Ăn óc nói mò nghĩa là gì

Bài làm

Tục ngữ là những kinh nghiệm mà ông cha ta qua sát từ thực tế để đúc kết thành những bài học kinh nghiệm với nội dung phong phú từ thiên nhiên lao động sản xuất đến con người, xã hội. Để nói về giao tiếp, lời ăn tiếng nói thì ngoài câu “Lời nói gói vàng” thì chúng ta còn bắt gặp một câu rất đặc sắc đó là “Ăn ốc nói mò”.

Trước tiên khi ta nhìn vào câu tục ngữ ta sẽ liên tưởng ngay đến mối quan hệ nhân quả giữa “ăn ốc” và “nói mò”giống như kiểu “Vì ăn ốc nên nói mò” chẳng hạn. Tuy nhiên thực chất việc ăn ốc chẳng liên quan và không dẫn đến cái hệ quả là “nói mò” như chúng ta nghĩ. Vậy thì chúng ta nên hiểu câu này như thế nào? Tại sao lại có câu nói này?

Theo như dân gian thì ăn ốc nói mò là cả một câu chuyện bắt nguồn từ thói uống rượu ốc ở các quán xá đầu làng. Thường thì rượu vào lời ra và nói tung lung từ chuyện này sang chuyện khác, không có đầu đuôi cụ thể. Tuy nhiên cách giải thích này chưa hoàn toàn đúng đắn bởi “nói mò” mang ý nghĩa là lời hù dọa, đoán bừa, bịa đặt và không có bằng chứng xác thực. Chúng ta còn bắt gặp từ mò trong nhiều trường hợp như mò ốc, mò cua, đoán mò…. qua đó thấy được “mò” ở đây là sự bịa đặt, thiếu căn cứ. Chúng ta thường sử dụng câu tục ngữ này khi người khác đang đoán già đoán non, mặc dù chưa biết thực hư sự việc ra sao nhưng lại đưa ra những phán đoán về người khác. Nếu việc đoán đó may mắn là đúng thì không sao như nếu sai sự thật thì sẽ gây những hậu quả nghiêm trọng. Ví như trong một lớp có một bạn chẳng may mất tiền và cả lớp đều nghi cho một bạn vì bạn đó học kém nhất và hay chơi nhất. Nhưng thực tế không phải bạn đó lấy tiền mà do bạn kia để quên tiền ở nhà. Tuy nhiên lời nói đã nói ra thì không thể nào rút lại được, có những nhận định, phán xét từ những thông tin, hiểu biết ban đầu rất dễ gây tổn thương cho người khác, thậm chí là mang đến hậu quả khôn lường.

Xem thêm:  Kể lại một kỉ niệm sâu sắc về tình bạn

Chắc hẳn chúng ta từng nghe câu chuyện vè Vũ Nương một người đàn bà thủy chung, son sắt, hiếu thảo với mẹ chồng, tận tình nuôi nấng con thơ để chờ chồng đi chiến trận về. Nhưng người chồng chỉ vì lời con trẻ mà đổ oan, nghi ngờ rằng vợ phản bội mình đã đánh đập mắng chửi vợ kết cục là người vợ phải tự vẫn để bày tỏ trinh tiết của bản thân. Sau đó mới biết rằng kẻ ngoại tình với vợ mình trong lời con nói chính là cái bóng mà hằng đêm vợ mình vẫn thường dùng để dỗ con trai mình. Lúc đó ân hận thì cũng đã muộn. Qua câu chuyện chúng ta có thể thấy có những lời nói, sự đặt điều, đoán mò nhưng khiến người khác mất đi danh dự, nhân phẩm thậm chí là trả giá bằng cả tính mạng. Trong công việc, nếu không có sự suy xét kỹ càng mà chỉ dựa vào sự đoàn mò để hành động thì rất dễ nhận lấy thất bại thảm hại.

Bên cạnh “Ăn ốc nói mò” chúng ta còn bắt gặp nhiều câu tương tự như ăn măng nói mọc hay ăn cò nói bay để chỉ sự bịa đặt, vu khống hay chối bay chối biến coi như không có chuyện gì xảy ra. Qua những phân tích trên có thể thấy lời nói có giá trị rất to lớn và ảnh hưởng sâu sắc đến người khác. Mỗi chúng ta khi nói nhận xét, đánh giá hay dự đoán về ai về cái gì cũng cần phải nghiêm túc suy nghĩ, không nên bạ đâu nói đấy, nói cái gì cũng cẫn phải có cơ sở xác đáng để có thể tạo được sự tin tưởng với người khác.

Xem thêm:  Giải thích câu tục ngữ: Cứng quá thì gãy

“Lời nói gói vàng” nên chúng ta cần phải biết lựa lời để nói cho phù hợp với hoàn cảnh, ngữ cảnh. Khi chưa chắc chắn, chưa biết gì nhiều thì không nên nhận xét đánh giá hay suy đoán về một vấn đề nào đó. Có thể khẳng đinh rằng “Ăn ốc nói mò” là một thói quen xấu trong lời ăn tiếng nói, cần được bài trừ và sửa đổi.

Mai Du