I. Tiểu dẫn Show - An-tôn Páp-lô-vích Sê-khốp (1860 - 1904) sinh ra và lớn lên ở trong một gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn Tan-ga-rốc, bên bờ biển A-dốp, nước Nga. - Ông vừa là nhà văn vừa tham gia nhiều hoạt động xã hội, văn hóa, giáo dục. Là nhà văn Nga kiệt xuất, được giải thưởng Pu-skin của viện hàn lâm Nga, là viện sĩ danh dự của viện hàn lâm khoa học Nga. Tác phẩm tiêu biểu: Anh béo và anh gầy, Con kì nhông, Phòng số 6… Truyện ngắn Người trong bao được sáng tác trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I-an-ta, trên bán đảo Crưm, biển Đen. II. Văn bản (SGK) 1. Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp. - Chân dung Bê-li-cốp được khắc hoạ rất kì dị: Cặp kính đen trên gương mặt nhợt nhạt, nhỏ bé, choắt lại như mặt chồn, cách ăn mặc, phục sức cũng khác người; tất cả đều để trong bao (giày, ủng, kính, ô...). Đến ý nghĩ của mình, y cũng giấu vào bao, không bao giờ có ý kiến riêng về bất cứ vấn đề nào. - Khát vọng mãnh liệt kì dị của Bê-li-cốp là thu mình trong vỏ để ngăn cách, bảo vệ khỏi những ảnh hưởng, tác động của cuộc sống bên ngoài. Sống giữa mọi người trong môi trường xã hội nên khát vọng ấy trở nên khó hiểu, trái khoáy và lập dị. - Bê-li-cốp tôn sùng quá khứ (say mê tiếng Hi Lạp cổ), thích sống theo những thông tư, chỉ thị một cách máy móc, giáo điều. - Tính cách kì quặc của Bê-li-cốp còn thể hiện trong cuộc sống và sinh hoạt hằng ngày (buồng ngủ, quan hệ với đồng nghiệp, mối tình đầu muộn mằn với Va-ren-ca...). - Bê-li-cốp sống trong cô độc, luôn luôn lo lắng, sợ hãi. Câu nói cửa miệng của hắn là "Nhỡ lại xảy ra chuyện gì thì sao!". - Bê-li-cốp luôn thỏa mãn, luôn hài lòng với lối sống cổ lỗ, hủ lậu, kì quái của mình. Y cho rằng sống như y mới là sống, làm việc như y mới là làm việc, mới là người có trách nhiệm, là công dân tốt, viên chức mẫn cán đối với cấp trên. - Bê-li-cốp tự nguyện tuân thủ nghiêm túc lối sống trong bao. Y không hề biết và không thể biết mọi người nghĩ về y, sợ y, chế giễu y, khinh ghét y, ghê tởm y như thế nào. - Bê-li-cốp luôn tự tin ở cách sống đúng mực của mình. Y rất ngạc nhiên và không thể chịu đựng được cách sống của chị em Va-ren-ca. - Bê-li-cốp không hiểu mọi người xung quanh, không hiểu xã hội, cuộc sống đương thời. Y đắm chìm trong quá khứ, trong những xác tín cực kì lạc hậu, đen tối. Bê-li-cốp là người lạc lõng, cô độc, kì quái. Là kẻ hèn nhát, cô độc, máy móc, giáo điều, thu mình trong bao, trong vỏ ốc và cảm thấy yên tâm, sung sướng, hạnh phúc, mãn nguyện. - Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng mạnh mẽ, dai dẳng đến lối sống và tinh thần của đồng nghiệp nơi y làm việc, nơi y sống. Mọi người ghét y, sợ y, tránh xa y, không muốn dây với y. - Đôi khi có người muốn thử thay đổi cách sống của y bằng cách gán ghép y với Va-ren-ca, nhưng chẳng ăn thua gì! Có người như Cô-va-len-cô khinh ghét ra mặt, nói thẳng vào mặt Bê-li-cốp, gây gổ với y, to tiếng với y, đẩy y ngã lăn xuống cầu thang... - Nhưng tất cả đều không làm thay đổi cách sống, tính cách của Bê-li-cốp mà còn bị tính cách, lối sống ấy đầu độc, ám ảnh tinh thần cho đến khi Bê-li-cốp chết. - Ngay cả khi Bê-li-cốp chết, tính cách và lối sống của y vẫn tồn tại và ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống hiện tại và tương lai của thành phố. Bê-li-cốp là điển hình cho kiểu người, hiện tượng xã hội đang tồn tại trong bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX. 2. Thái độ, tình cảm của mọi người đối với Bê-li-cốp. - Trong cấu trúc nghệ thuật của truyện, nhà văn đã để Bê-li-cốp chết bất ngờ. Cái chết của y làm những người xung quanh, trong trường, trong thành phố nơi y sống và làm việc ngạc nhiên. - Để Bê-li-cốp chết bất ngờ là cách đẩy tính cách nhân vật lên tới đỉnh cao. Với việc nằm trong quan tài, Bê-li-cốp đã tìm được cho mình cái bao tốt nhất, bền vững nhất. - Với mọi người, khi Bê-li-cốp còn sống, họ sợ hãi, căm ghét y; khi y chết, họ cảm thấy thoát khỏi gánh nặng, thấy nhẹ nhàng, thoải mái. Nhưng sau đó cuộc sống của họ lại diễn ra như cũ, như khi Bê-li-cốp còn sống: Nặng nề, mệt nhọc, vô vị và tù túng. - Kiểu người Bê-li-cốp, lối sống Bê-li-cốp đã ám ảnh, đầu độc bầu không khí ngột ngạt, nặng nề của văn hóa, đạo đức xã hội nước Nga đương thời. 3. Ý nghĩa tư tưởng nghệ thuật của cái bao. - Hình ảnh cái bao là một trong những sáng tạo độc đáo của tác giả, nó gợi ra cho người đọc những ý nghĩa sau: + Nghĩa đen (nghĩa gốc): Vật dùng để bao, gói, đựng đồ vật, hàng hóa hình túi, hình hộp... + Nghĩa bóng (nghĩa chuyển): Lối sống và tính cách của Bê-li-cốp. + Nghĩa tượng trưng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao là kiểu người, lối sống không chỉ tồn tại ở nước Nga cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX mà còn có ý nghĩa phổ quát. - Chủ đề tư tưởng của truyện: + Người trong bao lên án mạnh mẽ kiểu người hèn nhát, cá nhân, ích kỉ, hủ lậu của một bộ phận trí thức Nga và tác hại của nó đối với hiện tại và tương lai của nước Nga. + Truyện cũng cảnh cáo và kêu gọi mọi người cần phải thay đổi cuộc sống, cách sống, không thể sống tầm thường, vô vị và hủ lậu. 4. Những đặc sắc nghệ thuật của truyện. - Tác giả sử dụng hai hình thức người kể chuyện và nhân vật kể chuyện. Nhân vật trong truyện đồng thời cũng là nhân vật kể chuyện (Bu-rơ-kin) ở ngôi thứ nhất (tôi). Tác giả vẫn giữ ngôi thứ ba, kể lại câu chuyện của Bu-rơ-kin. Nhờ cách chọn ngôi kể, tác giả vừa đảm bảo được tính khách quan vừa thể hiện được tính chủ quan, tạo cảm giác gần gũi và chân thật của câu chuyện. - Tạo ra cấu trúc kể truyện lồng trong truyện: + Truyện kể của tác giả về hai người đi săn về muộn. + Truyện kể của Bu-rơ-kin về Bê-li-cốp. - Giọng kể mỉa mai, châm biếm mà trầm tĩnh, chậm buồn, bề ngoài có vẻ khách quan, bình thản nhưng giấu bên trong sự bức xúc, trăn trở. - Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Bê-li-cốp được khắc hoạ một cách rất điển hình, một tính cách kì quái mà chân thực từ ngoại hình, lời nói, cử chỉ, hành động đến tính cách, lối sống. - Biện pháp đối lập giữa các kiểu người, các tính cách và lối sống trái ngược: + Bê-li-cốp và chị em Va-ren-ca, Cô-va-len-cô. + Bê-li-cốp và cán bộ giáo viên trường trung học, nơi y làm việc và mọi người trong thành phố. - Nghệ thuật xây dựng biểu tượng: Hình ảnh cái bao và lời nói "Nhỡ lại xảy ra việc gì thì sao?". Hình ảnh và lời nói này vừa có ý nghĩa cụ thể vừa có ý nghĩa biểu tượng. 5. Ý nghĩa thời sự của truyện ngắn. - Người trong bao có ý nghĩa thời sự rộng rãi và sâu sắc, lối sống trong bao, kiểu người trong bao với những biến thể, dị bản khác nhau có ý nghĩa toàn thế giới, lâu dài cho đến tận ngày nay. – Chỉ đến khi nào xã hội loài người lành mạnh, tự do, khi mỗi cá nhân ý thức được mục đích và cách sống của mình thống nhất với các chuẩn mực văn hóa, đạo đức của cộng đồng hiện đại... thì lối sống trong bao mới triệt để chấm dứt. Page 2 SureLRN
Đề bài: Tính thời sự của hình tượng người trong bao trong xã hội hiện nay Mục Lục bài viết: Tính thời sự của hình tượng người trong bao trong xã hội hiện nay I. Dàn ý Tính thời sự của hình tượng người trong bao trong xã hội hiện nay1. Mở bài* Giới thiệu về tác giả Sê- khốp và truyện ngắn Người trong bao:+ Sê-khốp là nhà văn kiệt xuất của nước Nga+ Truyện ngắn Người trong bao xây dựng thành công một hình tượng mang tính điển hình - chiếc bao, đồng thời khái quát được vấn đề mang tính thời sự của đất nước Nga lúc bấy giờ. 2. Thân bài- Khái quát vài nét ngắn gọn về nhân vật Bê-li-cốp và lối sống trong bao.- Tính thời sự được thể hiện trong tác phẩm:+ Lên án sâu sắc lối sống thu mình trong bao hèn nhát, bạc nhược của một bộ phận trí thức Nga đương thời -> chính lối sống ấy đã tạo ra những chiếc bao vô hình ngăn cách con người với thế giới bên ngoài.+ Thực trạng sợ hãi cuộc sống và kiểu người trong bao tồn tại trong xã hội Nga đương thời như một căn "bệnh dịch" có khả năng lây lan một cách mạnh mẽ.+ Sê-khốp đã khéo léo mà đầy sâu sắc tái hiện lại bầu không khí ngột ngạt, tù túng của xã hội Nga thế kỉ XIX.-> Khẳng định lối sống nhu nhược, giáo điều là một thứ u nhọt có thể bào mòn đời sống tinh thần, gây nên tình trạng trì trệ, tăm tối trong xã hội. 3. Kết bàiKhái quát giá trị của truyện ngắn II. Bài văn mẫu Tính thời sự của hình tượng người trong bao trong xã hội hiện naySê-khốp là nhà văn kiệt xuất của nước Nga, trong suốt sự nghiệp sáng tác của mình, ông đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị như: Anh béo và anh gầy, Con kì nhông, Phòng số 6, trong đó truyện ngắn Người trong bao là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất làm nên tên tuổi và địa vị của Sê-khốp trên văn đàn thế giới. Qua truyện ngắn này, ông không chỉ xây dựng thành công một hình tượng mang tính điển hình - chiếc bao mà qua hình tượng đó ông đã khái quát được vấn đề mang tính thời sự của đất nước Nga lúc bấy giờ. Truyện ngắn Người trong bao xoay quanh nhân vật trung tâm là Bê-li-cốp, một con người kì lạ với lối sống kì quặc, khác người: Luôn sống theo những thông tư, quy tắc cứng nhắc, bên trong con người đó là chất chồng những nỗi sợ hãi, thậm chí nó trở thành nỗi ám ảnh khủng khiếp khiến Bê-li-cốp sống thu mình trong một chiếc bao gò bó, tù túng. Xây dựng nhân vật Bê-li-cốp với những nét tính cách kì dị, khác người, nhà văn Sê-khốp không chỉ xây dựng thành công một nhân vật độc đáo 'có một không hai" mà qua nhân vật này, nhà văn còn lên án sâu sắc lối sống thu mình trong bao hèn nhát, bạc nhược của một bộ phận trí thức Nga đương thời- đó là những con người sống giáo điều, hèn nhát không dám đối mặt với thực tại. Bê-li-cốp là một "hiện tượng" kì dị trong mắt mọi người bởi lối sống cứng nhắc, bởi những hành động kì dị, khác người. Bê-li-cốp luôn mang theo bên mình những chiếc bao, bên trong chiếc bao ấy là những vật dụng hàng ngày như: Chiếc ô, đồng hồ quả quýt, con dao nhỏ...Ngay cả bản thân mình hắn cũng giấu trong chiếc áo bành tô cốt bông. Dường như Bê-li-cốp đang cố tạo ra một chiếc bao để bảo vệ mình khỏi những điều tồi tệ, những bất trắc có thể xảy đến, hành động cố thủ đến cực đoan chỉ vì nỗi lo sợ vô hình khiến Bê-li-cốp trở thành đối tượng bàn tán, chế giễu coi thường của người dân trong thành phố. Thực trạng sợ hãi cuộc sống và kiểu người trong bao tồn tại trong xã hội Nga đương thời như một căn "bệnh dịch" có khả năng lây lan một cách mạnh mẽ. Đây là lí do vì sao sau khi Bê-li-cốp chết đi, người dân trong thành phố cảm thấy nhẹ nhõm, dễ chịu như vừa được giải thoát khỏi một thứ gì đó kinh khủng lắm, thế nhưng trạng thái ấy chẳng kéo dài lâu, chỉ ít ngày sau khi Bê-li-cốp chết đi cuộc sống lại u ám, tù túng như trước, bởi lẽ trong chính mỗi người dân trong thành phố đều ít nhiều mang trong mình "căn bệnh" Bê-li-cốp. Sợ hãi là tâm lí thông thường của con người, đứng trước cuộc sống muôn hình vạn trạng lại vận động, biến đổi không theo mong muốn chủ quan của con người làm nảy sinh những nỗi sợ hãi, e ngại. Nỗi sợ khiến con người trở nên yếu đuối, nhỏ bé, thậm chí làm con người gục ngã và không bao giờ có thể vượt qua nó. Bê-li-cốp cũng vậy, hắn mang trong mình quá nhiều nỗi sợ hãi nhưng không dám đối mặt mà luôn hèn nhát giấu mình trong những chiếc bao tù túng: Đó là căn nhà chật chội hình vuông, là chiếc áo choàng dài, là chiếc kính đen, là chiếc ủng cao su. Thậm chí, ngay cả khi chết đi, nằm trong quan tài Bê-li-cốp vẫn gợi cho người đọc một suy nghĩ: Phải chăng đây là một sự giải thoát và liệu hắn có cảm thấy hạnh phúc vì cuối cùng mình cũng tìm thấy chiếc bao an toàn, nơi có thể bảo vệ hắn trước những biến cố của cuộc sống? Như vậy, nhà văn Sê-khốp đã mạnh mẽ phê phán lối sống thu mình trong bao cùng thái độ sống hèn nhát, bạc nhược, chính lối sống ấy đã tạo ra những chiếc bao vô hình ngăn cách con người với thế giới bên ngoài. Thông qua câu chuyện về Bê-li-cốp nhà văn Sê-khốp đã khéo léo mà đầy sâu sắc tái hiện lại bầu không khí ngột ngạt, tù túng của xã hội Nga thế kỉ XIX, đồng khẳng định lối sống nhu nhược, giáo điều là một thứ u nhọt có thể bào mòn đời sống tinh thần, gây nên tình trạng trì trệ, tăm tối trong xã hội. Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp là phát hiện nghệ thuật vô cùng độc đáo của nhà văn Sê-khốp, bởi "người trong bao" Bê-li-cốp không chỉ là một nhân vật trong thế giới nghệ thuật nữa mà đã trở thành biểu tượng có sức gợi mạnh mẽ về một kiểu người, một kiếp người, một lối sống tiêu cực trong xã hội tăm tối, tù túng Nga đương thời. Người trong bao mang ý nghĩa thời sự sâu sắc bởi nó không chỉ là phương tiện phản ánh thực trạng xã hội đầy nhức nhối của xã hội Nga trong một giai đoạn nhất định mà còn mang ý nghĩa đến tận ngày nay, đúng như nhà văn Nguyễn Tuân đã từng nhận định: "Truyện Bê-li-cốp là một áng văn đả kích lên đến tuyệt đỉnh: Hình thù, tên họ nhân vật đã thành một cái sự, đã thành một hình dung từ ngày nay vẫn có tác dụng lớn". Cuộc sống hiện đại với những bước phát triển mạnh mẽ mang đến những đổi thay cho cuộc sống con người, tuy nhiên nó cũng làm cho con người cảm thấy bất an, lo sợ hơn. Xung quanh chúng ta và ở bất kì đâu trên thế giới vẫn và đang tồn tại căn bệnh Bê-li-cốp bởi ai cũng mang trong mình những nỗi sợ và trong hành trình phát triển con người vẫn phải đối diện với rất nhiều chiếc bao của mình. Để vượt qua con người cần mạnh mẽ đối diện để thức tỉnh bản thân khỏi những trạng thái tâm lí tiêu cực. Để sống một cách ý nghĩa, mỗi người chúng ta cần có ý thức loại bỏ căn bệnh Bê-li-cốp, sống mạnh mẽ để khám phá ý nghĩa đích thực của cuộc sống. -----------------------HẾT------------------------- Truyện ngắn Người trong bao không chỉ phản ánh hiện trạng xã hội Nga đương thời với những góc khuất bên trong tâm hồn con người mà những vấn đề được đặt ra trong tác phẩm còn có ý nghĩa thời sự đến tận ngày nay. Bên cạnh bài Tính thời sự của hình tượng người trong bao trong xã hội hiện nay, các em có thể tìm hiểu thêm về tác phẩm thông qua việc tham khảo một số bài văn hay lớp 11 như: Phân tích hình tượng Bê-li-cốp trong Người trong bao, Phân tích hình tượng cái bao trong truyện ngắn Người trong bao, Phân tích và nêu cảm nghĩ về Người trong bao của Sê-khốp, Suy nghĩ về cái chết của nhân vật Bê-li-cốp trong truyện ngắn Người trong bao. Căn bệnh sợ hãi cuộc sống không chỉ là "căn bệnh" tồn tại ở một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX mà còn là căn bệnh chung của rất nhiều con người trong xã hội ngày nay. Có lẽ bởi vậy mà Người trong bao của Sê-khốp dù đã ra đời hơn một thế kỉ thì truyện ngắn vẫn có sức hút mạnh mẽ với độc giả. Các em hãy cùng |
