Mất hoặc rối loạn mùi - vị sau Covid-19 có thể được khắc phục bằng vài thứ dễ tìm ngay trong nhà bếp, theo nghiên cứu mới. Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi phó giáo sư Alexander Wieck Fjældstad từ Đại học Aarhus - Đan Mạch cho thấy rối loạn khứu giác, vị giác sau Covid-19 không phải là những vấn đề "hết thuốc chữa". Theo giáo sư Fjældstad, khá nhiều bệnh nhân Covid-19 đã khỏi bệnh than phiền về vấn đề này, bởi dù không tác động ngay lập tức đến sức khỏe tổng thể, nhưng việc giảm sự thích thú khi ăn uống, thay đổi thói quen ăn uống do mất hay rối loạn khứu giác/vị giác dường như có tác động xã hội lớn đối với người bệnh.  Một món ăn cay có thể là lựa chọn thú vị để bạn tìm lại cảm giác ngon miệng, do kích thích mọi giác quan. (Ảnh minh họa từ Internet) 39% bệnh nhân bị rối loạn khứu giác nghiêm trọng có tỉ lệ sụt cân đáng kể sau một thời gian, gián tiếp làm ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe dù bệnh Covid-19 thì đã khỏi từ lâu. May mắn thay, các thí nghiệm cho thấy một số loại thực phẩm có mùi vị, kết cấu giúp kích thích cảm giác ngon miệng có thể làm tăng cảm giác thích thú của bệnh nhân. Ngoài ra, dù ban đầu mùi thức ăn thoát ra trong khoang miệng không được các thụ thể mùi trong mũi chặn lại hiệu quả, thì nó vẫn tác động vào các cơ quan giác quan khác. Sự bù đắp này đem đến "trải nghiệm thức ăn đa giác quan", giúp bệnh nhân ngon miệng hơn ngay cả khi còn rối loạn mùi - vị. Nhiều nghiên cứu trước đó cũng cho thấy nỗ lực này góp phần kích thích khứu - vị giác hoạt động bình thường trở lại. Chưa kể, ăn uống đầy đủ được giúp cơ thể bạn hồi phục tốt hơn sau bệnh. Phó giáo sư Fjældstad chỉ ra 4 thứ người bị mất mùi, mất vị nên ăn hoặc ngửi nhất là trái cây khô, ớt, dầu hạt cải và tinh dầu bạc hà. Ngược lại, những thứ nên tránh bao gồm cà phê, nấm, bơ, gừng, hạt tiêu đen, bánh mì nướng - những thứ ít mang cảm giác sảng khoái nhất đối với các cơ quan có khả năng "bù đắp". Thu Anh/Báo Người Lao Động Chi tiết tinTriệu chứng mất mùi vị ở người mắc Covid-19 05/12/2021 - Lượt xem: 34708 Triệu chứng mất mùi vị rất hay gặp ở người mắc bệnh Covid-19, nhưng không phải là dấu hiệu nặng, đa số sẽ tự hết sau một thời gian. Theo thống kê, có 41% bệnh nhân không ngửi được mùi, 62% không cảm nhận được vị, trong đó ¼ xuất hiện trong 03 ngày đầu tiên, làm người bệnh chán ăn. Chứng chán ăn sẽ gia tăng nguy cơ sụt cân, suy kiệt, hậu quả cuối cùng là giảm sức đề kháng Triệu chứng mất mùi vị rất hay gặp ở người mắc bệnh Covid-19, nhưng không phải là dấu hiệu nặng, đa số sẽ tự hết sau một thời gian. Theo thống kê, có 41% bệnh nhân không ngửi được mùi, 62% không cảm nhận được vị, trong đó ¼ xuất hiện trong 03 ngày đầu tiên, làm người bệnh chán ăn. Chứng chán ăn sẽ gia tăng nguy cơ sụt cân, suy kiệt, hậu quả cuối cùng là giảm sức đề kháng. Bình thường để ngửi thấy mùi ở mũi và nếm được các vị ở lưỡi, con người phải nhờ đến hệ thần kinh dẫn truyền và thần kinh cảm giác từ các tế bào phụ trách mùi vị, từ đó đưa lên não để não xử lý và cho biết các thông tin mùi vị như thế nào. Ở mũi, các điểm tiếp nhận mùi nằm ở phần sau phía trên của mũi, ngay chỗ mà chúng ta thường dùng tăm bông ngoáy để làm test nhanh Covid-19. Mùi dưới dạng các chất hóa học, các phân tử bay hơi sau khi vào mũi, được hòa tan trong chất lỏng của dịch nhầy mũi với những cơ quan thụ cảm nằm trên các lông nhỏ của màng nhầy mũi. Từ sợi lông mao, một xung động thần kinh sẽ kích hoạt đầu xa của dây thần kinh ngửi, gọi là thần kinh khứu giác, nó tiếp tục truyền tín hiệu đến sau đó đến não qua nhiều nơi trong não để xử lý thông tin mùi. Những thay đổi ở bất kỳ điểm nào trong con đường này đều có thể dẫn đến rối loạn khứu giác. Còn ở lưỡi, trên mặt lưỡi có hàng ngàn hạt nhỏ li ti gọi là nụ vị giác. Mỗi nụ vị giác sẽ có trách nhiệm nhận ra một trong năm vị cơ bản là ngọt, mặn, chua, đắng, ngọt thịt (bột ngọt). Những vị này được phát hiện trên khắp lưỡi, nhưng một số khu vực nhất định nhạy cảm hơn với mỗi vị. Độ ngọt được xác định dễ dàng nhất bằng đầu lưỡi, trong khi độ mặn được đánh giá cao nhất ở hai rìa lưỡi phía trước. Độ chua được cảm nhận tốt nhất dọc theo hai rìa lưỡi và độ đắng dễ dàng được phát hiện ở một phần ba sau của lưỡi. Các xung động thần kinh từ các nụ vị giác được truyền đến não qua các dây thần kinh vùng mặt. Có ba nguyên nhân làm bệnh nhân không ngửi được. Thứ nhất là do tắc nghẽn khe hở khứu giác, gặp ở 95% bệnh nhân. Khe hở khứu giác là gồm những xương xoắn mũi giới hạn các ngách mũi, thông với các xoang xương lân cận tạo nên các đoạn hẹp. Khi các khe này bị sưng tấy, tắc nghẽn do viêm, sẽ không cho không khí đi qua, làm người bệnh không ngửi được mùi. Thứ hai là tổn thương tại chỗ tế bào khứu giác. Vi-rút muốn tấn công tế bào của cơ thể nó cần có điểm bám dính, từ đó xâm nhập vào bên trong tế bào con người. Các nhà khoa học đã xác định điểm bám dính để vi-rút Corona xâm nhập là các thụ protein enzyme chuyển đổi angiotensin (ACE 2) và hoạt động phân giải protein của các men protease của vật chủ như TMPRSS2. Các thụ thể ACE 2 này có rất nhiều ở tế bào phổi và tế bào khứu giác. Tế bào khứu giác bị viêm và tổn thương, nhất là tế bào hỗ trợ của biểu mô khứu giác, dẫn đến sưng nề và thay đổi cân bằng trao đổi chất của tế bào, từ đó người bệnh không nhận được mùi nữa. Thứ ba là đường dẫn truyền tín hiệu mùi của dây thần kinh khứu giác bị tổn thương. Mặc dù thần kinh khứu giác hoàn toàn không có thụ thể ACE 2, nên vi-rút không tấn công trực tiếp thần kinh, mà nó bị tổn thương gián tiếp qua phản ứng viêm mạch máu nuôi dây thần kinh, giảm tưới máu mô thần kinh. Phản ứng viêm này cũng tạo ra các chất độc hại cho thần kinh, góp phần ngăn cản tín hiệu dẫn truyền của dây thần kinh. Còn đối với mất vị giác, các nhà khoa học đã tìm thấy có rất nhiều thụ thể ACE 2 ở các tế bào biểu mô của lưỡi, giống như ở phổi và khứu giác. Lúc đó tế bào vị giác bị viêm và tổn thương, làm người bệnh không cảm nhận được vị của thức ăn. Trung bình triệu chứng mất mùi vị sẽ hết sau 10 ngày ở người bệnh Covid-19 nhẹ, với 89% bệnh nhân khỏi hoàn toàn sau 04 tuần kể từ khi được chẩn đoán. Tuy nhiên, một số ít bệnh nhân bị mất mùi kéo dài đến 40 ngày sau khi chẩn đoán, và một tỷ lệ nhỏ 5% không cải thiện. Mất mùi vị ngắn hạn không cần điều trị vì sẽ tự khỏi. Nếu triệu chứng này kéo dài thì phải điều trị bằng phương pháp "Huấn luyện khứu giác liên quan đến Covid". Người ta sử dụng bốn mùi cơ bản để huấn luyện lại mũi, dựa vào trí nhớ và kinh nghiệm, để huấn luyện những dây thần kinh đó hoạt động trở lại. Cũng giống như các màu cơ bản (đỏ, xanh lam và vàng), có những mùi cơ bản và mỗi mùi có một ví dụ tương ứng thường được sử dụng để đại diện cho nó: Hoa (hoa hồng), trái cây (chanh), thơm (đinh hương hoặc hoa oải hương) và nhựa (bạch đàn). Với bốn mùi cơ bản này, bệnh nhân lấy từng mùi, thường ở dạng dầu hoặc mùi hương, đặt dưới mũi và hít thật sâu mùi hương đó trong vòng 15 đến 20 giây. Trong khi đang hít vào, người bệnh cố suy nghĩ và nhớ loại hoa đó có mùi như thế nào và thậm chí là trông như thế nào. Họ tập trung suy nghĩ, hình dung ra những bông hoa và mùi hương của chúng như thế nào. Bài tập này được lặp lại 02 - 03 lần mỗi ngày, luân phiên mùi này tới mùi khác. Bệnh nhân có thể cải thiện khứu giác sau 03 tháng, 06 tháng và thậm chí lên đến một năm. Trong một số trường hợp, thuốc xịt steroid cũng có thể được sử dụng để cải thiện tốt hơn. Điều trị mất vị giác cũng tương tự như mất mùi, người ta huấn luyện bệnh nhân nếm lần lượt năm vị cơ bản, kiên trì tập luyện sẽ thành công. BS Nguyễn Thành Úc Tương phản Đánh giá bài viết(2.33/5) |
