Công nghệ tế bào thực vật có mấy phương pháp

Quy trình chọn giống bằng phương pháp Công nghệ tế bào:

Công nghệ tế bào: công nghệ tạo ra tế bào có kiểu nhân mới -> cơ thể có đặc điểm mới hoặc hình thành cơ thể thông qua tế bào xôma (sinh sản vô tính) -> nhân nhanh giống.

- Thực vật:

+ Nuôi cấy hạt phấn/noãn chưa thụ tinh

- Nguyên liệu: hạt phấn/noãn chưa thụ tinh (n NST)
- Đặc điểm: tạo giống thuần tất cả các gen 2n từ dòng đơn bội n
- Cách tiến hành: 

+ nuôi hạt phấn/noãn chưa thụ tinh trong ống nghiệm với hóa chất đặc biệt -> tạo dòng tế bào đơn bội n.
+ chọn lọc những dòng có đặc tính mong muốn (do alen lặn biểu hiện ra KH ở dòng đơn bội).
+ lưỡng bội hóa dòng đơn bội: lưỡng bội dòng n -> dòng 2n -> cây 2n, hoặc cho dòng n -> cây n ---(đa bội hóa)--> cây 2n.

- Ý nghĩa: hiệu quả cao trong việc tạo cây có đặc tính kháng thuốc diệt cỏ, chịu lạnh, kháng bệnh...

+ Nuôi cấy tế bào in vitro (trong ống nghiệm) tạo mô sẹo

- Nguyên liệu: tế bào xôma 2n
- Đặc điểm: tạo quần thể đồng nhất về KG
- Cách tiến hành:

- nuôi tế bào 2n (chồi, lá, hoa, rễ, hợp tử...) trong ống nghiệm -> mô sẹo (mô chưa phân hóa, sinh trưởng mạnh, duy trì khả năng nguyên phân).- trong môi trường hoocmon kích thích (auxin kích thích ra rễ, xitokinin kích thích ra cành), mô sẹo biệt hóa thành các mô khác nhau (rễ, thân, lá...), tái sinh thành cây trưởng thành.

- Ý nghĩa: nhân nhanh giống quý hiếm, tạo giống sạch, năng suất cao, chất lượng tốt, chống chịu giỏi... 

+ Chọn dòng tế bào xôma có biến dị

- Nguyên liệu: tế bào xôma 2n
- Đặc điểm: tạo đột biến khác nhau từ 1 giống ban đầu
- Cách tiến hành:

- nuôi tế bào 2n trong môi trường nhân tạo -> tạo nhiều biến dị lệch bội khác nhau, cao hơn mức bình thường (biến dị dòng tế bào xôma).

- Ý nghĩa: tạo các giống mới có kiểu gen khác nhau của cùng giống ban đầu.

+ Dung hợp tế bào xôma trần

- Nguyên liệu: tế bào xôma 2n

- Đặc điểm: tạo thể song nhị bội, tránh bất thụ

- Cách tiến hành:

- loại bỏ thành xenlulozo của tế bào 2n (bằng enzim hoặc vi phẫu) -> tạo tế bào xôma trần.

- dung hợp 2 tế bào xôma trần khác loài (cho vào môi trường đặc biệt) -> tế bào lai.

- nuôi cấy tế bào lai trong hoocmon kích thích phù hợp -> cây lai 4n (hữu thụ)

- Ý nghĩa: tạo giống mới mang đặc điểm của 2 loài khác xa nhau.

- Động vật:

+ Cấy truyền phôi (công nghệ tăng sinh sản ở động vật)

- Cách 1: giữ KG ổn định ở giống quý hiếm hoặc sinh sản chậm, ít (bò, tê giác...)

- tách phôi từ động vật cho thành 2 hay nhiều phần, mỗi phần phát triển thành 1 phôi riêng biệt.- cấy các phôi vào tử cung các con khác nhau (động vật nhận) -> tạo nhiều con giống KG.

- Cách 2: dung hợp phôi 2 hay nhiều loài -> tạo thể khảm.
- Cách 3: biến đổi thành phần trong tế bào phôi khi mới phát triển.
Ý nghĩa: tạo giống có vốn gen ổn định (có KG, KH đồng nhất -> cho năng suất sản phẩm đồng đều trong cùng điều kiện), không có biến dị, đảm bảo nhân nhanh giống ban đầu.  

+ Nhân bản vô tính: tạo cừu Đôly

- Cách tiến hành:

- lấy tế bào trứng cừu cho trứng (1) rồi bỏ nhân

- lấy tế bào tuyến vú cừu cho nhân (2) nuôi phòng thí nghiệm

- chuyển nhân tế bào tuyến vú vào tế bào trứng đã bỏ nhân

- nuôi trứng trong môi trường nhân tạo -> phôi

- chuyển phôi vào tử cung cừu mẹ (3) -> cừu con giống cừu cho nhân (2)

- Ý nghĩa: tạo giống có vốn gen ổn định (dùng nhân tế bào xôma 2n của giống ban đầu tạo cá thể mới giữ nguyên vốn gen), không có biến dị, đảm bảo nhân nhanh giống ban đầu.

- Thực vật:

+ Nuôi cấy hạt phấn/noãn chưa thụ tinh: tạo giống lúa chiêm chịu lạnh (nuôi cấy hạt phấn trong môi trường 8-10̊ C).
+ Nuôi cấy tế bào in vitro tạo mô sẹo: tạo giống quý hiếm (phong lan, nhân sâm, tam thất...), khoai tây, mía, dứa.
+ Chọn dòng tế bào xôma có biến dị: giống nào cũng tạo được. VD: giống lúa CR203 ---> DR2 chịu hạn, nóng, năng suất cao.

+ Dung hợp tế bào trần: tạo giống thuốc lá mới, pomato.

- Động vật:

+ Cấy truyền phôi: thú quý hiếm, sinh sản chậm, ít (bò, tê giác...).

+ Nhân bản vô tính: thành công trên chuột, khỉ, bò, dê, lợn..., tạo giống động vật mang gen người -> cung cấp cơ quan nội tạng cho người mà không bị hệ miễn dịch loại thải.