố mới với nhiều phân khu văn phòng thiết kế đặc biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp; - Dự án BLOCK71hợp tác với Đại học quốc gia Singapore đặt tại TP. Hồ Chí Minh nhằm hình thành cầu nối để Bình Dương gắn kết nguồn lực với TP. Hồ Chí Minh và hòa nhập vào chuỗi khởi nghiệp toàn cầu. Với việc hình thành những chuỗi cơ sở vật chất hỗ trợ khởi nghiệp trên, Bình Dương từng bước dần hình thành 1 hệ sinh thái ĐMST, trong đó, Nhà nước chỉ làm 1 phần, là nguồn động lực chủ yếu để khuyến khích, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, viện trường cùng xây dựng, phục vụ cộng đồng. Những mô hình điển hình về phát triển hệ sinh thái KNĐMST tỉnh Bình Dương Bắt nhịp xu thế phát triển của thế giới, hệ thống các doanh nghiệp, trường đại học trên địa bàn tỉnh đã từng bước thay đổi mô hình phát triển của mình để xây dựng Bình Dương trở thành một địa phương năng động, sáng tạo: Tổng công ty Đầu tư và Phát triển công nghiệp - CTCP (Becamex IDC Corp)được xem như là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực phát triển đô thị, đẩy mạnh thương mại dịch vụ quốc tế, gia nhập và tích hợp vào các hiệp hội với những điểm nhấn mang tính ĐMST: - Năm 2019, Bình Dương gia nhập Hiệp hội Trung tâm thương mại thế giới, lấy thương hiệu Trung tâm thương mại Thành phố mới Bình Dương (World Trade Center Binh Duong New City), bắt đầu xây dựng các mô hình hợp tác với các tập đoàn đa quốc gia về công nghệ có nhu cầu phát triển hoạt động nghiên cứu và ĐMST về khoa học công nghệ, cung cấp những dịch vụ gắn liền với nhu cầu tiếp cận thị trường, hợp tác hiệp hội nhiều ngành nghề (kinh doanh, triển lãm, hội nghị, hội thảo, ...), thúc đẩy cung cấp nhiều dịch vụ chất lượng cao cho doanh nghiệp và lực lượng lao động; - Xây dựng Trung tâm Dữ liệu (Data Center) quy mô lớn với hệ thống Internet cáp quang rộng khắp, hình thành Trung tâm Dữ liệu “đầu não” một cách chuyên nghiệp theo chuẩn quốc tế về hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông để phát triển Vùng đổi mới sáng tạo. Đây được xem là một giải pháp đột phá đặc trưng nổi bật: liên ngành; nhiều lớp; xây dựng nền tảng đi từ quy hoạch đô thị đến phát huy văn hóa ĐMST; phát triển kinh tế, chuyển đổi số, phát triển công nghiệp 4.0; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; - Trường Đại học Quốc tế Miền Đông (EIU) với Vườn ươm doanh nghiệp Becamex (BBI), Fablab EIU và Phòng thí nghiệm Chiếu sáng Philips EIU, Khu nhà xưởng chế tạo phục vụ cho nhu cầu của các doanh nghiệp khởi nghiệp được ươm tạo tại BBI; - Dự án BLOCK71 hợp tác với Đại học quốc gia Singapore đặt tại TP. Hồ Chí Minh nhằm hình thành cầu nối để Bình Dương gắn kết nguồn lực với TP. Hồ Chí Minh và hòa nhập vào chuỗi khởi nghiệp toàn cầu; - Các dự án Vùng Đổi mới sáng tạo, Khu Công nghiệp Khoa học công nghệ, Trung tâm thương mại thế giới tại Bình Dương đang trong quá trình xúc tiến triển khai, trong đó chú trọng yếu tố khoa học công nghệ và ĐMST nhằm tạo thành một hệ sinh thái toàn diện, thúc đẩy văn hóa khởi nghiệp và ĐMST đối với doanh nghiệp, thu hút các dự án đầu tư mang lại giá trị gia tăng cao. Công ty cổ phần Đầu tư Xây dựng Bcons đã tài trợ 1 triệu USD để TP. Dĩ An, Bình Dương có thêm nguồn lực triển khai các hoạt động phát triển hệ sinh thái KNĐMST và đang xúc tiến thành lập Quỹ Khởi nghiệp Bcons với quy mô ban đầu là 40 triệu USD.
Hình 4. Công ty cổ phần đầu tư xây dựng BCONS Công ty VNTT (công ty về công nghệ thông tin và truyền thông) kết hợp với Tập đoàn Wus Tech của Đài Loan triển khai phòng nghiên cứu và phát triển chung, tạo điều kiện cho các giảng viên, sinh viên, kĩ sư cùng trao đổi, hợp tác. Trường Đại học Thủ Dầu Một triển khai các hoạt động hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp, tham gia các khóa. Hình 5. Trường đại học Việt - Đức nằm ngay nút giao giữa 2 tuyến đường lớn
đào tạo, bồi dưỡng KNĐMST,... Trường còn thành lập Trung tâm Thị trường lao động và khởi nghiệp nhằm kết nối doanh nghiệp trong các hoạt động đào tạo và điều phối hoạt động khởi nghiệp trong toàn trường, tham mưu chính sách, tổ chức các hoạt động lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trong sinh viên. Trường đã thành lập Quỹ hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên nhằm tạo thêm nhiều động lực thúc đẩy triển khai các hoạt động khởi nghiệp của trường. Trường dành không gian trên 500m2 để tổ chức các hoạt động KNĐMST. Trường cũng đang tiếp tục triển khai xây dựng và kiện toàn hệ sinh thái khởi nghiệp của Trường thành một hệ sinh thái bền vững kết nối vào hệ sinh thái khởi nghiệp của Tỉnh, của vùng Đông Nam bộ và cả nước. Trường Đại học Việt - Đức xây dựng định hướng chiến lược trong việc phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đô thị, theo đó và kỳ vọng sẽ trở thành hạt nhân ĐMST trong mô hình đô thị - đại học ở Bến Cát và thúc đẩy hệ sinh thái ĐMST của Bình Dương và vùng lân cận. Với mục tiêu cung cấp nhân lực chất lượng cao, sáng tạo và phát triển tri thức khoa học kỹ nghệ cho vùng công nghiệp hóa trình độ cao, trường Đại học Việt Đức không chỉ thu hút chất xám và nhân lực tài năng đến học tập mà còn tạo ra hệ sinh thái dịch vụ gắn với định cư đô thị, đóng góp vào gia tăng nguồn thu và sản phẩm dịch vụ cho kinh tế địa phương cũng như cung cấp các dịch vụ gắn với kinh tế tri thức cho cộng đồng. Định hướng phát triển hệ sinh thái KNĐMST tỉnh Bình Dương Việc 3 lần liên tiếp được Diễn đàn Cộng đồng thông minh thế giới ghi nhận trong Top 21 là một thành quả cụ thể cho những cố gắng và lựa chọn chiến lược phát triển thông minh của Bình Dương những năm qua. Để giữ vững và phát huy hơn những thành quả, đặc biệt trong một giai đoạn hậu COVID-19 của kỷ nguyên CMCN4.0 đầy thách thức nhưng cũng đầy cơ hội này, tỉnh Bình Dương đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong cải cách hành chính, chính quyền điện tử; đẩy mạnh ĐMST gắn liền với vai trò trung tâm là doanh nghiệp, hình thành cơ sở vật chất hiện đại và tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Hình 6. Không gian chung tại vườn ươm Doanh nghiệp Becamex Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo gắn liền hình thành cơ sở vật chất hiện đại - Khu công nghiệp Khoa học và Công nghệ: Bình Dương nâng giá trị gia tăng của nền kinh tế, vượt qua bẫy thu nhập trung bình. Mục tiêu của Khu công nghiệp Khoa học và Công nghệ là phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ, tri thức, ý tưởng đổi mới, áp dụng vào trong sản xuất, và đặc biệt là thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, các nhà khoa học, kỹ sư. Với tầm quan trọng và qui mô trên, Khu công nghiệp Khoa học và Công nghệ sớm hoàn thành trình Chính Phủ thông qua. - Đẩy mạnh hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đặc biệt tại Thủ Dầu Một mà trái tim là Thành phố mới Bình Dương - Trung tâm Vùng Đổi mới sáng tạo: đây là yếu tố quyết định để xây dựng thành phố thông minh và cũng là 1 trong 6 tiêu chí lớn của ICF. Vườn ươm Doanh nghiệp Becamex và FabLab tiêu chuẩn quốc tế tại EIU đang hoạt động rất hiệu quả, kết nối với Xưởng thực nghiệm khởi nghiệp diện tích 16.000 m2 và tòa nhà cao tầng A9 tại vòng xoay trung tâm với nhiều phân khu văn phòng thiết kế đặc biệt cho doanh nghiệp ĐMST, mở ra trung tâm ươm tạo doanh nghiệp Block71 đặt tại TP. Hồ Chí Minh, hình thành cầu nối để Bình Dương gắn kết nguồn lực với TP. Hồ Chí Minh và hòa nhập vào chuỗi khởi nghiệp toàn cầu. - Khu Trung tâm Thương mại Thế giới Thành phố mới Bình Dương bao gồm vòng xoay A1 và tòa nhà A9 và Trung tâm Hội nghị triển lãm WTC Expo là những công trình trọng điểm kỳ vọng đóng góp vào việc phát triển thương mại dịch vụ cho Bình Dương. - Khu thử nghiệm Thương mại điện tử xuyên biên giới: công trình nhằm thúc đẩy phát triển thương mại và dịch vụ, tập trung vào hậu cần cho thương mại điện tự tại Bình Dương, đồng thời để thu hút nguồn nhân lực và chất xám trong lĩnh vực thương mại điện tử về Bình Dương, là một trong những trụ cột trong việc đẩy mạnh và phát triển thương mại điện tử và phát triển kinh tế số cho các quốc gia. - Trung tâm sản xuất thông minh 4.0 sẽ trở thành nơi đặt ra đề bài nghiên cứu, chuyển giao công nghệ phù hợp với nhu cầu thực tiễn để thu hút các chuyên gia trong nước và quốc tế, hỗ trợ Doanh nghiệp tại Bình Dương sản xuất hiệu quả hơn. Đẩy mạnh đào tạo, thay đổi tư duy về ĐMST, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao Bình Dương tiếp tục tổ chức các buổi tọa đàm chuyên gia về vai trò của đổi mới sáng tạo và giáo dục STEM trong xu thế cuộc cách mạng công nghiệp 4.0; các Hội thảo khoa học về giáo dục STEM/STEAM và hoạt động trải nghiệm sáng tạo, sân chơi công nghệ, ngày Hội STEM thu hút đông đảo giáo viên, học sinh và phụ huynh. Tiếp tục thực hiện nhiều chương trình giáo dục STEM; Chương trình Logistics tỉnh Bình Dương; Phương pháp giảng dạy CDIO vào chương trình và tiến hành dự án lớn “Đại học thông minh”; Dự án đào tạo công nghệ sản xuất 4.0... tạo điều kiện để các ngành, doanh nghiệp cùng quan tâm tham gia triển khai thực hiện, góp phần nâng cao tay nghề, năng suất lao động, phát triển sự năng động sáng tạo cho người lao động, chuyên gia, doanh nghiệp./. Nguyễn Việt Long Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Dương (Theo Bản tin Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo số 45.2021) |
