06/11/2015 09:21
Hiện nay, trên thế giới có khoảng 67 triệu người mắc bệnh quáng gà. Bệnh quáng gà là bệnh mắt nan y thường gặp, tỷ lệ phát bệnh xếp thứ hai trong các bệnh dẫn đến mù mắt, đó là căn bệnh phát triển nhanh chóng, nguy hại lớn và rất có thể dẫn đến mù mắt.
Bệnh quáng gà là gì?
Quáng gà là cách gọi dân gian của bệnh thoái hoá sắc tố võng mạc, được biểu hiện bằng triệu chứng nhìn kém trong điều kiện ánh sáng yếu vào ban đêm hay trong môi trường thiếu ánh sáng, giống như con gà khi chạng vạng về chiều đã lo về chuồng vì sợ không nhìn rõ đường.
Nguyên nhân gây bệnh quáng gà
Quáng gà không phải là một bệnh mà là một nhóm các bệnh có liên quan đến gen di truyền như bệnh lý võng mạc, nhiễm độc thuốc, hoặc tình trạng thiếu vitamin A. Trong đó, nguyên nhân do thiếu vitamin A là phổ biến nhất.
Khi bệnh nhân có biểu hiện bị quáng gà, nếu điều trị thử bằng vitamin A mà bệnh nhân hết quáng gà thì nguyên nhân chính gây ra quáng gà là do thiếu vitamin A.
Thiếu vitamin A thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 3 tuổi. Nguyên nhân là do:
- Do khẩu phần ăn bị thiếu hụt vitamin A: Ðây là tình trạng phổ biến ở nhiều vùng. Trẻ em trong giai đoạn ăn bổ sung với một chế độ ăn nghèo thức ăn động vật, rau xanh, quả chín (chứa nhiều tiền vitamin A (caroten). Thiếu dầu mỡ trong khẩu phần làm giảm hấp thu vitamin A. Tập quán cho trẻ ăn bổ sung chỉ có bột gạo, đường hoặc muối là một sai lầm về chế độ nuôi dưỡng dẫn tới thiếu vitamin A và các vi chất khác. Nhiều trẻ bị mù dinh dưỡng do không được bú mẹ vì sữa mẹ chứa nhiều vitamin A, thích hợp với trẻ nhỏ.
- Tình trạng nhiễm trùng đặc biệt là lên sởi, viêm đường hô hấp, tiêu chảy cũng là các nguyên nhân quan trọng dẫn tới tình trạng thiếu hụt vitamin A. Nhiễm giun, nhất là giun đũa cũng là nguyên nhân của thiếu vitamin A. Ðây là những tình trạng khá phổ biến ở Việt Nam.
- Suy dinh dưỡng protein năng lượng nặng thường kèm theo thiếu vitamin A, vì thiếu protein ảnh hưởng tới chuyển hoá, vận chuyển vitamin A trong cơ thể. Ngoài ra, thiếu các vi chất khác như thiếu kẽm cũng ảnh hưởng tới chuyển hoá vitamin A.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hằng năm có trên 500.000 trẻ em bị mù do thiếu vitamin A. Ngoài ra, có 6-7 triệu trẻ em bị thiếu vitamin A ở mức độ nhẹ và vừa. Chính vì vậy, việc phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh lý, nguyên nhân gây bệnh quáng gà là vô cùng quan trọng để được điều trị đúng và kịp thời, tránh hoặc giảm thiểu các biến chứng nặng nề như mù loà cho người bệnh.
Triệu chứng của bệnh quáng gà
Thường rất khó phát hiện người bị bệnh quáng gà, đặc biệt là trẻ nhỏ, vì người bị bệnh quáng gà vẫn sinh hoạt bình thường vào ban ngày hay trong môi trường đủ ánh sáng, chỉ khi khi chiều xuống hay về đêm thiếu ánh sáng họ mới trở nên chậm chạp, vụng về, hay ngã, hay gây ra đổ vỡ khiến mọi người chỉ nghĩ là họ hậu đậu, không cẩn thận.
Vài người bệnh cũng không hiểu vì sao mình như thế nên dần họ mặc cảm, buồn rầu, xa cách mọi người khi chiều về, nhất là trẻ em thường trở nên chậm chạp, ngồi một chỗ không chơi đùa vì sợ vui chơi gây đổ vỡ đồ đạc, bố mẹ sẽ la mắng.
Chính vì vậy, việc chúng ta quan tâm tới người thân bằng cách hỏi, quan sát khi thấy có dấu hiệu của bệnh là những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để phát hiện sớm quáng gà.
Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải phân biệt với hiện tượng thích nghi bóng tối kém đó là biểu hiện khi thay đổi đột ngột từ vùng sáng sang vùng tối bệnh nhân cảm thấy mờ mắt, say sẩm mặt mày và phải nghỉ ngơi một lúc mới nhìn rõ trở lại, đây là tình trạng sinh lý bình thường chứ không phải mắc bệnh quáng gà.
Phương pháp điều trị bằng thuốc
Có nhiều phương pháp giúp bổ sung vitamin A, đầu tiên nên dùng vitamin A liều cao nhằm điều trị nhanh triệu chứng, với liều lượng 4-6 viên đối với người lớn và 1-2 viên đối với trẻ em (viên 5.000 UI), có thể tốt hơn nếu dùng kèm với vitamin E 400 UI/ngày.
Một số loại thuốc nhỏ mắt có chứa vitamin A nên dùng trong trường hợp này như V.Rohto, Osla… nhưng không nên lạm dụng thuốc nhỏ mắt vì tác dụng phụ lâu dài có thể gây nên một số bệnh lý khác về thị giác. Tốt hơn, người bệnh nên được khám bởi bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn kiến thức cho việc bổ sung vitamin A bằng thuốc.
Ngoài 2 phương pháp điều trị bằng thuốc, chúng ta có thể dự phòng thiếu vitamin A bằng các biện pháp sau:
- Cải thiện bữa ăn, giáo dục truyền thông dinh dưỡng. Chế độ ăn bổ sung hợp lý (thức ăn động vật, dầu mỡ, các loại rau xanh có hàm lượng caroten, đáng chú ý là rau muống, xà lách, rau ngót, rau diếp, rau dền, hành lá, hẹ lá, rau thơm, các loại củ quả như gấc, cà rốt, quả chín như đu đủ, xoài…).
- Bổ sung viên nang vitamin A liều cao cho trẻ 6-36 tháng tuổi uống viên nang 200.000 đơn vị quốc tế (UI) mỗi năm 2 lần (đối với trẻ dưới 12 tháng cho uống viên nang 100.000 UI). Việc bổ sung vitamin A liều cao cho các bà mẹ ngay sau sinh cũng được áp dụng.
- Phòng, chống các bệnh nhiễm khuẩn: Các bệnh nhiễm trùng, nhất là sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp có nguy cơ thiếu vitamin A và khô mắt. Từ năm 1996, việc bổ sung vitamin A phối hợp với chiến dịch tiêm chủng toàn quốc. Trẻ em bị bệnh nhiễm khuẩn được bổ sung dự phòng vitamin A cùng với việc điều trị bệnh./.
BS Dương Thị Tú
Thiếu vitamin A: Nguyên nhân gây quáng gà
Ngày đăng
28/02/2020 | 17:55
|Lượt xem: 12141
Bệnh quáng gà, đôi khi còn được gọi là chứng mù đêm, là cách gọi thông thường của bệnh lý thoái hóa sắc tố võng mạc mắt. Quáng gà được đặc trưng bởi tình trạng giảm thị lực, thu hẹp tầm nhìn vào ban đêm hay trong bóng tối, những nơi ánh sáng không đầy đủ. Bệnh gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt cũng như công việc hàng ngày của người mắc. Thiếu vitamin A là một trong những nguyên nhân quan trọng gây bệnh quáng gà. Vậy tại sao thiếu vitamin A lại gây bệnh quáng gà?
khám chữa bệnh phổ biến kiến thức y khoa
TIN LIÊN QUAN
Vai trò của vitamin A
Vitamin A là một trong những vi chất có vai trò quan trọng tham gia vào nhiều chức năng trong cơ thể bao gồm:
- Vai trò tăng trưởng: Vitamin A có vai trò trong quá trình tăng trưởng, trẻ em cần đủ Vitamin A để phát triển bình thường.
- Chức năng thị giác: Vitamin A tham gia vào chức năng thị giác của mắt, đó là khả năng nhìn thấy trong điều kiện ánh sáng yếu. Sở dĩ như vậy là do cấu tạo võng mạc mắt gồm hai loại tế bào: tế bào hình nón và tế bào hình que. Tế bào hình nón với sắc tố cảm thụ ánh sáng và iodopsin giúp cho mắt nhìn và phân biệt màu sắc trong điều kiện ánh sáng rõ, còn tế bào hình que với sắc tố rhodopsin giúp cho mắt nhìn thấy ánh sáng yếu. Rhodopsin được tạo nên từ hợp chất protein và carotenoit (dẫn chất của vitamin A).
- Bảo vệ biểu mô: Vitamin A cần thiết cho sự bảo vệ toàn vẹn của biểu mô giác mạc, biểu mô dưới da, khí quản, các tuyến nước bọt, ruột non, tinh hoàn... Khi thiếu vitamin A, sản xuất các niêm dịch giảm, da bị khô và xuất hiện sừng hóa, biểu hiện này thường thấy ở mắt, lúc đầu là khô kết mạc rồi tổn thương đến giác mạc. Các tế bào biểu mô bị tổn thương cùng với sự giảm sút sức đề kháng tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
- Miễn dịch cơ thể: Vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch cơ thể, làm tăng khả năng đề kháng của cơ thể đối với bệnh tật. Nếu thiếu vitamin A, trẻ em dễ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn và khi bị mắc bệnh, thời gian bệnh kéo dài hơn, nguy cơ tử vong cao hơn.
Tại sao thiếu vitamin A lại gây ra bệnh quáng gà?
Vitamin A có vai trò tạo sắc tố võng mạc giúp điều tiết mắt, giúp mắt có khả năng nhìn được trong điều kiện thiếu ánh sáng.
Trong bóng tối vitamin A (cis-retinal) kết hợp với opsin (là một protein tạo nên sắc tố võng mạc rhodopsin) làm sắc tố ở võng mạc mắt nhạy cảm với ánh sáng có cường độ thấp, giúp mắt nhìn được trong điều kiện thiếu ánh sáng. Khi tiếp xúc với ánh sáng, rhodopsin lại bị phân huỷ cho opsin và trans-retinal, rồi trans-retinal vào máu để trở lại cis-retinol. Do đó nếu cơ thể thiếu vitamin A khả năng nhìn trong bóng tối giảm gây bệnh quáng gà. Nếu không được điều trị kịp thời, khả năng bị mù lòa sẽ rất cao.
Ngoài ra, vitamin A còn giúp mắt tổng hợp và ổn định lớp mucin giúp nước mắt dính chặt vào bề mặt giác mạc, đồng thời hỗ trợ tổng hợp chất nhờn trong mắt và thúc đẩy quá trình lành biểu mô. Hai cơ chế này giúp phục hồi các tế bào biểu mô giác mạc và sửa chữa những hư hỏng ở lớp mucin, giúp cải thiện tình trạng khô mắt và điều chỉnh thị lực.
Nguyên nhân cơ thể thiếu vitamin A
Cơ thể lấy vitamin A từ thức ăn và được dự trữ chủ yếu ở gan. Thiếu vitamin A chỉ xảy ra khi lượng vitamin A ăn vào không đủ và vitamin A dự trữ bị hết. Nguyên nhân gây thiếu vitamin A gồm:
- Do khẩu phần ăn bị thiếu hụt vitamin A: Cơ thể không tự tổng hợp được vitamin A mà phải do thức ăn cung cấp, vì vậy nguyên nhân chính của thiếu vitamin A là do ăn uống các loại thức ăn nghèo vitamin A và caroten (tiền vitamin A). Bữa ăn thiếu mỡ làm giảm hấp thu vitamin A (vì vitamin A tan trong chất béo). Sữa mẹ là nguồn vitamin A quan trọng của trẻ nhỏ. Trẻ không được bú mẹ rất dễ thiếu vitamin A.
- Bệnh nhiễm khuẩn và ký sinh trùng: Các bệnh nhiễm khuẩn và ký sinh trùng sau có liên quan nhiều tới thiếu vitamin A: Sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp và nhiễm giun nặng, nhất là nhiễm giun đũa. Sởi gây thiếu vitamin A vì khi mắc sởi, nhu cầu vitamin A trong cơ thể tăng cao. Virus sởi tác động vào hệ thống niêm mạc, do đó rất cần vitamin A để bảo vệ. Mặt khác, sởi có thể có các biến chứng nặng có thể dẫn tới suy dinh dưỡng toàn thân. Tiêu chảy làm giảm hấp thu vitamin A ở ruột. Gần đây, người ta thấy cả tiêu chảy cấp tính và nhiễm khuẩn hô hấp cũng có thể gây mất vitamin A qua phân và nước tiểu.
- Nhiễm ký sinh trùng đường ruột: Nhất là nhiễm giun đũa làm khả năng hấp thu vitamin A giảm. Tẩy giun sẽ cải thiện tình trạng vitamin A.
- Suy dinh dưỡng protein - năng lượng: Trẻ em bị suy dinh dưỡng thường kèm theo thiếu vitamin A. Thiếu protein sẽ ảnh hưởng tới chuyển hóa, vận chuyển và sử dụng vitamin A trong cơ thể. Ngòai ra, thiếu một số vi chất khác như kẽm cũng ảnh hưởng tới chuyển hóa vitamin A trong cơ thể.
Phòng ngừa thiếu vitamin A
Bổ sung vitamin A liều cao: Bổ sung vitamin A liều cao được áp dụng cho các nhóm đối tượng nguy cơ cao (trẻ từ 6-36 tháng tuổi, bà mẹ sau sinh 1 tháng). Những đối tượng này được uống vitamin A định kỳ, thông thường 6 tháng một lần.
Bảo đảm ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, nhất là bổ sung những loại thức ăn giàu vitamin A như gan, trứng, sữa, dầu cá, đu đủ, xoài chín, gấc, cà rốt, khoai lang, các loại rau xanh đậm màu.
Thời kỳ mang thai và cho con bú bà mẹ cần ăn đủ chất, chú ý thức ăn giàu vitamin A, giàu chất caroten, nhiều đạm, dầu mỡ. Cho trẻ bú mẹ đủ thời gian và chú ý tiêm chủng phòng bệnh cho trẻ, nhất là bệnh sởi.
Bảo đảm nuôi dưỡng trẻ từ khi ăn bổ sung, bữa ăn cần có đầy đủ chất dinh dưỡng và vitamin A. Cần sử dụng nhiều loại thực phẩm khác nhau cho phong phú và đa dạng, chế biến hấp dẫn và hợp khẩu vị sẽ góp phần làm tăng hấp thu.
Ưu tiên các loại thực phẩm giàu vitamin A và caroten. Bữa ăn cần cân đối và có đủ chất đạm, dầu mỡ giúp tăng hấp thu và chuyển hóa vitamin A.
Đỗ Hương
Admin Sở Y Tế
Các tin khác
- Lưu ý những biểu hiện của bệnh Ung thu vú ở phụ nữ
- Sơ cứu tại chỗ người bị đột quỵ đúng cách và cấp cứu càng sớm thì bệnh nhân đột quỵ càng có khả năng hồi phục cao
- Người dân cần chủ động các biện pháp phòng chống bệnh tay chân miệng
- Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ để phòng chống bệnh tay chân miệng ở trẻ
- Bệnh tay chân miệng- những dấu hiệu nhận biết và cách phòng tránh
- Tránh tiếp xúc gần với người nghi ngờ nhiễm Adenovirus
VĂN BẢN MỚI
Dịch vụ công trực tuyến Phần mềm Quản lý văn bản Phần mềm QLHS Một cửa Phần mềm Một cửa (Mới) Tiếp nhận ý kiến công dân Danh mục TTHC công Tra cứu hồ sơ Một cửa Thư điện tử TP Hà Nội Thông tin người phát ngôn PHẦN MỀM TÁC NGHIỆP
Chọn liên kết Liên kết Website
Đang online: 1187 Lượt truy cập trong tuần: 16146 Lượt truy cập trong tháng: 413673 Lượt truy cập trong năm: 4788338 Tổng số truy cập: 32583610 Thống kê truy cập