Tại sao phải xây dựng trường học hạnh phúc

GD&TĐ - Theo các chuyên gia, xây dựng trường học hạnh phúc cần bắt đầu từ những việc làm giản dị. Nhưng trước hết và trên hết là giáo viên cần thay đổi thói quen cố hữu.

Ông Nguyễn Ngọc Ân – Chủ tịch Công đoàn Giáo dục Việt Nam: Thầy - trò cùng thay đổi

Để xây dựng trường học hạnh phúc, hãy bắt đầu từ những điều giản dị nhất, mà ở đó, hiệu trưởng và tất cả giáo viên, học sinh phải thay đổi để tạo ra môi trường hạnh phúc, giúp học sinh có cơ hội được sáng tạo, phát triển và thành công trong học tập, cũng như cuộc sống. Đó có thể là một nụ cười ấm áp, cử chỉ quan tâm, chia sẻ, hay ánh mắt trìu mến bao dung, lắng nghe tích cực và những phản hồi mang tính xây dựng…

Giáo viên thay đổi để có hạnh phúc. Khi giáo viên hạnh phúc, học sinh sẽ hạnh phúc, cùng sáng tạo. Và chỉ có sáng tạo, giáo viên mới có thể phát triển năng lực nghề nghiệp, học sinh mới phát triển được phẩm chất và năng lực cá nhân.

Bản chất của nghề dạy học là luôn đổi mới để hấp dẫn người học. Giáo viên, bao giờ cũng muốn tìm đến phương thức tốt nhất cho công việc giảng dạy và giáo dục học sinh của mình. Con đường đó chính là quá trình đổi mới, sáng tạo.

Theo đó, trong quá trình giảng dạy và giáo dục học sinh, giáo viên cần duy trì được cảm xúc tích cực, biết cách chuyển hóa những cảm xúc tiêu cực; đồng thời cần có kỹ năng cần thiết để thúc đẩy quá trình hợp tác tốt đẹp giữa người dạy với người học.

Ngoài ra, giáo viên cần biết sử dụng các biện pháp kỷ luật tích cực. Đó là quá trình tạo ra môi trường học tập có nền nếp, giúp học sinh trở thành những công dân sống, học tập và làm việc có kỷ luật. Đặc biệt, thầy cô cần hạn chế và tiến đến chấm dứt các biện pháp kỷ luật làm tổn thương đến thể xác cũng như tinh thần của học sinh.

Đăc biệt, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có định hướng rõ ràng về năng lực chung và những năng lực chuyên biệt mà học sinh cần đạt. Đối với mỗi môn học, giáo viên vừa phải bảo đảm hình thành năng lực chung cho học sinh, vừa phải kích hoạt và nuôi dưỡng năng lực chuyên biệt đối với môn học của mình. Điều này đòi hỏi không chỉ dựa vào bài kiểm tra lý thuyết thuần túy, mà giáo viên phải đa dạng hóa cách thức đánh giá như: Đánh giá qua theo dõi quá trình; hồ sơ và đánh giá tổng kết. Kết quả cuối cùng của đánh giá là, thông tin để thay đổi, từ đó điều chỉnh cách thức dạy - học của thầy và trò.

TS Ngô Xuân Hiếu - Phó Trưởng bộ môn Quản lý Giáo dục, Trường ĐH Thủ đô Hà Nội: Không cần   “đao to, búa lớn”

Xây dựng trường học hạnh phúc không phải một sớm, một chiều và càng không nên làm cho xong. Xây dựng trường học hạnh phúc là cả một quá trình, từng bước và không nóng vội. Song cũng cần có tiêu chí phù hợp và kiên trì, từng bước thực hiện các tiêu chí đó. Các tiêu chí cũng không cần “đao to, búa lớn” và cũng không quá phụ thuộc vào kinh tế. Hãy bắt đầu từ những điều giản dị, từ nội lực của nhà trường, phù hợp với thực tiễn.

Thực tế, nhiều trường vùng cao, dù còn không ít khó khăn, song tại những ngôi trường này, ý thức đổi mới giáo dục, xây dựng trường học vì học sinh đã được thể hiện rõ nét trong từng hành động, việc làm.

Tôi lấy ví dụ, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Lùng Tám [Quản Bạ, Hà Giang]. Đây là trường vùng cao khó khăn, điều kiện địa lý phức tạp, học sinh chủ yếu là con em đồng bào dân tộc Mông. Nhưng nhà trường đã xây dựng được cơ sở hạ tầng, trường lớp khang trang. Từ phòng học, phòng ăn của học sinh bán trú, sân trường… đều sạch sẽ gọn gàng. Qua đó, thể hiện sự quan tâm, chăm lo tận tình của đội ngũ cán bộ giáo viên và nhân viên nhà trường.

Nhà trường cũng có các mô hình, cách làm hay để thu hút học sinh như: Xây dựng thư viện xanh ngoài trời phục vụ đọc sách, trang trí khuôn viên ghế đá, các vị trí thuận tiện dễ tìm, dễ đọc. Cùng với đó, giáo viên tích cực sưu tầm và trưng bày góc văn hóa truyền thống, xây dựng lò đốt rác để bảo vệ môi trường… Học sinh được quan tâm, tạo điều kiện và trở thành trung tâm của sự đổi mới giáo dục.

Hiện nay, do ảnh hưởng của Covid-19, nhiều địa phương đang dạy - học trực tuyến. Giáo viên, nhà trường cũng có thể xây dựng lớp học online hạnh phúc và trường học trực tuyến hạnh phúc. Theo đó, giáo viên và nhà trường có thể áp dụng các tiêu chí như: Duy trì bầu không khí học tập, lao động ấm áp và thân thiện.

Giáo viên có thể giao bài tập vừa sức cho học sinh, không nên coi môn dạy của mình là quan trọng nhất, rồi giao thật nhiều bài cho trò… Ngoài ra, nội dung học tập hữu ích, hấp dẫn và lôi cuốn. Đặc biệt, giáo viên phải chuẩn bị kỹ giáo án phù hợp với năng lực của học sinh…    

Cô Lưu Thị Lập – Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Cầu [Đống Đa, Hà Nội]: Truyền cảm hứng cho học trò

Trên hành trình xây dựng Trường THPT Hoàng Cầu là trường học hạnh phúc, chúng tôi tự hào khi có những thầy giáo, cô giáo tận tụy với nghề, tận tâm với học trò. Các thầy, cô giáo đã không ngừng thay đổi bản thân để mang đến những giờ học hạnh phúc nhất cho học sinh.

Để có được những giờ học hạnh phúc, các thầy, cô giáo đã nghị lực và quyết tâm thay đổi thói quen của mình. Trên hết, là tình yêu cháy bỏng với nghề, tình thương vô bờ bến với học trò… Đó còn là những ngày thầy, cô miệt mài ở trường kèm cặp cho học sinh đến tối muộn, là khi cơn sốt ập đến nhưng không lỡ nghỉ dạy, đôi khi còn là cả những giọt nước mắt lặng lẽ rơi vì thương hoàn cảnh của học trò...

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã đặt ra những yêu cầu mới với mỗi giáo viên. Theo đó, giáo viên phải biết truyền cảm hứng để mang đến cho học trò những giờ học hạnh phúc. Người thầy trên bục giảng là một nhà giáo dục chuyên nghiệp, mang đến cho học sinh một không gian học tập an toàn, vui vẻ và gần gũi. Đồng thời, là người truyền cảm hứng cho học trò khám phá tri thức, rèn luyện kỹ năng và xây dựng thái độ học tập tích cực; là người biết tôn trọng sự khác biệt và điểm xuất phát khác nhau ở mỗi cá nhân.

“Giáo viên đã và đang được trang bị những phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực. Theo đó, giáo viên có thể gợi mở, định hướng và hỗ trợ học sinh giải quyết những vấn đề gắn với thực tiễn. Quá trình dạy học không thuần túy lý thuyết, đọc - chép”. - Ông Nguyễn Ngọc Ân

GD&TĐ - Từ năm 2019 đến nay, ngành GD-ĐT Yên Bái đã nỗ lực không ngừng để xây dựng “trường học hạnh phúc”, với mong muốn mô hình này không dừng lại ở khẩu hiệu và phong trào nhất thời.

Trường là nhà

Trường Mầm non Phúc Lợi [xã Phúc Lợi] đứng chân trên địa bàn xã đặc biệt khó khăn của huyện Lục Yên. Ở đây có 1 điểm trường chính, 2 điểm lẻ. Cơ sở vật chất của trường được đầu tư cơ bản đầy đủ, khang trang. Các lớp học đều được lắp tivi, máy chiếu phục vụ dạy học. Góc học tập cũng được bố trí đầy đủ đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Đó chính là điều kiện thuận lợi để hướng tới mục tiêu xây dựng “Trường học hạnh phúc” mà tập thể sư phạm nơi đây đặt ra.

Theo đại diện Ban giám hiệu [BGH] nhà trường, để xây dựng “Trường học hạnh phúc”, trước tiên phải nâng cao ý thức và thói quen giữ gìn vệ sinh cho trẻ. Nhà trường đã phát động đội ngũ cán bộ, giáo viên, phụ huynh tích cực tham gia trồng, chăm sóc và bảo vệ cây xanh. Tại các phòng học, giáo viên đều bố trí, sắp xếp chậu hoa, cây cảnh tạo không gian xanh cho trẻ hoạt động vui chơi.

Để lớp học thêm cuốn hút, giáo viên cũng chủ động trang trí nhiều hình vẽ ngộ nghĩnh. Trong mọi hoạt động tại lớp, đồ dùng, đồ chơi được bố trí gọn gàng, hợp lý, để vừa tầm tay của trẻ.

Từ công tác tuyên truyền của BGH, việc làm thiết thực của giáo viên, phụ huynh cũng tích cực đóng góp những vật liệu sẵn có tại địa phương. Từ đó, cô trò cùng nhau thiết kế, sáng tạo ra nhiều đồ dùng, đồ chơi để chỉnh trang trường, lớp.

“Chúng tôi chú trọng xây dựng môi trường học tập tích cực. Thực hiện mục tiêu “Mỗi cán bộ, giáo viên là tấm gương cho trẻ”, chúng tôi phân công rõ nhiệm vụ cho giáo viên ở mỗi nhóm lớp sao cho phù hợp với điều kiện, năng lực của từng cá nhân. Quá trình giảng dạy, giáo viên lồng ghép các hoạt động văn hóa, văn nghệ, trò chơi dân gian vào chương trình giáo dục nhà trường. Từ đó, rèn luyện đạo đức, nhân cách, kỹ năng cho trẻ”, cô Trần Thị Vân - Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.

Trường Tiểu học và THCS Minh Chuẩn hiện có 106 học sinh bán trú với 7 phòng ở, 1 bếp ăn. Đây cũng là trường có học sinh ở bán trú nhiều nhất trên địa bàn huyện Lục Yên. Chính vì vậy, việc xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, để các em xem đây là ngôi nhà thứ 2 luôn được nhà trường coi trọng.

Em Lý Việt Long, lớp 4B cho biết: “Nhà em ở xa trường. Khi học lớp 2, bố mẹ đi làm ăn xa, em ở nhà với ông bà nội. Nhưng vì sức khỏe ông bà yếu, không thể đưa đón hàng ngày nên em tự đi bộ tới trường. Từ khi được các thầy, cô đăng ký cho ở bán trú, em không phải đi lại nhiều, được thầy cô chăm sóc, dạy dỗ. Em rất vui!”.

Theo chia sẻ của cô Vũ Thu Hương - Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Minh Chuẩn, ngoài sự chỉ đạo đồng bộ từ BGH, mỗi thầy cô đều nâng cao tinh thần trách nhiệm đối với học sinh, nhất là em bán trú.

“Bên cạnh kiến thức, giáo viên còn quan tâm chăm sóc, nuôi dưỡng, nắm bắt tâm tư nguyện vọng, giúp các em hòa đồng, an tâm ăn học tại trường. Nỗ lực cải thiện môi trường sống cho học sinh cả về vật chất lẫn tinh thần để các em phát triển toàn diện, luôn cảm thấy ở trường như ở nhà”, cô Hương cho hay.

Không dừng ở khẩu hiệu

Để mô hình “Trường học hạnh phúc” không dừng lại ở khẩu hiệu hay phong trào nhất thời mà thực sự lan tỏa, ngành GD-ĐT Yên Bái đã tham mưu UBND tỉnh ban hành bộ tiêu chí tạm thời. Với 20 tiêu chí chi tiết, ngành đã thống nhất, cụ thể hoá để các trường đồng bộ trong thực hiện, triển khai.

Bám sát phương châm lấy học sinh làm trung tâm, các hoạt động giáo dục hướng tới phát huy tính tích cực, chủ động, năng lực sáng tạo của trò. Đặc biệt là chú trọng giáo dục lý tưởng, bồi đắp “đức, trí, thể, mỹ” gắn với giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống và xây dựng con người Yên Bái “Thân thiện, nhân ái, đoàn kết, sáng tạo, hội nhập”.

Bộ tiêu chí chia thành 3 nhóm, gồm: Môi trường nhà trường [8 tiêu chí], tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục [6 tiêu chí], các mối quan hệ trong và ngoài nhà trường [6 tiêu chí].

Năm học 2021 - 2022, với chủ đề “Xây dựng trường học hạnh phúc, đổi mới và hội nhập”, các trường học địa phương này đang triển khai nhiều giải pháp, thay đổi môi trường, nâng cao chất lượng học tập.

Hiện nay, toàn ngành GD-ĐT Yên Bái có 136/452 trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT triển khai bộ tiêu chí cụ thể. Trong đó, 100% các trường đạt Chuẩn quốc gia và cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn thành phố Yên Bái tiên phong tổ chức, thực hiện mô hình này.

Ông Nguyễn Xuân Quang - Trưởng phòng GD&ĐT huyện Lục Yên cho biết: Dựa vào bộ tiêu chí xây dựng trường học hạnh phúc của UBND tỉnh, phòng giáo dục huyện chỉ đạo các trường rà soát, đánh giá tiêu chí đã đạt và chưa đạt. Từ đó có kế hoạch triển khai. Ngành lựa chọn một số trường để xây dựng điểm, trên cơ sở này triển khai đồng bộ.

Từ điều kiện thực tế của địa phương, các cơ sở giáo dục đã linh hoạt triển khai nhiều giải pháp. Trong đó đẩy mạnh tuyên truyền để làm thay đổi nhận thức của thầy và trò, đổi mới phương pháp giáo dục, tăng cường giáo dục kỹ năng, tạo dựng môi trường ứng xử lành mạnh, đề cao sự chia sẻ yêu thương.

“Với mục tiêu đến năm 2025 có 100% “Trường học hạnh phúc”, ngành GD-ĐT Yên Bái đang nỗ lực góp phần cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp nâng cao chỉ số hạnh phúc cho người dân trong tỉnh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ 19 đã đề ra”, ông Nguyễn Xuân Quang nhận định.