Tác giả: Bác sĩ lâm sàng IVF Hồng Ngọc Vũ Viết Hong ()
Bệnh lý tuyến giáp có ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản ? Việt Nam mỗi năm có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng bị vô sinh, hiếm muộn và con số này ngày càng gia tăng với nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau. Trong đó không thể không nhắc đến nhóm nguyên nhân do rối loạn nội tiết của tuyến giáp.
Bệnh lý tuyến giáp đa số gặp ở nữ giới và là một trong số những bệnh về nội tiết hay gặp nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Vậy ảnh hưởng của bệnh lý tuyến giáp đến khả năng sinh sản của phụ nữ thế nào? Chúng ta hãy cùng nhau đi tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Tuyến giáp là một cơ quan có màu đỏ nâu và giàu mạch máu nằm ở mặt trước phần dưới của cổ gồm 2 thuỳ nối với nhau tại eo giáp. Tuyến giáp là một trong các tuyến nội tiết lớn và quan trọng nhất của cơ thể, nặng khoảng 25 gam, biến đổi và to ra trong kì kinh nguyệt và có thai.
Uớc lượng kích thước tuyến giáp có ý nghĩa quan trọng trên lâm sàng để đánh giá và kiểm soát các rối loạn tuyến giáp. Điều này được thực hiện dễ dàng và chính xác thông qua siêu âm tuyến giáp.
Hormone tuyến giáp có vai trò quan trọng đối với sự tăng trưởng và phát triển của cơ thể:
– Tăng cường trao đổi chất, kích thích sinh trưởng, phát dục
– Tác động đến hoạt động của tuyến sinh dục và tuyến sữa
– Kích thích hoạt động và tăng lưu lượng máu qua tim
– Tăng cường hô hấp cung cấp oxy cho sự chuyển hoá ở các mô cơ quan
– Kích thích hệ thần kinh phát triển và hoàn thiện
– Tác động lên chuyển hoá glucid, lipid,…
Nhìn chung, tuyến giáp có ảnh hưởng đến sự chuyển hoá, kích thích quá trình sinh sản và tăng trưởng của tế bào.
Vì vậy rối loạn nội tiết tuyến giáp sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng không chỉ về sức khoẻ mà đến cả khả năng sinh sản của người phụ nữ.
– Suy giáp
– Cường giáp
– Bướu lành tuyến giáp
– Ung thư tuyến giáp
Trong đó suy giáp và cường giáp là hai bệnh lý thường gặp trên lâm sàng tại các các trung tâm hỗ trợ sinh sản. Chúng ta cùng đi tìm hiểu mối liên quan của nó với vô sinh, hiếm muộn.
Tuyến giáp được điều khiển bởi các hormone từ trục hạ đồi – tuyến yên. Vùng hạ đồi sản xuất ra TRH (thyrotropin releasing hormone) sẽ kích thích các tế bào thyrotroph nằm ở thuỳ trước của tuyến yên giải phóng ra TSH (thyroid stimulating hormone) là hormone kích thích tuyến giáp sản xuất ra hormone T3 (triiodothyronine) và T4 (tetraiodothyronine).
Khi nồng độ T4 trong máu giảm, thụ thể TRH và sự tổng hợp TSH sẽ tăng lên, làm tăng đáp ứng của TSH với TRH. Ngược lại khi nồng độ T4 tăng, thụ thể TRH và sự tổng hợp TSH sẽ giảm, làm giảm đáp ứng của TSH với TRH.
Suy giáp là gì?
Là sự thiếu hụt hormone tuyến giáp dẫn đến rối loạn ở nhiều cơ quan, trong đó có hệ sinh sản. Bệnh nhân bị suy giáp sẽ có TSH cao hơn và nồng độ T4 tự do thấp hơn bình thường.
Sự thiếu hụt hormone tuyến giáp làm tăng TRH, kích thích các tế bào lactotroph tăng sản xuất prolactin dẫn đến rối loạn nhịp chế tiết GnRH. Ở những người suy giáp có sự giảm sút ái lực gắn kết của SHBG (sex hormone binding globulin) nên làm tăng nồng độ estrogen tự do. Ngoài ra T4 còn kích thích các tế bào hạt tăng sản xuất các steroid.
Hậu quả của suy giáp là dẫn đến sự thiếu hụt hormone FSH và LH, từ đó ảnh hưởng lên sự phát triển của nang noãn và gây rối loạn rụng trứng.
Người phụ nữ trong độ tuổi sinh sản bị suy giáp thường có kinh nguyệt không đều, kinh thưa và đa kinh (do giảm các yếu tố đông máu VII, VIII, IX, XI)
Điều trị suy giáp: mục tiêu để cải thiện các triệu chứng lâm sàng và phục hồi các rối loạn chuyển hoá. Thuốc điều trị thường được dùng nhất là levothyroxine sodium với liều 1-2 µg/ kg/ ngày để duy trì nồng độ TSH trong khoảng 0,5-2,5 mU/L. Sau khi TSH trở về ngưỡng bình thường, ta vẫn cần theo dõi nồng độ TSH mỗi 6-8 tuần để điều chỉnh phác đồ điều trị cho thích hợp.
Cường giáp là gì?
Là một hội chứng do nhiều nguyên nhân khác nhau gây tăng tiết hormone tuyến giáp T3 và T4 dẫn đến các biểu hiện điển hình như tim đập nhanh, gầy sút cân, run tay, lo lắng và tăng nhu động ruột.
Bệnh được chẩn đoán thông qua chỉ số giảm nồng độ TSH và tăng nồng độ T4 tự do so với ngưỡng giá trị bình thường.
Phụ nữ bị cường giáp thì ít bị rối loạn kinh nguyệt hơn so với suy giáp và vẫn duy trì được sự phóng noãn nên ảnh hưởng của nó tới sự vô sinh hiếm muộn là không cao.
Hai phương pháp điều trị cường giáp là:
+ Giảm triệu chứng: propanolol (thuốc ức chế beta) có thể giảm được các triệu chứng do ảnh hưởng của hormone giáp lên các tuyến ngoại biên.
+ Kháng giáp trạng: có thể sử dụng các thuốc như thioamide, propylthiouracil, methimazole.
Đây là một trong những bệnh lý về nội tiết thường gặp nhất trên lâm sàng ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản. Đồng thời với những ảnh hưởng không nhỏ của nó đến khả năng sinh đẻ, chúng ta cần chú trọng phòng ngừa các bệnh lý tuyến giáp bằng cách:
– Duy trì cân nặng hợp lý bằng chế độ ăn uống khoa học và tập luyện thể dục thể thao đều đặn, không tăng hoặc giảm cân đột ngột.
– Cân bằng cuộc sống và công việc để tránh căng thẳng, stress trong thời gian dài.
– Ngủ đủ giấc
– Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là i-ốt…
Mặc dù vậy nhưng với bệnh lý tuyến giáp nếu được chẩn đoán chính xác và điều trị đúng, hiệu quả thì nữ giới vẫn có khả năng sinh đẻ và mang thai bình thường. Các thuốc điều trị cũng rất an toàn và ít ảnh hưởng đến thai nhi. Quan trọng nhất là bạn cần chú ý đến sức khoẻ của bản thân và đến các cơ sở y tế uy tín khi có các dấu hiệu nghi ngờ để được thăm khám và điều trị hiệu quả.
Trung tâm IVF Hồng Ngọc – Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc
Add: Tầng 14, số 55 Yên Ninh, Ba Đình, Hà Nội
Hotline: 0915.960.139 – 0915.330.016
Tel: +(84-24) 3927 5568 ext 6820/6825
Email:
Tuy nhiên người bệnh sau khi cắt tuyến giáp, có thể phải dùng thuốc hormon tuyến giáp levothyroxine suốt đời. Vì vậy việc sử dụng thuốc như thế nào để đạt được hiệu quả điều trị, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra luôn là mối bận tâm hàng đầu của người bệnh.
Uống thuốc đúng liều
Levothyroxin thường được dùng đường uống, cũng có thể tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp. Liều dùng phải được điều chỉnh cẩn thận theo nhu cầu và đáp ứng của mỗi người bệnh. Vì liều lượng của thuốc có thể thay đổi theo thời gian, tuổi tác, tình trạng đáp ứng thuốc của cơ thể. Người bệnh cần tái khám, kiểm tra định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi các chỉ số TSH, T3, T4, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị thích hợp cho từng giai đoạn. Người bệnh không nên tự ý tăng liều lượng thuốc vì có thể gây ra tác dụng phụ như: tim đập nhanh, loạn nhịp, thèm ăn, mất ngủ, run tay chân...
Hormon tuyến giáp nên uống vào lúc đói để hấp thu tốt nhất.
Lưu ý thời điểm uống thuốc
Thuốc hấp thụ ở hồi tràng, hỗng tràng và một ít ở tá tràng. Hấp thu dao động từ 48% đến 79% tùy thuộc vào một số yếu tố. Ðói làm tăng hấp thu và đỉnh hấp thu cực đại đạt được 2 giờ sau uống nhưng có thể lâu hơn từ 3-4 giờ nếu uống đồng thời với các thuốc, chất bổ sung, hay thức ăn đồ uống gây cản trở hấp thu khác. Do đó, các hướng dẫn hiện hành của Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ khuyên bệnh nhân nên dùng levothyroxine ít nhất 60 phút trước ăn sáng hoặc trước khi đi ngủ (ít nhất 3 giờ sau ăn tối) và cách ít nhất 4 giờ so với các loại thuốc bổ sung khác, nếu có.
Theo dõi tác dụng phụ
Khi sử dụng thuốc levothyroxine, ở một số người bệnh có thể xuất hiện một số triệu chứng cường giáp với các biểu hiện như: sụt cân, đánh trống ngực, hồi hộp, dễ kích thích, tiêu chảy, co cứng bụng, vã mồ hôi, nhịp tim nhanh, loạn nhịp tim, đau thắt ngực, run, đau đầu, mất ngủ, không chịu được nóng, sốt... Vì vậy, trong quá trình dùng thuốc, nếu gặp các triệu chứng trên, người bệnh cần báo ngay cho bác sĩ biết để có biện pháp xử lý.
Đề phòng tương tác thuốc
Việc sử dụng các loại thuốc khác trong khi dùng levothyroxin có thể gây ra một số phản ứng ngoài ý muốn như: Làm giảm sự hấp thu hoặc tăng tốc độ cơ thể đào thải levothyroxin hoặc gây ra thay đổi liên kết levothyroxin trong máu. Một số loại thuốc thường được sử dụng như thuốc ức chế bơm proton (PPI), statin, sắt, calci, magie, raloxifene, và estrogen... có thể cản trở sự hấp thu hormon tuyến giáp, sẽ khiến cho các bệnh nhân vốn trước đó đã được kiểm soát tốt khi dùng thuốc có thể bị nhược giáp.
Người bệnh không được uống thuốc đồng thời hormon này với các thuốc kháng acid (vì tác dụng gắn của canxi hoặc magie trong thành phần thuốc kháng acid), nếu cần phải sử dụng thuốc này thì nên dùng cách nhau 4 giờ.
Chú ý tới ăn uống
Một trong các tác dụng của levothyroxine là làm gia tăng chuyển hóa của hầu hết bộ phận trong cơ thể, phóng thích năng lượng, tạo ra nhiệt năng, khiến nhiều người bệnh khi sử dụng levothyroxine đều có cảm giác nóng trong người, sụt cân, tim đập nhanh, hồi hộp... Vì vậy, nếu uống kèm các thuốc bổ gan có thể giảm các tác dụng phụ này. Tuy nhiên các thuốc bổ gan này lại khá đắt tiền, hơn nữa lợi ích của chúng khi dùng kèm với levothyroxine không phải lúc nào cũng rõ ràng, vì vậy người bệnh chỉ cần ăn, uống nhiều nước, các loại rau, lá có tác dụng thanh nhiệt như rau má, mã đề... cũng mang lại hiệu quả.
//suckhoedoisong.vn/5-luu-y-dac-biet-khi-uong-thuoc-hormon-tuyen-giap-n188940.html
Thủy Nguyên
(Theo Suckhoedoisong.vn)
ad Sở Y Tế