Đáp án Show
– Chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời + Hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc với tiếp tuyến bề mặt đất) được gọi là Mặt Trời lên thiên đỉnh. + Ở Trái Đất, ta thấy hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh chỉ lần lượt xảy ra tại các địa điểm từ vĩ tuyến 23°27 N (ngày 22-12) cho tới 23°27 B (ngày 22-6) rồi lại xuống vĩ tuyến 23°27 N. Điều này làm ta có ảo giác là Mặt Trời di chuyển. Nhưng trong thực tế, không phải Mặt Trời di chuyển mà là Trái Đất chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt Trời. Chuyển động không có thực đó của Mặt Trời được gọi là chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời. – Hiện tượng mùa + Mùa là một phần thời gian của năm, nhưng có những đặc điểm riêng về + Nguyên nhân sinh ra các mùa là do trục Trái Đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất và trong suốt năm, trục Trái Đất không đổi phương trong không gian, nên có thời kì bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có thời kì bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời. Điều đó làm cho thời gian chiếu sáng và sự thu nhận lượng bức xạ Mặt Trời ở mỗi bán cầu có sự thay đổi luân phiên trong năm. + Người ta chia một năm ra bốn mùa: xuân, hạ thu, đông. + Các nước theo dương lịch ở bán cầu bắc lấy bốn ngày: xuân phân (21-3), hạ chí (22-6), thu phân (23-9) và đông chí (22-12) là bốn ngày khởi đầu của bốn mùa. Ở bán cầu Nam, bốn mùa diễn ra ngược với bán cầu bắc. + Nước ta và một số nước châu Á quen dùng âm – dương lịch, thời gian bắt đầu của các mùa được tính sớm hơn khoảng 45 ngày. • Mùa xuân từ ngày 4 hoặc ngày 5 tháng 2 (lập xuân) đến ngày 5 hoặc ngày 6 tháng 5 (lập hạ). • Mùa hạ từ ngày 5 hoặc 6 tháng 5 (lập hạ) đến ngày 7 hoặc ngày 8 tháng 8 (lập thu). • Mùa thu từ ngày 7 hoặc ngày 8 tháng 8 (lập thu) đến ngày 7 hoặc ngày 8 tháng 8 (lập đông). • Mùa đồng từ ngày 7 hoặc ngày 8 tháng 8 (lập đông) đến ngày 4 hoặc ngày 5 tháng 2 (lập xuân).– Hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ + Trong khoảng thời gian từ ngày 21-3 đến ngày 23-9, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, nên bán cầu Bắc có góc chiếu sáng lớn, diện tích được chiếu sáng lớn hơn diện tích khuất trong bóng tối; đó là mùa xuân và mùa hạ của bán cầu Bắc, ngày dài hơn đêm. ở bán cầu Nam thì ngược lại, đó là mùa thu và mùa đông, đêm dài hơn ngày. + Trong khoảng thời gian từ ngày 23-9 đến ngày 21-3, bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời, nên bán cầu này có góc chiếu sáng lớn, diện tích được chiếu sáng lớn hơn diện tích khuất trong bóng tối; đó là mùa xuân và mùa hạ của bán cầu Nam, ngày dài hơn đêm. ở bán cầu Bắc thì ngược lại, thời gian này là mùa thu và mùa đông, đêm dài hơn ngày. + Riêng hai ngày 21-3 và ngày 23-9, Mặt Trời chiếu thẳng góc xuống Xích đạo lúc 12 giờ trưa nên thời gian chiếu sáng cho hai bán cầu là như nhau; vì thế ngày dài bằng đêm trên toàn thế giới. + Ở Xích đạo, quanh năm có độ dài ngày và đêm bằng nhau. Càng xa Xích đạo, độ dài ngày và đêm càng chênh lệch nhiều. Từ vòng cực về phía cực, có hiện tượng ngày hoặc đêm dài suốt 24 giờ (ngày địa cực, đêm địa cực). Cànggần cực, số ngày, đêm địa cực càng tăng, ở hai cực, sô” ngày hoặc đêm dài 24 giờ kéo dài suốt sáu tháng. Câu 2. Chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời là gì? Hãy vẽ hình biểu diễn chuyển động biểu kiến của Mặt Trời trong năm và giải thích.Đáp án a) Chuyển động biểu kiến của Mặt Trời trong năm Trong một năm, tia sáng mặt trời lần lượt chiếu thẳng góc với mặt đất ở các địa điểm trong khu vực giữa hai chí tuyến. Điều đó làm ta có cảm giác là Mặt Trời di chuyển. Nhưng trong thực tế, không phải là Mặt Trời di chuyển, mà là Trái Đất chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt Trời. Chuyển động không có thực đó của Mặt Trời được gọi là chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời. b) Vẽ hình và giải thích – Vẽ hình: Đường biểu diễn chuyển động biểu kiến của Mặt Trời trong một năm  – Giải thích: + Ngày 21-3, tia sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc vào Xích đạo và chuyển dần lên phía Bắc bán cầu. + Tới ngày 22-6, tia sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc vào chí tuyến Bắc (23°27 B) rồi di chuyển về Xích đạo. + Tới ngày 23-9, tia sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc vào Xích đạo lần 2 rồi di chuyển về phía Nam bán cầu. + Tới ngày 22-12, tia sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc vào chí tuyến Nam (23°27 N) rồi di chuyển về Xích đạo và cứ như thế tiếp diễn, nên chúng ta có ảo tưởng là Mặt Trời di chuyển giữa hai chí tuyến. + Thực tế: Trái Đất chuyển động xung quanh Mặt Trời, trục Trái Đất nghiêng và có hướng không đổi hợp với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66°33. Vì thế, tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc tại các địa điểm trong phạm vi giữa hai chí tuyến. Câu 3. Hãy vẽ đường chuyển động biểu kiến của Mặt Trời qua các tháng trong năm và trình bày nội dung hình vẽ.Đáp án a) Vẽ đường chuyển động biểu kiến của Mặt Trời qua các tháng trong năm Xem hình võ ở câu 2. b) Nội dung hình vẽ – Mặt Trời chỉ di chuyển trong khu vực nội chí tuyến. – Tại 23°27 B và 23°27 N: Mặt Trời lên thiên đỉnh 1 lần trong năm. – Từ 23°27 B đến 23°27 N: Mặt Trời lên thiên đỉnh 2 lần trong năm. – Khu vực ngoại chí tuyến: không có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh. Câu 4. Dựa vào hình 6.3 trang 29 SGK Địa lí 10 NC, hãy trả lời các câu sau: a) Xác định khu vực nào trên Trái Đất có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh mỗi năm hai lần? Khu vực nào chỉ một lần? Khu vực ngoại chí tuyến có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh không? Tại sao? b) Ngày 13-6 và ngày 26-5 Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các vĩ độ nào? Hãy giải thích.Đáp án a) Khu vực nội chí tuyến trong một năm có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh. – Tại chí tuyến Bắc (23°27 B) và chí tuyến Nam (23°27 N) trong một năm chỉ có một lần Mặt Trời lên thiên đỉnh. + Ngày 22-6 (hạ chí), Mặt Trời lên thiên đỉnh ở chí tuyến Bắc. + Ngày 22-12 (đông chí), Mặt Trời lên thiên đỉnh ở chí tuyến Nam. – Khu vực ngoại chí tuyến không có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh. Vì trục Trái Đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo (mặt phẳng chứa quỹ đạo Trái Đất) một góc = 66°33. Để tạo góc 90° thì góc phụ phải là 23°27, trong khi đó các địa điểm ở ngoại chí tuyến đều có vĩ độ lớn hơn 23°27. b) Ngày 13-6 và ngày 26-5 Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các vĩ độ – Ngày 13—6: Ngày 21-3, từ Xích đạo Mặt Trời di chuyển lên chí tuyến Bắc (22-6) mất 93 ngày. Như vậy, trong một ngày Mặt Trời chuyển động biểu kiến được 1 góc 0°15 7. Ngày 13-6, Mặt Trời cách Xích đạo tính từ ngày xuân phân là 84 ngày. Trong 84 ngày Mặt Trời di chuyển được 0°15 7 X 84 ngày = 21°9 48. Đó chính là vĩ độ Mặt Trời lên thiên đỉnh trong ngày 13-6. – Ngày 26-5: Mặt Trời cách Xích đạo tính từ ngày xuân phân (21-3) là 67 ngày. Trong 67 ngày Mặt Trời chuyển động được 0°15 7 X 67 ngày = 16°52 49. Đó chính là vĩ độ Mặt Trời lên thiên đỉnh trong ngày 26-5. Câu 5. Thế nào gọi là Mặt Trời lên thiên đỉnh? Chuyển động biểu kiến củaĐáp án – Khi góc nhập xạ bằng 90° (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc xuống mặt đất), lúc đó Mặt Trời lên thiên đỉnh. Câu 6. Nếu Trái Đất chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt Trời nhưng không tự quay quanh trục thì sẽ có những hiện tượng gì xảy ra trên bề mặt Trái Đất?Đáp án – Trái Đất vẫn có ngày và đêm. Một năm chỉ có một ngày và một đêm. – Ngày dài sáu tháng, đêm dài sáu tháng. – Ban ngày, mặt đất sẽ tích tụ một lượng nhiệt rất lớn và nóng lên dữ dội. Ban đêm trở nên rất lạnh. – Sự chênh lệch nhiệt độ rất lớn giữa ngày và đêm gây ra sự chênh lệch rất lớn về khí áp giữa hai nửa cầu ngày và đêm. Từ đó, hình thành những luồng gió cực mạnh. – Bề mặt Trái Đất sẽ không còn sự sống. Câu 7. Giả sử Trái Đất không tự quay quanh trục mà đứng yên trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời thì hiện tượng ngày đêm có diễn ra trên Trái Đất hay không? Giải thích.Đáp án Nếu Trái Đất không tự quay quanh trục mà đứng yên trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời thì trên Trái Đất vẫn có ngày và đêm. Tại mọi địa điểm trên Trái Đất khi ấy sẽ chỉ có một ngày và một đêm. Vì, trong suốt quá trình chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng và không đổi phương trong không gian. Câu 8. Giả sử trục Trái Đất thẳng góc với mặt phẳng quỹ đạo và Trái Đất vẫn luôn tự quay quanh trục, khi đó hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất sẽ như thế nào? Tại sao?Đáp án * Hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất – Trên Trái Đất vẫn có ngày và đêm luân phiên nhau. – Mọi nơi trên Trái Đất đều có độ dài ngày và đêm bằng nhau. – Độ dài ngày và đêm của tất cả mọi nơi trên Trái Đất đều là 24 giờ. – Những địa phương cùng nằm trên một đường kinh tuyến sẽ có ngày và đêm cùng một lúc. * Giải thích – Do Trái Đất hình khối cầu. – Do Trái Đất vẫn luôn tự quay quanh trục và chuyển động tịnh tiến quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn thẳng đứng. – Do trục Trái Đất trùng với đường phân chia sáng tối, tất cả mọi nơi trên Trái Đất đều có phần diện tích được chiếu sáng và che khuất bằng nhau. – Những địa phương cùng nằm trên một đường kinh tuyến sẽ được chiếu sáng và che khuất cùng một lúc. Câu 9. Tại sao sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời lại tạo ra các mùa trong năm?Đáp án Vì, trong quá trình chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng và không đổi phương trong không gian, nên có thời kì bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có thời kì bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời. Điều đó làm cho thời gian chiếu sáng và sự thu nhận lượng bức xạ Mặt Trời ở mỗi bán cầu có sự thay đổi luân phiên trong năm, gây nên những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu trong từng thời kì của năm, tạo nên các mùa. Câu 10. Vì sao Bắc bán cầu thời gian nửa năm mùa nóng và thời gần nửa năm mùa lạnh không bằng nhau?Đáp án Ớ Bắc bán cầu thời gian nửa năm mùa nóng và thời gian nửa năm mùa lạnh không bằng nhau do: – Trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66 33 và không đổi phương trong không gian. – Quỹ đạo Trái Đất quanh Mặt Trời là hình elip gần tròn mà Mặt Trời là một tiêu điểm, nên: + Khi Bắc bán cầu ngả về phía Mặt Trời (mùa nóng ở Bắc bán cầu) thì Trái Đất xa Mặt Trời nhất (tháng 7), lúc đó lực hút giữa hai thiên thể là bé nhất, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo chậm nhất, mùa nóng kéo dài đến 186 ngày. + Khi Nam bán cầu ngả về phía Mặt Trời (mùa nóng ở Nam bán cầu hay mùa lạnh ở Bắc bán cầu) thì Trái Đất gần Mặt Trời nhất (tháng 1), lúc đó lực hút giữa hai thiên thể là lớn nhất, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo nhanh nhất, mùa lạnh ở Bắc bán cầu chỉ kéo dài đến 179 hoặc 180 ngày (năm nhuận). Như vậy, nửa năm mùa nóng và nửa năm mùa lạnh ở Bắc bán cầu chênh nhau 6 đến 7 ngày. Một số chuyên mục hay của Địa lý lớp 10: |
