Khóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài1.1. Cơ sở lý luậnTrong giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định trong sựnghiệp đổi mới đất nước với cách mạng khoa học kỹ thuật đang phát triển nhưvũ bão, con người cùng với trí tuệ đã trở thành nhân tố quyết định sự pháttriển nhiều mặt của xã hội. Giáo dục không chỉ là một bộ phận khăng khít củanền kinh tế xã hội mà còn là động lực hàng đầu thúc đẩy sự phát triển. Giáodục là nhân tố tái sản xuất mở rộng sức lao động của con người. Từ thực tiễnđó, Đảng và Nhà nước đã đề ra mục tiêu của đất nước ở thế kỉ 21 là “ Dângiàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.Với sự thay đổi cơ bản về cơ cấu xã hội để tiếp thu một nền văn minhtrí tuệ, khoa học hiện đại, trong đó con người đứng vị trí trung tâm thì việcđào tạo thế hệ trẻ là một việc làm cần thiết, cấp bách. Chúng ta hãy vì: “ Trẻem hôm nay, thế giới ngày mai”.Thấy rõ được tầm quan trọng của thế hệ mai sau Đảng ta đã chỉ rõ“Công nghiệp hóa, hiện đại hóa phải đi liền với việc bảo tồn, phát huy bản sắcvăn hóa dân tộc”. Giá trị đạo đức, lễ giáo đạo đức, lễ giáo truyền thống vềmột phương diện nhất định chính là vấn đề đang được đặt ra cho những ngườilàm công tác văn hóa, giáo dục, làm sao đổi mới phải gắn liền với giáo dụcđạo đức truyền thống cho thế hệ trẻ.Về mặt lí luận, các nhà tâm lý học và giáo dục học đều thống nhất rằng:“Trong những năm đầu của cuộc đời hệ thần kinh của trẻ em là mềm mại hơncả và thường trong quãng thời gian đó sẽ rất dễ hình thành những nét cơ bảncủa cá tính và hoàn thiện những thói quen nhất định. Sau đó, những phẩmchất được hình thành từ thời thơ ấu sẽ tiếp tục phát triển. Những gì mà đứa trẻcó trước lúc đó quyết định 90% kết quả của quá trình giáo dục”.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Chúng ta lớn lên bằng lời ru ngọt ngào của ông bà, cha mẹ, bằng nhữgcâu chuyện thần tiên đầy giá trị nhân ái cao đẹp. Từ đó, thể xác ta cũng lớndần lên và đôi cánh tâm hồn tình cảm cũng dần mở rộng. Văn chương quả làmột phương tiện xuất sắc, hữu hiệu có tác dụng bồi bổ cho tâm hồn trẻ thơ.Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là một trong những hoạt động quantrọng ở trường mầm non, được tổ chức một cách có hệ thống nhằm góp phầngiáo dục đạo đức và phát triển toàn diện cho trẻ.1.2. Cơ sở thực tiễnVề mặt thực tiễn của kết quả rèn luyện giáo dục con người, cha ông tađã đúc kết thành kinh nghiệm:“Uốn cây từ thuở còn nonDạy con từ thuở con còn ngây thơ”Rõ ràng, về mặt lý luận cũng như thực tiễn không phải hiện nay mà từlâu người ta đã khẳng định vai trò của giáo dục, tác động to lớn của giáo dụctrong quá trình hình thành và phát triển nhân cách bằng những định đề rất súctích: “con người muốn trở thành con người cần phải có giáo dục”.Chính vì vậy, để nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và giáo dụcđạo đức nói riêng cho trẻ mầm non thì việc tìm ra phương thức giáo dục đạođức đạt hiệu quả là vấn đề rất cần thiết, rất quan trọng và luôn cần được quantâm, chú ý một cách đặc biệt trong các trường mầm non hiện nay.Giáo dục đạo đức cho trẻ mầm non có thể theo nhiều con đường, nhiềuhoạt động khác nhau. Song con đường giáo dục đạo đức cho trẻ thông qua cáctác phẩm văn học được coi là một trong những con đường cơ bản và đạt hiệuquả cao. Bởi vì, các tác phẩm văn học thiếu nhi có vai trò to lớn trong việcgiáo dục toàn diện nhân cách cho trẻ, đặc biệt về mặt giáo dục đạo đức.Con đường giáo dục đạo đức cho trẻ mầm non đặc biệt là trẻ mẫu giáothông qua các tác phẩm văn học là con đường cơ bản và đạt hiệu quả cao cònHà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2bởi vì trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo có trí tưởng tượng vô cùng phong phú. Khi trẻđược tham gia vào các tiết học “Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” làkhi trẻ được tiếp xúc với các tác phẩm văn học thiếu nhi, trẻ như được hòamình vào thế giới sinh động của cỏ cây, hoa lá, của các đồ vật tưởng chừngnhư vô tri, vô giác nhưng lại không hề vô tri, vô giác trong các tác phẩm. Thếgiới ấy rất gần gũi, thân thiết với trẻ, nó rất phong phú, thỏa mãn được nhucầu ham hiểu biết, thích tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh của trẻ. Dovậy, các tác phẩm văn học thiếu nhi luôn có thu hút được sự chú ý của trẻ vàđược trẻ yêu thích. Cũng vì lí do đó mà việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫugiáo thông qua các tiết học “Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” đạt hiệuquả cao.Trong nhữg năm gần đây, ngành giáo dục mầm non đã có nhữg cải tiếnnội dung, chương trình chăn sóc giáo dục trẻ. Cho trẻ làm quen với tác phẩmvăn học trên thực tế mới chỉ dừng lại ở việc giúp trẻ thuộc và hiểu nội dungbài thơ, câu chuyện, còn việc gợi lên những tình cảm, cảm xúc ở trẻ, giúp trẻcảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên, của tâm hồn con người thì còn hạn chế. Đểlàm được điều đó, đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng học hỏi, nângcao trình độ văn học, thích và cảm nhận tác phẩm một cách sâu sắc. Trên thựctế, việc giáo dục tình cảm đạo đức cho trẻ có đề cập đến từ nhiều năm naynhưng thường ở phạm vi cuối tiết học. Cô giáo chỉ dặn dò, giáo dục trẻ mộtcách máy móc mà chưa gợi được những cảm xúc tình cảm của trẻ một cách từtừ và tự nguyện. Vì vậy, việc cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên, sự vật, sự việctrong thơ, truyện chưa đạt hiệu quả cao.Để đáp ứng được nội dung yêu cầu của chương trình và thực hiện mộtcách có hiệu quả chuyên đề “Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” gópphần nâng cao chất lượng thì việc tìm ra một số biện pháp để nâng cao hiệuHà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhúa lun tt nghipTrng HSP H Ni 2qu giỏo dc ton din cho tr mu giỏo l vic lm cú ý ngha thit thc vvụ cựng quan trng.L mt giỏo viờn mm non tng lai, tụi cho rng: Vic la chn tiny nghiờn cu s giỳp tụi nõng cao c trỡnh ca mỡnh, tỡm ra nhngphng phỏp hu hiu trong cỏc tit hc Cho tr lm quen vi tỏc phm vnhc, phỏt huy ti a tỏc ng ca nú i vi vic giỏo dc o c cho tr.Tt c nhm to cho tr mt nn tng vng chc, thun li cho s phỏt trinton din tr.Vi nhng lớ do trờn, bng s hiu bit ca mỡnh ng thi da trờn shc hi, tip thu nhng thnh tu ca cỏc cụng trỡnh nghiờn cu khoa hckhỏc, chỳng tụi mnh dn la chn ti: Giỏo dc o c cho tr mugiỏo thụng qua cỏc tit hc Cho tr lm quen vi tỏc phm vn hc nghiờn cu.2. i tng v khỏch th nghiờn cu- Khỏch th nghiờn cu: quỏ trỡnh giỏo dc o c cho tr mu giỏo.- i tng nghiờn cu: tỡm hiu vic giỏo dc o c cho tr mugiỏo thụng qua cỏc tit hc Cho tr lm quen vi tỏc phm vn hc3. Mc ớch nghiờn cu- Tỡm hiu v nghiờn cu a ra nhng bin phỏp giỏo dc nhma hiệu quả giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thông qua các tiết học Chotrẻ làm quen với các tác phẩm văn học được nâng cao.4. Nhim v nghiờn cu- Tỡm hiu cỏc vn lớ lun v o c v giỏo dc o c.- Tỡm hiu thc trng giỏo dc cho tr mu giỏo thụng qua cỏc tit hcCho tr lm quen vi tỏc phm vn hc mt s trng mm non.- xut mt s bin phỏp tỏc ng nhm nõng cao hiu qu giỏo dco c trong cỏc tit hc ú.H Th YnLp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 25. Giới hạn và phạm vi nghiên cứuViệc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo có thể thực hiện bằng nhiềucon đường khác nhau. Nhưng do thời gian và điều kiện không cho phép nêntrong đề tài này tôi chỉ đi vào tìm hiểu và nghiên cứu việc giáo dục đạo đứccho trẻ mẫu giáo thông qua các tiết học “ Cho trẻ làm quen với tác phẩm vănhọc”6. Giả thiết khoa họcCác tác phẩm văn học thiếu nhi có một tiềm năng to lớn trong việc giáodục nhân cách nói chung, giáo dục đạo đức nói riêng cho trẻ mẫu giáo. Nếuphân tích, khám phá được ý nghĩa của các tác phẩm văn học này trong việcgiáo dục đạo đức cho trẻ và đề xuất được những biện pháp tác động hợp lí thìsẽ làm cho hiệu quả giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thông qua các tiết học“ Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” được nâng cao.7. Phương pháp nghiên cứua. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tài liệu về tâm lí học, Giáo dụchọc, Văn học có liên quan.b. Phương pháp quan sát: Dự giờ, quan sát các tiết học “ Cho trẻ làmquen với tác phẩm văn học”c. Phương pháp điều trad. Phương pháp xử lí số liệu8. Cấu trúc đề tàiNgoài phần mở đầu, phần kết luận và tài liệu tham khảo nội dung chínhcủa khóa luận bao gồm:Chương 1. Cơ sở lí luậnChương 2. Thực trạng về việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thôngqua các tiết học Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở một số trường mầmnon khu vực Đông Anh- Hà Nội.Chương 3. Một số giải pháp nâng cao kết quả giáo dục đạo đức cho trẻmẫu giáo thông qua tiết học “Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” ở mộtsố trường Mầm non khu vực Đông Anh- Hà nội.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2CHƯƠNG 1CƠ SỞ LÍ LUẬN1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ1.1.1. Ngoài nướcGiáo dục đạo đức luôn được coi là vấn đề rất được quan tâm và chú ýcủa toàn xã hội, ở mọi quốc gia, mọi khu vực. Do vậy, đến nay đã có rất nhiềucông trình khoa học nghiên cứu vấn đề này. Có thể kể đến như: FrancoisJullien với Xác lập cơ sở cho đạo đức đã tìm ra những nguyên liệu để tạo nềntảng, cơ sở cho sự hình thành đạo đức của con người.Trong cuốn Đạo đức học, G. Ban-đê-lát-de đã chỉ ra những quan diểm,luận điểm khoa học về đạo đức, mối quan hệ giữa đạo đức với khoa học khác,sự hình thành, phát triển và vị trí của nó trong giáo dục nói chung…Tác giả A.N.Leonchiép lại nói về tác động của giá trị đạo đức về hoạtđộng, ý thức với sự hình thành và phát triển nhân cách con người trong cuốnHoạt động, ý thức, nhân cách.Ngoài ra còn nhiều tác giả khác cũng nghiên cứu về vấn đề này như:Những xúc cảm của con người của K.Izard, Tâm lí học tình cảm củaP.M.Iacovson, Trí tuệ xúc cảm của Daniel Goleman…Mỗi tác giả tìm hiểu cụthể từng khía cạnh, nội dung của giáo dục đạo đức.1.1.2. Trong nướcTại Việt Nam cũng đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về đạođức cho trẻ mầm non nói riêng như: Giá trị đạo đức và giáo dục đạo đức chotrẻ lứa tuổi mầm non của Ngô Công Hoàn, tìm hiểu về phạm trù giá trị đạođức, giá trị đạo đức và giáo dục đạo đức cho trẻ em lứa tuổi mầm non, thựctrạng của nó tại một số trường mầm non khu vực phía bắc Tổ quốc.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Trong cuốn Trò chơi phân vai theo chủ đề và việc hình thành nhâncách trẻ mẫu giáo, tác giả Lê Minh Thuận đã tìm thấy được vai trò của tròchơi trong việc giáo dục đạo đức cho trẻ để hình thành nên nhân cách ở trẻ,cách thức tiến hành hoạt động, tổ chức trò chơi cho trẻ đạt hiệu quả hìnhthành nhân cách…Trong cuốn 88 cách rèn luyện thói quen tốt cho trẻ của Lê Đức Trung,tác giả đã đưa hàng loạt phương pháp hình thành những thói quen tốt cho trẻ,cách thức thực hiện…để các bậc cha mẹ và thầy cô tham khảo như: rèn luyệnthói quen trong học tập, rèn luyện thói quen trong sinh hoạt, rèn luyện thóiquen trong giao tiếp.Tác giả Bùi Thị Việt đã có bài “ Dạy trẻ lòng yêu thương cha mẹ” trongtạp chí Giáo dục mầm non (số 1- 2008) đã nói đến tầm quan trọng của giáodục tình yêu thương đối với cha mẹ cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ và một số vídục để bạn đọc tham khảo. Cùng tạp chí, trong (số4-2008) có bài “ Giáo dụcđạo đức cho trẻ lứa tuổi mầm non” của TS Tạ Ngọc Thanh cũng đề cập việchình thành đạo đức cho trẻ, những yếu tố tác động đến việc hình thành đó vàmột số cách thực hiện…, còn rất nhiều tác giả nghiên cứu vấn đề này nhưngchưa có một tác giả nào đề cập cụ thể đến việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫugiáo thông qua các tiết học “ Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học”. Do đóđây là một vấn đề còn mới.1.2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐẠO ĐỨC, GIÁO DỤC ĐẠOĐỨC, GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO TRẺ MẪU GIÁO1.2.1. Khái niệm đạo đức, giáo dục đạo đức1.2.1.1. Khái niệm đạo đứcĐạo đức là tổng hợp những nguyên tắc, quy tắc, những tiêu chuẩn sinhhoạt chung trong xã hội nhằm điều chỉnh sự ứng xử của con người trong mọiHà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2lĩnh vực của đời sống, đảm bảo cho xã hội một trật tự nhất định cần thiết chosự tồn tại và phát triển của nó.Đạo đức được nảy sinh từ nhu cầu xã hội, điều hòa và thống nhất cácmâu thuẫn giữa lợi ích chung và lợi ích riêng. Để giải quyết các mâu thuẫnđó, xã hội đề ra các yêu cầu dưới dạng chuẩn mực giá trị, được mọi ngườicông nhận và được củng cố bằng sức mạnh của phong tục, tập quán, dư luận,lương tâm,… Chính vì thế mà đạo đức khác với pháp quyền là nó không dựavào quyền lực của Nhà nước mà dựa vào sức mạnh của dư luận xã hội, củalương tâm, của những quan niệm mang tính chất đánh giá như: Thiện – ác,vinh – nhục, chính – tà,…để đảm bảo trật tự xã hội. Nó mang tính lịch sử vàtính giai cấp.1.2.1.2. Khái niệm giáo dục đạo đứcGiáo dục đạo đức là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch nhằmtrang bị cho trẻ những hiểu biết về các quy tắc, nguyên tắc, chuẩn mực đạođức, rèn cho trẻ những tình cảm và hành vi đạo đức phù hợp với yêu cầu xãhội mà trẻ đang sống. Trên cơ sở đó hình thành cho trẻ những phẩm chất đạođức, những nét tính cách của con người Việt Nam mới.1.2.2. Con đường và phương tiện giáo dục đạo đức (7)1.2.2.1. Con đường giáo dục đạo đứcĐạo đức tồn tại trong mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống con người.Nó có thể tồn tại ở dạng ý thức xã hội bao gồm các tri thức, khái niệm, chuẩnmực, phẩm chất đạo đức, các xúc cảm tình cảm và các đánh giá đạo đức. Vớitư cách là một mặt hoạt động xã hội, đạo đức bao gồm các hành vi đạo đức.Đó là những hành động do động cơ đạo đức thúc đẩy như làm từ thiện, giúpđỡ người khác… Kết quả của hành vi đạo đức được đánh giá theo các phạmtrù đạo đức xã hội như tốt, xấu, thiện, ác…Dù đạo đức tồn tại dưới hình tháinào, nếu được cá nhân ý thức đầy đủ và có định hướng đúng, biết thể hiện,Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2vận dụng vào các quan hệ đạo đức (với xã hội, với người khác, với bản thân)đều có tác động đến sự hình thành mặt đạo đức của con người. Từ sự tồn tạicủa đạo đức như vậy, việc giáo dục đạo đức có thể được thực hiện bằng haicon đường cơ bản sau:- Bồi dưỡng, nâng cao nhận thức giáo dục đạo đức, làm phát triển ýthức công dân ở học sinh thông qua dạy học, nhất là các môn có liên quan nhưgiáo dục công dân, văn học, lịch sử. Ví dụ, học sinh sẽ học tập được các néttính cách tốt đẹp của các nhân vật lịch sử, văn học, các nhà khoa học, các tấmgương sáng về đức hi sinh dũng cảm trong chiến đấu, lao động, bảo vệ Tổquốc v.v…Đồng thời các em có thái độ lên án, phê phán những hành vi tiêucực, phản diện trái với đạo đức xã hội trong lịch sử, trong các tác phẩm vănhọc…Còn môn giáo dục công dân thì lại cung cấp cho học sinh những trithức về chuẩn mực đạo đức, các phạm trù đạo đức cơ bản, các quan điểm,đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước làm cho người họccó nhận thức đúng đắn về chúng. Cùng với việc khai sáng nhận thức đạo đức,người học còn nắm được các yêu cầu ứng xử vừa phù hợp với các chuẩn mựcđạo đức xã hội, vừa phù hợp với các quy định của luật pháp trong các tìnhhuống khác nhau của đời sống cá nhân.- Xây dựng những hành vi , thói quen đạo đức thông qua tổ chức đờisống, các hoạt động và giao lưu để thực hiện các mối quan hệ, tích lũy kinhnghiệm đạo đức.Tập luyện và rèn luyện các hành vi đạo đức chủ yếu thông qua các hoạtđộng lao động-sản xuất, thể dục thể thao, văn hóa-văn nghệ, học tập, thamquan…Qua các hoạt động này, học sinh có dịp thể hiện, thể nghiệm và thựchành các tri thức đạo đức đã tiếp thu được vào thực tế đời sống, tích lũy đượcnhững kinh nghiệm đạo đức, hình thành nên thói quen đạo đức cá nhân.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Tổ chức các sinh hoạt tập thể, giao lưu là những phương tiện giáo dụcđạo đức quan trọng để học sinh có nhận thức đúng đắn về các chuẩn mực, giátrị đạo đức, rèn luyện các thói quen đạo đức cần thiết và phát triển các phẩmchất đạo đức tốt đẹp trong môi trường xã hội.Tổ chức các hoạt động chính trị xã hội để nâng cao tư tưởng chính trịvà ý thức pháp luật cho học sinh. Chẳng hạn thông qua các hoạt động đền ơnđáp nghĩa để giáo dục đạo lí uống nước nhớ nguồn, cho học sinh tham gia bảovệ an toàn giao thông…1.2.2.2. Phương tiện giáo dục đạo đứcGiáo dục đạo đức cho học sinh bằng hai con đường nêu trên thường sửdụng các phương tiện chủ yếu sau: các thành tựu văn hóa – nghệ thuật, cácloại hình hoạt động và giao lưu của học sinh, rèn luyện trong thực tiễn đờisống để hình thành và tích lũy tri thức, kinh nghiệm đạo đức.Các con đường và phương tiện giáo dục đạo đức khi sử dụng phải chú ýkhai thác như thế nào để làm phát triển nhu cầu đạo đức của học sinh. Có nhucầu đạo đức học sinh sẽ hứng thú, tích cực tìm hiểu và thể hiện hành vi đạođức ở mọi nơi, mọi lúc một cách tự nguyện, tự giác.Trong giáo dục đạo đức cần chú ý việc khai sáng về đạo đức và rènluyện các hành vi, thói quen đạo đức không nên dùng các hành vi bạo lựcngăn cấm, răn đe thô bạo để buộc trẻ phải từ bỏ những mong muốn theo cáchhiểu của chúng. Giáo dục đạo đức cho trẻ phải hướng vào việc tổ chức cáchoạt động và tổ chức đời sống để làm thỏa mãn nhu cầu đạo đức của chúng.Do vậy, việc sử dụng phối hợp giữa con đường và phương tiện giáo dục đạođức hợp lí có vai trò quan trọng trong việc tăng hiệu quả giáo dục nói chungvà giáo dục đạo đức nói riêng.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 21.2.3. Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo1.2.3.1. Ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức đối với trẻGiáo dục đạo đức là một phần không thể thiếu trong giáo dục nhân cáchcon người, một bộ phận nền tảng của giáo dục.- Lứa tuổi mầm non là lứa tuổi đầu tiên trong cuộc đời mỗi con người.Bậc học mầm non là bậc học đầu tiên trong các bậc học của nền giáo dục vàđào tạo – bậc học mà sự phát triển của trẻ được chứng minh là quan trọngnhất, quyết định sự phát triển sau này của trẻ. Do vậy, nếu ngay từ tuổi mầmnon chúng ta chú trọng giáo dục trẻ những khái niệm, hành vi đạo đức đúngđắn sẽ đặt cơ sở nền tảng cho bộ mặt đạo đức mai sau của trẻ. Đồng thời, tạocho trẻ một động lực quan trọng giúp trẻ phát triển và hành động đúng hướngtrong quá trình trưởng thành.- Giáo dục đạo đức là một bộ phận quan trọng của việc giáo dục nhâncách toàn diện. Nó luôn có mối quan hệ chặt chẽ với các mặt giáo dục khác.+ Đối với giáo dục trí tuệ: Nó là tiền đề cần thiết để mở rộng hiểu biếtvề các quan hệ đạo đức (quan hệ giữa cá nhân với nhau, giữa cá nhân với tậpthể). Hình thành phát triển kĩ năng nhận xét, đánh giá các thái độ, hành vi đạođức của bản thân và người khác.+ Đối với giáo dục thẩm mỹ: Trình độ phát triển đạo đức có ảnh hưởngmạnh mẽ đến giáo dục thẩm mĩ. Những xúc cảm, tình cảm đạo đức tích cực,những hành vi văn minh là cơ sở của giáo dục thẩm mỹ.Ví dụ: Trong sinh hoạt: Trẻ thích gọn gàng, sạch sẽ, ngăn nắp.- Trẻ thích làm những việc tốt giúp đỡ người thân, bạn bè, nhữngngười xung quanh.- Trẻ đồng cảm với những hoàn cảnh khó khăn, éo le trong cuộc sống.Đó chính là giúp trẻ biết hướng đến cái đẹp, thích cái đẹp và biết tạo racái đẹp trong cuộc sống.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2+ Đối với giáo dục thể chất và lao động: Việc giáo dục cho rẻ nhữngthói quen hành vi sạch sẽ, văn minh, thích làm công việc vừa sức như tự xúccơm ăn, giúp đỡ bạn bè, cha mẹ, cô giáo lấy thìa, rổ đồ chơi, cất bát khi ănxong…chính là góp phần phát triển thể lực và giáo dục thói quen lao độngcho trẻ.1.2.3.2. Nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo (4)Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo bao gồm 3 nội dung cơ bản sau:a. Hình thành những tình cảm đạo đức ban đầu cho trẻNhững tình cảm cần giáo dục đạo đức cho trẻ đó là tình yêu thương conngười, yêu quê hương đất nước mình, yêu lao động, ghét lười biếng, ghét cáiác…Nội dung cụ thể:- Giáo dục tình yêu thương con người: Tình yêu thương con người làcốt lõi đạo đức của mỗi người. Vì vậy, ngay từ nhỏ cần giáo dục cho trẻ cótình yêu thương con người.+ Trước hết là giáo dục trẻ biết yêu quý những người thân trong giađình như ông bà, bố mẹ, anh chị em. Cần làm cho trẻ mẫu giáo hiểu rằng mọingười trong gia đình đều gắn bó với nhau trên tình ruột thịt, cần thường xuyênsống hòa thuận và quan tâm chăm sóc lẫn nhau. Trong gia đình ai cũng làmviệc và học tập, đó là những việc làm nghiêm túc có ích cho gia đình và xãhội, cần được tôn trọng, không được quấy rầy, vòi vĩnh khi bố mẹ đang làmviệc, anh chị đang học…+ Giáo dục tình yêu thương và thái độ quan tâm, gần gũi với mọi ngườixung quanh. Yêu mến và sẵn sàng giúp đỡ cô giáo, quan tâm giúp đỡ ngườigià yếu, nhường nhịn, chăm sóc em nhỏ.+ Ở tuổi mẫu giáo, cần quan tâm giáo dục cho trẻ những tình cảm bạnbè.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Ở tuổi nhà trẻ, trẻ thường chơi một mình, sang tuổi mẫu giáo trẻ bắt đầu chơicùng nhau. Một quan hệ mới giữa các trẻ với nhau bắt đầu được hình thành vàphát triển. Mối quan hệ bạn bè có ảnh hưởng sâu sắc tới việc hình thành bộmặt đạo đức cho mỗi trẻ. Vì vậy, cần giáo dục tình cảm bạn bè: yêu thương,nhường nhịn, đoàn kết với nhau…Song tùy theo từng độ tuổi mà có nội dunggiáo dục phù hợp. Cụ thể:* Đối với trẻ mẫu giáo bé, cần khuyến khích cho trẻ làm quen với nhau ,sống hòa thuận bên nhau, biết nhường nhịn đồ chơi, biết giúp đỡ bạn, khôngcản trở bạn khi chơi. Đồng thời giúp trẻ có nhu cầu cùng nhau hoạt động(cùng nhau chơi chung). Tập cho trẻ có mối quan hệ phối hợp cùng nhau.* Đối với trẻ mẫu giáo nhỡ, cần giáo dục cho trẻ kỹ năng hoạt độngchung, phối hợp với nhau trong nhóm, mở rộng nhóm chơi, kịp thời biểudương những hành vi tốt, uốn nắn, ngăn chặn những hành vi không tốt đểhình thành tình cảm bạn bè ở trẻ. Đến tuổi mẫu giáo lớn trẻ đã nhận ra và biếtnhững quy tắc ứng xử trong quan hệ bạn bè. Do đó, giáo dục quan hệ bạn bèlúc này cần quan tâm mở rộng vốn kinh nghiệm về tình bạn tốt, về cách ứngxử cụ thể (như đoàn kết quan tâm lẫn nhau, giúp đỡ và học tập lẫn nhau). Cứnhư vậy mà dần dần trẻ mẫu giáo có được tình cảm yêu thương gắn bó vớinhau trên tình cảm bạn bè.- Giáo dục cho trẻ tình yêu thương quê hương đất nướcGiáo dục lòng yêu quê hương đất nước đối với trẻ mẫu giáo là giáo dụccho trẻ biết gia đình, làng xóm, khối phố mình ở, yêu cảnh vật, cây cối, cỏhoa, làm giàu đẹp cho quê hương mình. Giáo dục tình yêu đối với Bác Hồ vàcó hiểu biết sơ đẳng về quốc kỳ, quốc ca, về thủ đô, về các miền của Tổ quốc,các di tích lịch sử ở địa phương, cũng như những ngày hội, ngày lễ hoặcnhững sự kiện trọng đại của đất nước…từ đó mà nhen nhóm ở trẻ những mầmHà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2mống ban đầu của lòng yêu nước. Điều này sẽ là cơ sở để hình thành ý thứcđối với quê hương đất nước sau này khi trẻ đủ lớn khôn.Để giáo dục cho trẻ những tình cảm đối với quê hương đất nước, đốivới con người, hàng ngày người lớn cần sử dụng những hình thức thích hợpnhư qua nội dung các bài học, đi tham quan, cô chỉ cho trẻ thấy, kể cho trẻnghe về đất nước, về con người, gây cho trẻ những xúc cảm và những hiểubiết sơ đẳng về đất nước, về con người. Trên cơ sở đó mà nhen nhóm trongtâm hồn trẻ thơ những mầm mống của lòng tự hào dân tộc, lòng yêu quêhương đất nước, yêu con người.b. Rèn các kỹ năng, kỹ xảo, thói quen hành vi đạo đứcNhững kỹ xảo, thói quen hành vi đạo đức cần giáo dục cho trẻ là:- Thói quen về vệ sinh trong sinh hoạt cá nhân như vệ sinh thân thể, vệsinh trong ăn uống.- Thói quen biết bảo vệ, sử dụng, giữ gìn đồ dùng, đồ chơi.- Thói quen hành vi văn minh trong quan hệ giao tiếp với mọi ngườixung quanh. Trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, người lớn cần giúp trẻnắm được các quy tắc ứng xử trong quan hệ với mọi người như biết chào hỏikhi gặp người lớn quen biết, biết cảm ơn khi nhận được sự giúp đỡ của ngườikhác, biết xin lỗi khi làm phiền người khác, biết đoàn kết với bạn bè, nhườngnhịn em nhỏ, giúp đỡ người già, không chế giễu, cười cợt khi người kháchoặc bạn bé có thiếu sót.- Thói quen hành vi nơi công cộng: Giáo dục cho trẻ biết tôn trọng vàthực hiện những quy định chung như không cười nói ồn ào, đùa nghịch làmmất trật tự nơi công cộng, không vứt rác bừa bãi, không vẽ bẩn lên tường,không hái hoa, bẻ cây nơi công cộng…Trên cơ sở những thói quen hành vitrên mà dần hình thành ở trẻ những đức tính cần thiết như: tính độc lập, tínhngăn nắp, tính kỷ luật, tính mạnh dạn, can đảm…Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Như vậy, giáo dục cho trẻ những kỹ xảo, thói quen hành vi đạo đức cóý nghĩa đặc biệt quan trọng đối sự hình thành nhân cách của trẻ. Trong cuộcsống hàng ngày, cần thông qua tổ chức các hoạt động cho trẻ mà tiến hànhgiáo dục cho trẻ những thói quen hành vi đó, đồng thời trong hoạt động trẻthường bộc lộ những nét tính cách của mình. Do đó, người lớn cần biết đưatrẻ vào hoạt động để uốn nắn, khơi sâu, giúp cho trẻ có những hành vi tốt, cónhững phẩm chất đạo đức tốt đẹp phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện đạingay từ tuổi mầm non.c. Hình thành những biểu tượng đạo đức sơ đẳngTrong quá trình hình thành những tình cảm, thói quen hành vi đạo đức,người lớn cần giải thích để trẻ hiểu rõ được tính đúng đắn của những hành viđạo đức mà người lớn yêu cầu trẻ làm. Chẳng hạn, bằng các dẫn chứng cụ thểtrong cuộc sống hành ngày, cô giáo giải thích cho trẻ hiểu: Người con hiếuthảo là người con biết quan tâm, chăm sóc cha mẹ, lễ phép với cha mẹ, kínhtrọng cha mẹ…từ đó mà hình thành biểu tượng về người con hiếu thảo ở trẻ.Như vậy, việc hình thành những biểu tượng đạo đức cho trẻ như thếnào là tốt, như thế nào là xấu, thế nào là ngoan, thế nào là hư…cần dựa trênnhững hình ảnh đạo đức cụ thể để trẻ dễ hiểu, dễ làm theo. Người lớn cần chútrọng mở rộng những biểu tượng đạo đức cho trẻ. Vì biểu tượng đạo đức càngphong phú sẽ giúp trẻ càng mở rộng khả năng đánh giá và tự đánh giá thái độ,hành vi đạo đức của người khác và của bản thân. Từ đó mà tình cảm đạo đứccàng sâu sắc, các hành vi đạo đức càng tự giác và bền vững hơn.Những nội dung giáo dục đạo đức trên đây có mối quan hệ chặt chẽ vớinhau, tác động qua lại lẫn nhau tạo điều kiện cho việc hình thành những ýniệm ban đầu về cái thiện, cái ác và những hành vi ứng xử đẹp ở trẻ.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 21.2.3.3. Con đường giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo(6)Để tạo ra những hình tượng đạo đức sống động, tác động vào toàn bộgiác quan trẻ, tác động vào những xúc cảm, hứng thú và niềm say mê của trẻ,trở thành những ấn tượng mạnh mẽ trong đời sống tâm lí trẻ thì cần hướngdẫn hành vi của trẻ theo con đường sau:Con đường thứ nhất: Con đường tình cảmHãy đến với trẻ bằng tình thương yêu, lòng nhân ái của người giáo dục,chủ thể giáo dục (cha mẹ, cô giáo và những người gần gũi trẻ). Đồng thờicũng thật bao dung đón nhận những hành vi biểu cảm tự nhiên đến từ trẻ thơ(vui, buồn, sợ hãi, ngạc nhiên và giận hờn…) bằng sự khích lệ, cảm thông,chia sẻ...tạo một cảm giác an toàn cho trẻ. Bởi đây sẽ là nền tảng nhân cách,nền tảng đạo đức đầu tiên bắt nguồn từ quan hệ giữa chủ thể đạo đức và trẻem (đối tượng giáo dục), quan hệ xã hội – quan hệ xã hội với đầy đủ tínhnhân văn, gieo vào tâm trí trẻ.Con đường thứ hai: Hoạt động với đồ vậtĐồ vật xung quanh trẻ, dưới con mắt trẻ thơ là đồ chơi, đồ vật. Đồ chơicần được chọn lọc sao cho có định hướng giáo dục hành vi như: búp bê, gấubông, thú nhồi bông, ô tô, siêu nhân, điện thoại….Khi làm mẫu cho trẻ phảithể hiện sự cẩn thận, nhẹ nhàng để hình thành ở trẻ ý thức giữ gìn, bảo vệ vàchăm sóc chúng. Hành động của trẻ là hành động chơi, mà đã chơi thì có đúngcó sai, sự sai lệch hành vi tất yếu sẽ xảy ra, thậm chí trẻ còn có hành vi phá đồchơi…Nhưng không vì thế mà ngưới lớn cáu gắt, trừng phạt trẻ, hãy nhẹnhàng cho trẻ thấy hậu quả của hành vi sai, cần làm mẫu nhiều lần hành viđúng để tạo ra những biểu tượng hành vi đẹp trong đầu óc trẻ.Con đường thứ ba: Qua tranh ảnh, tác phẩm văn họcKhi ngôn ngữ của trẻ đã hình thành và phát triển, các truyện tranh cócác hình ảnh như: lấy nước, quạt cho bà khi trời nóng bức, lấy tăm cho bố mẹ,Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2ông bà, không ngắt hoa bẻ cành…có màu sắc, hình thù ngộ nghĩnh đều tạo ranhững biểu tượng hành vi đạo đức mạnh mẽ và có sức truyền cảm tự nhiên,giúp trẻ định hướng được hành vi đạo đức một cách nhẹ nhàng.Những nhân vật trong tác phẩm văn học với giọng kể diễn cảm phù hợpvới điệu bộ cử chỉ của các nhân vật (theo lứa tuổi, giới tính, thiện,ác…) là conđường hình thành những biểu tượng đạo đức sống động, phù hợp với tâm lítrẻ thơ. Khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học mà có tranh minh họa sẽcó tác động giáo dục mạnh mẽ hơn chỉ kể bằng ngôn ngữ mạch lạc, diễn cảm.Ba con đường này chỉ có hiệu quả khi trẻ có quan hệ thân thiết với chamẹ, cô giáo và những người gần gũi với trẻ. Với trẻ, dù những con đường trêndiễn ra hấp dẫn đến bao nhiêu nhưng những chuẩn mực hành vi hàng ngàytrong sinh hoạt thường nhật không mang nội dung định hướng giáo dục đạođức thì tác dụng và hiệu quả của chúng sẽ kém đi nhiều. Mọi hành vi của chamẹ, cô giáo và những người gần gũi trẻ tác động trực tiếp vào các giác quantrẻ, tạo thành những biểu tượng vững chắc trong đầu óc trẻ, để rồi trẻ sẽ địnhhướng, điều chỉnh, điều khiển hành vi của trẻ. Biểu tượng đạo đức đó là cácmẫu hành vi đạo đức sống động, rất thực tế, đang tồn tại xung quanh trẻ thơ.Chúng được người lớn gieo vào trong giác quan trẻ, trẻ tiếp nhận nó một cáchtrực tiếp thông qua nhập tâm, bắt chước và được bộc lộ qua hành vi, lời nói,việc làm, thái độ của trẻ đối với thế giới xung quanh.1.2.3.4. Các nguyên tắc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo (1)Những phẩm chất đạo đức của cá nhân được hình thành dưới ảnhhưởng của hệ thống tác động có mục đích của giáo dục và điều kiện sống củatrẻ ở trường mẫu giáo và gia đình. Những tác động đó có cơ sở là nhữngnguyên tắc giáo dục.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2a. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích của giáo dụcNguyên tắc đảm bảo tính mục đích của giáo dục đã được cụ thể hóatrong mục tiêu giáo dục của trường mẫu giáo. Theo quyết định số 55/ QĐngày 03 tháng 02 năm 1990, của Bộ giáo dục (nay là Bộ giáo dục và đào tạo),mục tiêu đó là: “ Hình thành cho trẻ những cơ sở đầu tiên của nhân cách conngười mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam.- Khỏe mạnh, nhanh nhẹn cơ thể phát triển hài hòa cân đối- Giàu lòng thương, biết quan tâm nhường nhịn những người gần gũi(bố mẹ, bạn bè, cô giáo…) thật thà, lễ phép, mạnh dạn, hồn nhiên.- Yêu thích cái đẹp, biết giữ gìn cái đẹp và mong muốn tạo ra cái đẹp ởxung quanh.- Thông minh, ham hiểu biết, thích khám phá, tìm tòi. Có một số kỹnăng sơ đẳng (quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp, suy luận…) cần thiết đểvào trường phổ thông, thích đi học.Trong mục tiêu trên có mục tiêu cụ thể của đức dục. Thực hiện tốt mụctiêu đó, trường mẫu giáo đã hình thành cho trẻ những cơ sở đầu tiền của nhâncách con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam phù hợp với trình độ pháttriển của trẻ ở lứa tuổi này.b. Nguyên tắc giáo dục trong hoạt động và giao tiếp- Phương tiện quan trọng để giáo dục những phẩm chất đạo đức là hoạtđộng và giao tiếp của trẻ trong môi trường đời sống xã hội, trước tiên môitrường gần gũi xung quanh trẻ. Trong quá trình hoạt động cá nhân và tập thểtrẻ tích lũy được những thói quen đạo đức, các hành vi có văn hóa, tuân theonhững tiêu chuẩn chung sơ đẳng.Hoạt động của trẻ rất đa dạng, các hoạt động khác nhau có ảnh hưởngkhông giống nhau đến sự phát triển của trẻ ở lứa tuổi này hay lứa tuổi khác.Nhà tâm lý học nổi tiếng A.N. Leoncheiv cho rằng: Một số dạng hoạt độngHà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2đóng vai trò chủ yếu trong sự phát triển, còn những dạng khác đóng vai tròthứ yếu. Ở lứa tuổi mẫu giáo, dạng hoạt động chủ yếu là chơi. Những trò chơiđược sự hướng dẫn sư phạm đúng đắn sẽ chuẩn bị được những tiền đề cầnthiết cho sự phát triển những phẩm chất đạo đức quan trọng.- Tập thể trẻ em trong trường mẫu giáo là Xã hội thu nhỏ đầu tiên củamỗi trẻ trong cuộc đời. Từ đây, những khuynh hướng xã hội đầu tiên của nhâncách trẻ được hình thành. Trong tập thể đó trẻ bộc lộ những nét cá tính, phẩmchất đạo đức và năng lực hoạt động. Đồng thời trẻ cũng bộc lộ thái độ củamình với bạn bè và mọi người xung quanh.- Giáo dục mẫu giáo coi trẻ em vừa là sản phẩm vừa là chủ thể tích cựccủa hoạt động. Hoạt động được xem như là sự vận động sinh ra tâm lí, ý thức,nhân cách. Bởi vậy, việc tổ chức cho trẻ tham gia trực tiếp vào các hoạt độngvà giao tiếp trong tập thể trẻ và trong đời sống xã hội là con đường tất yếu đểgiáo dục các phẩm chất đạo đức và hình thành nhân cách xã hội cho trẻ mẫugiáo.c Nguyên tắc tôn trọng nhân cách trẻ kết hợp với yêu cầu cao dần đối với trẻ- Tôn trọng nhân cách trẻ kết hợp với yêu cầu cao dần đối với trẻ lànguyên tắc quan trọng khi xác định các phương tiện và phương pháp giáo dục.- Trên bình diện giáo dục, nguyên tắc này đòi hỏi nhà giáo dục phải tôntrọng trẻ em, tin tưởng vào khả năng và sự phát triển của trẻ, tôn trọng tự dovà phẩm giá của trẻ, tôn trọng thân thể trẻ. Thái độ này của nhà giáo dục sẽgiúp trẻ hình thành ý thức của bản thân, nhân cách xã hội của bản thân trongmối quan hệ với người khác. Mặt khác, nguyên tắc này đòi hỏi phải đưa rayêu cầu phù hợp với đặc điểm cá nhân và kinh nghiệm của trẻ, nâng cao yêucầu đó nhằm thực hiện tính định hướng đúng đắn của giáo dục, tránh sai lầmvề quan điểm Giáo dục tự do. Tuy nhiên, không được đưa yêu câu dưới dạngáp đặt thô bạo mà cần sử dụng nghệ thuật sư phạm để trẻ thực hiện. Như vậy,Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2việc giáo dục đạo đức cho trẻ sẽ hiệu quả, phù hợp với độ tuổi và đảm bảođược tính phát triển ở trẻ.d. Nguyên tắc thống nhất sự tác động đến tình cảm, ý thức và hành viNguyên tắc này xuất phát từ khái niệm hoàn chỉnh của sự phát triểnnhân cách. Mỗi phẩm chất của nhân cách là một tổng hòa nhu cầu, tình cảm,thói quen và niềm tin.Trường mẫu giáo phải có mối liên hệ thường xuyên gắn bó với gia đìnhcủa trẻ để thống nhất về nội dung, phương pháp giáo dục đúng đắn, khoa học,có thể là bù trừ cho nhau trong việc chăm sóc – giáo dục trẻ đạt hiệu quả cao.Bởi vậy phải có quan điểm tổng hợp trong việc lựa chọn các phươngtiện và phương pháp giáo dục đạo đức. Khi xác định nội dung giáo dục phảichú ý đến những tác động tình cảm gây ra cho trẻ, nội dung đó phải dễ hiểuvà giúp hình thành những biểu tượng, khái niệm nhất định. Về các hiện tượngcủa cuộc sống xung quanh có giúp xây dựng động cơ hành động và giáo dụcđạo đức hành vi có ý thức cho trẻ hay không? Việc giáo dục bất cứ phẩm chấtnào đều phải trải qua quá trình tác động cả về ba mặt lí trí, tình cảm và hànhđộng thì mới có hiệu quả, các tác động đó phải thống nhất chặt chẽ với nhau.e. Nguyên tắc đối xử cá biệtĐối tượng tác động của giáo dục là trẻ em với những đặc điểm cá biệtđa dạng. Do vậy, việc giáo dục trẻ trong tập thể phải thống nhất với việc đốixử cá biệt, chú ý đến đặc điểm tâm lí, sinh lí, đến trình độ phát triển của mỗitrẻ.Thực hiện nguyên tắc này, trong mỗi hoạt động giáo dục, giáo viên xácđịnh các nhiệm vụ và phương pháp đối xử cá biệt với mỗi trẻ. Để thực hiênnguyên tắc này giáo viên phải hiểu sâu sắc đặc điểm tâm lí, sinh lí lứa tuổi vàđặc điểm phát triển cá nhân của mỗi em để đề ra được các nhiệm vụ vàphương pháp thích hợp với mỗi trẻ.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2f. Nguyên tắc đảm bảo tính chuẩn mực về đạo đức của giáo viênBộ mặt đạo đức của giáo viên là điều kiện quan trọng của đức dục.- Giáo viên trường mẫu giáo là người được giao phó trách nhiệm giáodục trể em mẫu giáo _ những công nhân trẻ tuổi của đất nước, hình thành chotrẻ những cơ sở của phẩm chất đạo đức của người xây dựng chủ nghĩa xã hội.Bởi vậy, chỉ khi giáo viên có những phẩm chất đạo đức tốt đẹp thì họ mớihoàn thành được nhiệm vụ cao cả được giao.- Trẻ mẫu giáo bắt chước giáo viên về mọi mặt, tin tưởng ở sự côngbằng của giáo viên, thấm nhuần niềm tin của giáo viên. Đối với trẻ bộ mặtđạo đức của giáo viên là tấm gương về thái độ đối với những người xungquanh, đối với thiên nhiên, đối với tổ quốc và đối với trách nhiệm của bảnthân. Bởi vậy, bộ mặt đạo đức của giáo viên là một điều kiện quan trọng củaquá trình giáo dục đạo đức. Giáo viên muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ cao cảcủa mình phải thường xuyên trau dồi đạo đức và nâng cao trình độ tư tưởng, líluận và trình độ nghiệp vụ của mình.1.2.3.5. Phương pháp giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo(4)Phương pháp giáo dục đạo đức là cách thức tác động, cách thức tổ chứchoạt động cho trẻ của nhà giáo dục nhằm hình thành ở trẻ những phẩm chấtđạo đức theo mục đích giáo dục.Trong lí luận và thực tiễn giáo dục mầm non hiện nay, người ta phânloại các phương pháp giáo dục đạo đức thành hai nhóm chủ yếu:- Nhóm phương pháp hình thành khái niệm, niềm tin đạo đức- Nhóm phương pháp rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thói quen đạo đức vàtích lũy kinh nghiệm đạo đức thực tế.Ngoài hai nhóm này, người ta còn dùng nhóm phương pháp hỗ trợ, đólà nhóm phương pháp đánh giá nhằm củng cố tăng cường hai nhóm trên.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2a. Nhóm phương pháp rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thói quen đạo đức và tíchlũy những kinh nghiệm đạo đứcĐây là phương pháp tổ chức các hoạt động, các quan hệ đa dạng của trẻvới người lớn, bạn bè xung quanh nhằm tạo điều kiện cho trẻ tập thực hiệnnhững quy tắc, chuẩn mực đạo đức và tích lũy kinh nghiệm đạo đức thực tế.Nhóm này gồm các phương pháp luyện tập và rèn luyện.Luyện tập là đặt trẻ vào những tình huống do giáo viên tạo ra để trẻphải hành động phù hợp với các chuẩn mực và quy tắc hành vi.Đây là những phương pháp chủ đạo để thực hiện các nhiệm vụ củacông tác giáo dục đạo đức, nhằm biến những khái niệm đạo đức thành hànhvi, thói quen đạo đức.Trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, khi tổ chức các hoạt động chotrẻ, cần đề ra những nội dung cụ thể và có sự kiểm tra, đánh giá kịp thời đểhình thành những hành vi đúng đắn cho trẻ. Khi hành vi, cử chỉ tốt đẹp đãđược hình thành cần có sự rèn luyện thường xuyên liên tục để hình thành thóiquen đạo đức trong sinh hoạt hàng ngày. Muốn rèn luyện cho trẻ hành vi, thóiquen đạo đức tốt, giáo viên cần sử dụng các điều kiện khác nhau và tự mìnhtạo ra những điều kiện tình huống khác nhau cho trẻ luyện tập.Việc lặp đi lặp lại có hệ thống cùng một hình thức hành vi trong nhữnghành động cụ thể sẽ hình thành ở trẻ thói quen đạo đức vững chắc.Những thói quen đạo đức giúp trẻ tích lũy được những kinh nghiệmđạo đức, tức là những hành vi khi trẻ xử sự tốt, không phải vì người khác yêucầu trẻ hành động như vậy mà là vì các em không thể nào hành động khácđược.b. Nhóm phương pháp hình thành khái niệm và niềm tin gồm: Phương phápgiải thích, thuyết phục và nêu gương- Giải thích:Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Giải thích là phương pháp giáo viên dùng lời nói giúp trẻ hiểu được ýnghĩa hoặc lý do của một hành vi đạo đức, quy tắc đạo đức, phân biệt đượcđiều tốt, điều xấu nhằm hướng trẻ một cách tự giác và tích cực vào những yêucầu đạo đức.Phương pháp giải thích giúp trẻ tiếp thu những khái niệm đạo đức vàthực hiện một cách tự giác. Giải thích còn có tác dụng quan trọng giúp trẻ biếtđành giá về đạo đức, phân biệt được điều tốt, điều xấu từ đó hình thành đượcniềm tin đạo đức cho trẻ.Khi dùng phương pháp này, lời giải thích của cô phải ngắn gọn, cụ thểvà dễ hiểu, phải dựa vào vốn tri thức, vốn kinh nghiệm đã có ở trẻ. Khi giảithích giáo viên phải truyền đạt những kiến thức về yêu cầu đối với hành vicủa trẻ, phải giải thích tại sao cần có những yêu cầu đó, phải chỉ cho các emphương pháp thực hiện và khuyến khích trẻ tự nguyện thực hiện theo các yêucầu đó.Phương pháp giải thích thường dùng khi chỉ bảo trực tiếp cho trẻ cónhững hành vi phù hợp trong sinh hoạt hàng ngày hoặc đôi khi sử dụng dướihình thức trò truyện. Trong trò chuyện cô nên nêu ra những kinh nghiệm củatrẻ, làm sáng tỏ thêm kinh nghiệm của trẻ, sửa chữa những sai lầm và hìnhthành những thái độ đúng đắn với mọi người xung quanh.- Nêu gương:Nêu gương là dùng những tấm gương tốt, điển hình về những hành vi,phẩm chất đạo đức để giáo dục trẻ noi theo. Trong công tác giáo dục đạo đứcngười ta thường sử dụng rộng rãi phương pháp này. Trước hết nó phù hợp vớitính cụ thể và tính trực quan của tư duy trẻ em, đồng thời phù hợp với đặcđiểm hay bắt chước của trẻ, trẻ thường có hướng lặp lại hành vi, cử chỉ củangười khác.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Dùng những tấm gương tốt về hành vi đạo đức của mọi người xungquanh giúp trẻ thấy được cách làm cụ thể, cách cư xử như thế nào cho đúngtrong những trường hợp này hay trường hợp khác của cuộc sống. Nó tác độngmột cách trực quan đến trẻ khiến trẻ dễ bắt trước làm theo.Trẻ thường bắt chước những người được các em kính trọng, yêu mếnmà trước hết là bắt chước tấm gương của người lớn là cha mẹ, cô giáo. Ởtrường mầm non, cô giáo là người trực tiếp gần gũi trẻ, mọi thái độ hành vi cửchỉ, lời nói, việc làm, sự đánh giá của cô là những tấm gương gần gũi, trựcquan và dễ thực hiện nhất với trẻ. Điều này đòi hỏi giáo viên luôn phải là tấmgương sáng về hành vi đạo đức cho trẻ noi theo. Khi nêu gương tốt, cần làmcho trẻ biết chú ý đến hành động tốt, nội dung của hành động, giá trị của hànhđộng chứ không phải cá nhân được nêu gương. Cô cần giải thích cho trẻ hiểuhết vẻ đẹp của hành động, để khêu gợi ở trẻ thái độ tích cực và lòng muốn bắtchước hành động đó.Giáo viên có thể sử dụng những tấm gương của những người lớn xungquanh trẻ, của bạn bè trẻ, và cả những tấm gương của các nhân vật trong cáctác phẩm văn học.c. Nhóm phương pháp đánh giá.Nhóm này gồm có phương pháp khen ngợi và chê trách. Đây là nhữngphương pháp giáo dục đạo đức được sử dụng để giúp trẻ hiểu rõ hành độngnào tốt – xấu, đúng – sai, hiểu rõ những yêu cầu của các quy tắc đạo đức cũngnhư những nét đẹp trong nhân cách.- Khen ngợiĐó là phương pháp tác động đến trẻ nhằm xác nhận, đánh giá, biểudương những tiến bộ mà trẻ đạt được. Khen ngợi có tác dụng gây cho trẻ mộtcảm giác vui sướng, phấn khởi, tin vào sức mình mà cố gắng vươn lên đạtnhững tiến bộ mới.Hà Thị YếnLớp K34 - GDMNKhóa luận tốt nghiệpTrường ĐHSP Hà Nội 2Khen ngợi không những có tác dụng động viên đối với trẻ được khenmà còn có tác dụng củng cố nhận thức, động viên trẻ khác noi theo. Trẻ mầmnon rất thích được khen nhưng không phải vì thế mà khen một cách tùy tiện.Khen ngợi phải xác đáng nghĩa là khi được khen trẻ phải thực sự cố gắng, cósự nỗ lực hoặc có những tiến bộ hơn so với trước đây, được tập thể công nhậnxứng đáng. Tuy nhiên cũng cần sử dụng lời khen để khích lệ trẻ , khuyếnkhích những tiến bộ dù là nhỏ của những trẻ nhút nhát, tự ti. Khen ngợi phảicó tác dụng hướng dẫn hành động, nghĩa là phải chỉ rõ khen cái gì và tại sao,khen như vậy mới khích lệ trẻ tiếp thu, nỗ lực theo hướng động viên của giáoviên.Các hình thức khen rất đa dạng: một nụ cười, một cử chỉ thân ái, kèmtheo lời khuyến khích, một sự tin cậy. Khiến cho trẻ thấy đó là một phầnthưởng hoặc phần thưởng bằng hiện vật.- Chê tráchChê trách là một hình thức đánh giá hành vi giúp trẻ tránh được nhữnghành động xấu. Dùng phương pháp che trách nhằm gây cho trẻ phạm sai lầmmột cảm xúc hối hận, từ đó giúp trẻ ngăn ngừa được những hành động xấu.Sử dụng phương pháp này phải khéo léo bởi vì chê trách không đúnghoặc thiếu công bằng sẽ gây cho trẻ cảm giác khó chịu, cảm giác bị nhục. Sửdụng phương pháp này phải đúng lúc và có những yêu cầu đối với hành độngcủa trẻ sẽ ngăn ngừa được những hành động xấu, không để những hành độngấy phát triển thành thới quen xấu.Các hình thức của chê trách: nhận xét, nhắc nhở, phê bình.Nhận xét áp dụng khi hành vi của trẻ còn dễ sửa chữa, không tác hại gìđến bản thân trẻ cũng như người khác.Phê bình là hình thức chê trách mạnh hơn, thể hiện sự đánh giá xấu vềhành vi của trẻ, áp dụng trong trường hợp mà một hành động sai phạm nhiềuHà Thị YếnLớp K34 - GDMN |
