Táo bón là tình trạng tần suất đi ngoài ít hơn bình thường, có kèm phân khô cứng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không có biện pháp xử lý kịp thời. Vậy táo bón là gì, nguyên nhân và cách điều trị như thế nào, hãy cùng Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng tìm hiểu qua bài viết dưới đây. Show
1. Táo bón là gì?Táo bón khiến người bệnh gặp nhiều phiền toái trong cuộc sống Theo thống kê, táo bón là một trong những vấn đề sức khỏe thường gặp nhất. Ở Mỹ, có ít nhất 2,5 triệu người mỗi năm phải thăm khám do táo bón. Táo bón là trạng thái đi tiêu phân khô cứng, buồn mà không đi được, phải rặn mạnh, thời gian đi lâu hoặc nhiều ngày mới đi một lần và thường ít hơn 3 lần/tuần. Tình trạng này xảy ra thường xuyên có thể dẫn đến bị táo bón mạn tính, táo bón kéo dài, người bệnh phải rặn nhiều, gây đau rát. Táo bón kéo dài, không dứt có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh đại tràng, suy giáp trạng, tăng canxi máu, nhiễm độc chì, suy nhược cơ thể… 2. Nguyên nhân gây ra táo bónCó nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng táo bón, tuy nhiên một số những lý do thường gặp nhất là táo bón ảnh hưởng đến chức năng và táo bón thực thể như: 2.1. Táo bón do chế độ ăn uống không khoa họcĐây là thói quen thường gặp nhất ở táo bón. Chế độ ăn này tập trung thực phẩm giàu chất béo, tinh bột mà ít chất xơ. Chất xơ trong rau củ quả sẽ giúp làm mềm phân. Thiếu chất xơ thường xảy ra ở những người có thói quen ăn đồ ăn nhanh, nuốt vội, sử dụng đồ uống có chất kích thích như cà phê, rượu, bia… Những thực phẩm này góp phần tăng nặng tình trạng táo bón. Sử dụng trong thời gian dài sẽ càng khiến tình trạng táo bón kéo dài và tần suất đi đại tiện giảm. 2.2. Liên quan đến các bệnh lý về hậu môn trực tràngTình trạng táo bón này đặc trưng bởi tổn thương thực thể, làm cản trở đường đi và khả năng hấp thụ nước của thành đại tràng, từ đó làm phân bị vón cục, mất nước. Khi đại tiện người bệnh còn bị đại tiện ra máu, táo bón đầy hơi, xì hơi nhiều… Một số tình trạng, bệnh lý gây táo bón như:
Ngoài ra bệnh táo bón kéo dài còn liên quan đến một số bệnh lý tại đại tràng như:
2.3. Liên quan đến hội chứng ruột kích thíchHội chứng ruột kích thích (IBS) làm tăng nguy cơ bị táo bón. Người bệnh có thể gặp phải các cơn táo bón đau bụng, kèm theo đầy hơi, thay đổi đặc tính của phân. Nguyên nhân là tín hiệu của não và ruột kém hiệu quả, dẫn đến cơ thể phản ứng lại quá mức với thay đổi xảy ra trong quá trình tiêu hóa. Người bệnh không chỉ gặp một lần mà thường xuyên phải đối mặt với táo bón kéo dài. 2.4. Do đang sử dụng các loại thuốcMột số loại thuốc có thể dẫn đến tác dụng phụ là táo bón, làm rối loạn hấp thu tại đại tràng như:
2.5. Do rối loạn thần kinh hoặc rối loạn nội tiếtĐây cũng là một trong số nguyên nhân làm táo bón kéo dài. Rối loạn nội tiết do tuyến giáp kém hoạt động có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, người bệnh dễ gặp phải tình trạng khó đi đại tiện. Những rối loạn thần kinh khác như bệnh Hirschsprung, bệnh Parkinson, tổn thương tủy sống, chấn thương đầu cũng làm tăng tình trạng táo bón. 2.6. Táo bón trong thai kỳ hoặc sau sinhỞ phụ nữ đang mang thai, áp lực cơ học của tử cung đè lên ruột cộng với thay đổi nội tiết tố làm cho nhu động ruột hoạt động kém hơn. Ngoài ra, chế độ ăn uống và dùng thực phẩm bổ sung trong thai kỳ cũng khiến bà bầu bị táo bón. Tình trạng táo bón kéo dài gần như trong suốt thai kỳ và sau thai kỳ do cơ thể chưa ổn định lại. 2.7. Do vấn đề tâm lýTheo Đông y, các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo lắng do đại tràng tích nhiệt, khí trệ hoặc âm dương khí huyết suy hư, khiến cho ruột già mất khả năng điều khiển. Ngoài ra, bế tắc của phế khí cũng là một nguyên nhân gây ảnh hưởng đến khả năng bài tiết phân ở đại tràng. 3. Triệu chứng của táo bónCác triệu chứng này thông thường sẽ hết sau một vài ngày và không gây nhiều phiền phức. Tuy nhiên nếu tình trạng này kéo dài, diễn biến lâu ngày cần phải điều trị. Cụ thể: Triệu chứngBiểu hiện chi tiết✅ Tần suất đi ngoài ít⭐ Đối với người lớn, số lần đi đại tiện ít hơn 3 lần/tuần. Đối với trẻ nhỏ dưới 2-3 lần/tuần.✅ Phân rắn⭐ Do nhu động ruột chậm nên đại tràng hấp thụ nhiều nước và chất dinh dưỡng còn lại dẫn đến phân rắn, có đường kính to hơn bình thường. Một số trường hợp có thể có phân rắn, lổn nhổn thành từng cục như phân dê.✅ Cảm giác đi tiêu không hết⭐ Mỗi lần đại tiện đi xong cảm giác phân chưa hết và vẫn muốn đi tiếp✅ Đau bụng, cứng bụng⭐ Có người đau âm ỉ, có người đau quặn thắt khi phải rặn, cơn đau tập trung ở vùng bụng dưới bên trái, phía dưới bụng. Khi chất cặn bã không được đào thải ra ngoài gây cứng bụng, chướng bụng.✅ Phân lẫn máu, có hạt lổn nhổn⭐ Táo bón khiến phân vón cục, khi đi đại tiện phải rặn mạnh, tác động lên hậu môn, làm nứt hậu môn gây chảy máu.✅ Mệt mỏi, nôn, sốt⭐ Chất cặn bã đọng lại lâu trong ruột già sẽ tích tụ độc tố, gây ra cảm giác buồn nôn. Ngoài ra còn làm tăng vi khuẩn cũng gây buồn nôn. Cơ thể mệt mỏi hơn.>>> Tìm hiểu ngay: Táo bón ở trẻ em – Cách nào khắc phục 4. Đối tượng dễ bị táo bónTáo bón dễ bắt gặp ở mọi đối tượng, từ táo bón ở trẻ sơ sinh, trẻ em đến táo bón khi mang thai, táo bón sau sinh và ở cả người già.
: Nguyên nhân và cách điều trị bệnh táo bón ở người già 5. Biến chứng nguy hiểm của táo bónTáo bón là tình trạng thường gặp, nếu để táo bón kéo dài không có biện pháp chữa trị sẽ dẫn rới các bệnh lý như: Bệnh trĩ như sa búi trĩ do phải rặn nhiều, làm tăng kích thước búi trí, có xuất hiện máu khi đi ngoài. Có thể bị tắc ruột, viêm ruột: do những khối phân rắn bị ứ đọng lâu ngày trong đại tràng không được đào thải. Có thể cảm nhận được những khối phân rắn. Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, ăn không tiêu. Ung thư hậu môn – trực tràng: Táo bón khiến phân trở nên khô cứng, chứa nhiều độc tố và các chất có khả năng gây ung thư như deoxycholic acid, lithocholic acid và các phức hợp nitroso (NOCs). Nếu bị táo bón kéo dài khiến thời gian tiếp xúc của phân trong niêm mạc trực tràng tăng lên dẫn đến viêm, tổn thương thực thể. Lâu dần hình thành bệnh ung thư. Giảm sức đề kháng: Do ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa, người dễ mệt mỏi, chán ăn nên lâu dầu có thể làm suy giảm sức đề kháng. 6. Chẩn đoán6.1. Chẩn đoán lâm sàngDựa vào các triệu chứng cụ thể, tiền sử mắc bệnh, chế độ ăn uống và sinh hoạt để bác sĩ chẩn đoán tình trạng bệnh. 6.2. Chẩn đoán cận lâm sàngĐối với người bị táo bón nặng, táo bón kéo dài kèm theo những triệu chứng của các bệnh lý khác nhau, bác sĩ sẽ tiến hành các biện pháp thăm khám hậu môn trực tràng. Trong trường hợp nghi ngờ có vật thể hoặc bệnh lý, có thể sử dụng phương pháp nội soi trực tràng, chụp X-quang, sinh thiết trực tràng, đo áp lực hậu môn trực tràng hoặc xét nghiệm máu. 7. Khi nào nên tới bác sĩBạn nên thăm khám kịp thời nếu gặp phải các triệu chứng sau:
8. Cách trị táo bón hiệu quảĐiều trị có các phương pháp như: dùng thuốc táo bón (trong đó có thuốc tây và các bài thuốc Đông y từ những nguyên liệu dễ kiếm), ngoài ra chế độ ăn uống và vận động hợp lý cũng giúp cải thiện tình trạng này một cách hiệu quả. Cần làm gì để giảm tình trạng khó đi đại tiện? 8.1. Điều trị bằng Tây yNếu tình trạng táo bón kéo dài, thời gian đi ngoài lâu nhưng phân vón cục, khó đại tiện, áp dụng các biện pháp không dùng thuốc không cải thiện, các bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc. Các loại thuốc đặc trị thường được bác sĩ sử dụng là:
Lưu ý: – Không nên sử dụng những loại thuốc này dài ngày, có thể gây nên tác dụng phụ. – Các loại thuốc này cũng chỉ giải quyết được triệu chứng mà không giải quyết được nguyên nhân. – Sử dụng lâu khiến cơ thể mất đi khả năng co bóp, đào thải tự nhiên – Trong trường hợp sử dụng thuốc không hiệu quả, người bệnh nên tới bệnh viện để tháo thụt làm sạch đường ruột. >>> Tham khảo các thuốc nhuận tràng: [Cẩm nang] sử dụng THUỐC NHUẬN TRÀNG và Top 6 loại thuốc 2021! 8.2. Điều trị bằng phương pháp dân gianCác phương pháp dân gian chủ yếu là giảm các triệu chứng táo bón, giúp cải thiện hệ tiêu hóa. Đây cũng là một trong những phương pháp nhằm mục đích nhuận tràng, làm mềm phân, từ đó kích thích nhu động ruột đẩy phân ra ngoài. Bạn có thể áp dụng một số mẹo dân gian chữa táo bón dưới đây.
Tuy có tác dụng nhưng các biện pháp dân gian này chỉ nên áp dụng khi bệnh ở tình trạng tương đối nhẹ. 8.3. Điều trị táo bón bằng các bài thuốc Đông yTheo các chuyên gia, việc áp dụng các bài thuốc Đông y trị táo bón sẽ đem lại hiệu quả tối ưu nhất. Bởi phương pháp này hoạt động dựa trên nguyên lý tác động từ căn nguyên gây bệnh, giúp cơ thể điều hòa lại khí huyết, lưu thông kinh mạch, từ đó cân bằng và khôi phục lại chức năng của cơ thể. 8.3.1. Trị nguyên nhân khí trệBài 1: Nguyên liệu: Chỉ xác 12g, Đại hoàng 5g, Trần bì 12g, Sinh địa 12g, Sa sâm 16g, Hoàng kỳ 10g, Kim ngân hoa 14g, Cam thảo 12g, Rau má 16g, Cỏ mực 20g, Phòng sâm 16g, Bạch thược 12g, Bạch linh 10g. Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang. Bài 2: Nguyên liệu: Trần bì 12g, Chỉ xác 12g, Mộc thông 16g, Sinh địa 16g, Sa sâm 16g, Sâm hành 16g, Thăng ma 10g, Hồng hoa 6g, Cam thảo 10g, Mơ muối 10g. Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang. 8.3.2. Trị nguyên nhân huyết hưBài 1: Nguyên liệu: Đương quy 16g, Thục địa 16g, Hà thủ ô 16g, Đại táo 10g, Bạch thược 12g, Chỉ xác 12g, Đào nhân 12g, Cam thảo 10g, Thiên môn 16g, Hoa kim ngân tươi. Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang. Bài 2: Nguyên liệu: Đương quy 20g, Ngưu tất 16g, Chỉ xác 10g, Trạch tả 10g, Sinh địa 12g, Ngân hoa 12g, Nhục thung dung 12g, Đại táo 10g, Sa sâm 16g, Hoa hồng 5g. Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang. 8.3.3. Trị nguyên nhân nhiệt tà tích tụBài 1: Nguyên liệu: Sinh địa 16g, Chỉ xác 12g, Đào nhân 12g, Hoa hồng 10g, Tri mẫu 10g, Hoàng bá 10g, Thiên môn 12g, Mạch môn 12g, Trần bì 12g, Bạch thược 12g, Liên kiều 12g, Cát căn 16g, Đại táo 10g. Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang. Bài 2: Nguyên liệu: Trần bì 12g, Chỉ xác 12g, Phòng sâm 16g, Đương quy 16g, Thiên môn 16g, Mạch môn 16g, Đào nhân 10g, Hoa hồng 10g, Rau má 20g, Cỏ mực 20g, Cát căn 16g, Đại táo 12g. Cách sử dụng: Sắc uống ngày 1 thang. 9. Phòng ngừa táo bón theo lời khuyên từ chuyên giaMột chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh, thường xuyên vận động, tập thể dục sẽ giúp bạn không còn phải lo lắng về bệnh tật và hạn chế được tối đa nguy cơ mắc táo bón kéo dài. Theo Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng, nên thay đổi chế độ ăn bằng cách: Bệnh táo bón ăn thêm rau xanh, hoa quả tươi
>>> Đừng bỏ lỡ: Tất tần tật về táo bón nên ăn gì và kiêng gì tốt nhất? Bên cạnh đó cần tăng cường vận động cơ thể, tập luyện các môn thể thao phù hợp với thể trạng, sở thích và không nên nín nhịn khi đi đại tiện. Để xử lý sớm hiện tượng này, bạn đừng quên thực hiện những biện pháp mà chuyên gia đã chỉ ra trong bài viết. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào cần được giải đáp, đừng ngại mà hãy liên hệ ngay cho chúng tôi theo số hotline 0343 44 66 99! Hỗ trợ giảm táo bón do viêm đại tràng co thắt (Hội chứng IBS)Đối với trường hợp táo bón do hội chứng ruột kích thích (viêm đại tràng co thắt) làm giảm hoạt động của nhu động ruột dẫn đến chất cặn bã trong ruột bị đào thải ra ngoài chậm hơn nên chủ động cải thiện bệnh lý trước. Cụ thể, khi bị hội chứng ruột kích thích có thể điều trị bằng cách dùng các thuốc chống co thắt, chống táo bón và đầy hơi. Tuy nhiên không nên lạm dụng các thuốc này trong thời gian dài. Bạn có thể hỗ trợ cải thiện táo bón do viêm đại tràng co thắt bằng cách massage đều quanh bụng để phân đào thải ra ngoài tốt hơn, đồng thời uống nhiều nước, ăn nhiều các loại rau xanh giàu chất xơ hòa tan, tránh các loại thức ăn dễ gây kích ứng hệ tiêu hóa như tôm, cua, cá hay thức ăn khó tiêu, dễ sinh hơi. Ngoài ra, có thể sử dụng Đại tràng Tâm Bình để hỗ trợ các triệu chứng của viêm đại tràng co thắt, trong đó có táo bón. Với 12 thành phần thảo dược như Bạch truật, Bạch linh, Đảng sâm, Trần bì, Hoài sơn… Đại tràng Tâm Bình giúp hỗ trợ kích thích tiêu hóa, hỗ trợ giảm các triệu chứng của viêm đại tràng cấp và mạn tính, viêm đại tràng co thắt. Đồng thời hỗ trợ giảm các triệu chứng của rối loạn tiêu hóa như đau bụng, đầy hơi, ăn uống khó tiêu, phân sống… |
