Dòng thứ bảy của bài thơ “Đồng chí” có gì đặc biệt? Mạch cảm xúc và suy nghĩ trong bài thơ được triển khai như thế nào trước và sau dòng thơ đó?
Câu 1: (Trang 130 - SGK Ngữ văn 9) Dòng thứ bảy của bài thơ có gì đặc biệt? Mạch cảm xúc và suy nghĩ trong bài thơ được triển khai như thế nào trước và sau dòng thơ đó?
Bài làm:
- Dòng thơ thứ 7 rất đặc biệt khi chỉ có 2 từ ngắn gọn nhưng thật thiêng liêng: Đồng chí!
- Dòng thơ đã chia bài thơ thành hai mạch cảm xúc: đi từ tình cảm riêng – tư (anh với tôi), đó là những cơ sở hình thành nên tình đồng chí, sự gắn bó chung lí tưởng, con đường (đồng chí), những biểu hiện của tình đồng chí.
- Ý nghĩa của dòng thơ thứ 7 là nhấn mạnh sự thiêng liêng của tình đồng chí, giữa những con người cùng chí hướng, cùng lí tưởng.
Cập nhật: 07/09/2021
Câu hỏi: Dòng thứ bảy của bài thơ có gì đặc biệt? Mạch cảm xúc và suy nghĩ trong bài thơ được triển khai như thế nào trước và sau dòng thơ đó?
Câu hỏi trên thuộc đề trắc nghiệm
Soạn văn lớp 9 Bài 10 Tập 1 !! Sáu dòng đầu bài thơ đã nói về cơ sở hình thành tình đồng chí của những người lính cách mạng. Cơ sở ấy là gì?
Trả lời:
Cơ sở hình thành tình đồng chí của người lính cách mạng trước hết bắt nguồn sâu xa từ sự tương đồng về hoàn cảnh xuất thân. Những người lính ở đây đều là người con của những vùng quê nghèo khó: quê anh là vùng đất ven biển nước mặn đồng chua còn làng tôi là vùng trung du cằn cỗi đất cày lên sỏi đá. Tình đồng chí còn được nảy sinh từ sự cùng chung lí tưởng, nhiệm vụ chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc. Họ từ mọi phương trời xa lạ, nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, về đây đứng trong cùng một hàng ngũ cách mạng: Súng bên súng, đầu sát bên đầu. Những xa lạ ban đầu nhanh chóng qua đi bởi từ những tương đồng về cảnh ngộ, lí tưởng, họ đồng cảm thấu hiếu chia sẻ với nhau những gian khổ thiếu thốn của cuộc đời người lính: Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ. Dường như trong khó khăn gian khổ, tình cảm giữa những người lính ấy càng trở nên gắn bó khăng khít.
Câu 3 trang 130 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Hãy tìm trong bài thơ những chi tiết, hình ảnh biểu hiện tình đồng chí, đồng đội làm nên sức mạnh tinh thần của những người lính cách mạng. Phân tích ý nghĩa, giá trị của những chi tiết, hình ảnh đó.
Trả lời:
Những chi tiết, hình ảnh biểu hiện tình đồng chí, đồng đội của những người lính: Đó là sự thấu hiểu và chia sẻ những tâm tư, hoàn cảnh, nỗi niềm của nhau:
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Họ sẵn sàng để lại tất cả những bề bộn lo toan, những thân thương quý giá nhất để ra đi vì nghĩa lớn. Hai chữ “mặc kệ” mang dáng dấp mạnh mẽ, dứt khoát của bậc trượng phu nhưng thực ra người lính ấy vẫn nặng lòng gắn bó với quê hương. Họ không hề vô tình, nếu không đã chẳng thể cảm nhận tình thương nhớ của quê hương: Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính. Và không chỉ có quê hương nhớ người ra lính, hình như trong mỗi người lính ấy, hình bóng quê hương vẫn luôn thường trực, nỗi nhớ quê vẫn da diết vơi đầy. Tâm tư ấy, nỗi nhớ ấy của anh và cũng là của tôi, là đồng chí họ thấu hiểu và chia sẻ cùng nhau. Tình đồng chí còn là sự đồng cam cộng khổ, cùng nhau chia sẻ những gian lao của cuộc đời người lính:
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôiTất cả những khó khăn gian khổ được tái hiện bằng những hình ảnh hết sức chân thực, không hề tô vẽ. Phía sau những câu thơ nói về những vất vả, khổ cực trong kháng chiến ấy vẫn lặng lẽ đượm cháy một ngọn lửa nồng ấm của tình đồng chí, đồng đội. Nụ cười buốt giá của họ hiện lên thật lạc quan yêu đời. Dường như không khó khăn gian khổ nào có thể dập tắt được niềm tin và nghị lực của những người lính. Tình đồng chí còn là sự đoàn kết, động viên nhau. Đoạn thơ khép lại bằng một hình ảnh chan chứa tình nghĩa: Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. Bàn tay giao cảm thay cho lời nói, đó là hình ảnh đẹp nhất của sự sẻ chia thầm lặng mà đầy sức mạnh giữa những người lính. Cái bắt tay lặng lẽ không lời ấy lại nói lên nhiều điều: Đó là biểu hiện và cũng là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, của sự cảm thông, yêu thương đến tột cùng.
Câu 4 trang 130 SGK Ngữ văn 9 tập 1:
Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo
Những câu thơ trên gợi cho em suy nghĩ gì về người lính và cuộc chiến đấu? Hãy phân tích vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh trong những câu thơ ấy.
Trả lời:
Ba câu thơ cuối là bức tranh đẹp mang ý nghĩa biểu tượng về tình đồng chí. Câu thơ Đêm nay rừng hoang sương muối gợi lên một không gian, thời gian cụ thể, một hoàn cảnh chiến đấu với thời tiết vô cùng khắc nghiệt. Nền của bức tranh ấy là một màu tối sẫm của rừng khuya, u ám, hoang vắng, cái giá lạnh càng trở nên cắt da cắt thịt khi trời về khuya. Nổi bật trên bức tranh ấy là hình ảnh những người lính kề vai sát cánh bên nhau chờ giặc tới trong tư thế chủ động hiện ngang, sẵn sàng chiến đấu. Dường như chính hơi ấm của tình đồng đội đã giúp cho những người lính ấy càng bình tĩnh, chắc tay súng chiến đấu. Trong khung cảnh ấy, đột ngột xuất hiện một hình ảnh mới lạ và độc đáo đầu súng trăng treo. Người lính, trong cảnh phục kích giặc giữa rừng khuya còn có một người bạn nữa là vầng trăng. Đầu súng trăng treo là hình ảnh nhận ra được từ đêm hành quân phục kích của chính tác giả. Cái ảo và cái thực hoà quện vào nhau tạo nên một liên tưởng bất ngờ, kì thú. Súng và trăng là gần và xa, là thực tại và mộng mơ, là chiến tranh và hoà bình, là chiến sĩ và thi sĩ, là anh và tôi, là đồng chí… Đó là các mặt bổ sung cho nhau, hài hoà với nhau của cuộc đời người lính.
Câu 5 trang 130 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Theo em, vì sao tác giả lại đặt tên cho bài thơ về tình đồng đội của những người lính là Đồng chí ?
Trả lời:
Bài thơ về tình đồng đội của những người lính được mang tên là “Đồng chí” vì đồng đội mới chỉ là cùng đơn vị, cùng đội ngũ còn đồng chí là cùng một chí hướng, cùng chung lí tưởng. Đồng chí là một từ rất mới mẻ, chỉ được dùng nhiều sau cách mạng. Đồng chí chính là nói đến tình cảm mới mẻ đó, nó còn cao hơn cả tình tri kỉ (tình cảm rất đẹp của người xưa), nó là tình cảm của cả một đội quân: quân đội nhân dân Việt Nam.
Câu 6 trang 130 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Qua bài thơ này, em có cảm nhận gì về hình ảnh anh bộ đội thời kháng chiến chống Pháp?
Trả lời:
Hình ảnh anh bộ đội thời kháng chiến chống Pháp là một hình ảnh rất giản dị, mộc mạc nhưng rất đẹp. Các anh thiếu về trang bị: không có giày, quần áo rách, thiếu chăn, bệnh tật sốt rét làm hại sức khỏe các anh. Nhưng tình cảm đùm bọc gắn bó yêu thương rất cao. Các anh đã hiểu hoàn cảnh khó khăn của nhau ở hậu phương, biết được niềm tin của quê hương gửi trọn nơi người lính ra mặt trận. Vì vậy, các anh đoàn kết, gắn bó và sát cánh bên nhau đánh giặc. Tình đồng chí đoàn kết gắn bó là sức mạnh tinh thần của các anh, giúp các anh chiến thắng kẻ thù.
II. LUYỆN TẬP:
Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận của em về đoạn cuối bài thơ Đồng Chí ("Đêm nay... trăng treo").
Trả lời:
Đoạn văn trình bày cảm nhận của em về đoạn cuối bài thơ “Đồng chí”: Ba câu thơ cuối là bức tranh đẹp mang ý nghĩa biểu tượng về tình đồng chí:
“Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo”.
Đây là một khung cảnh có sự kết hợp hài hòa giữa chất hiện thực và chất lãng mạn. Hiện thực vì có thời gian là đêm khuya, không gian là rừng hoang sương muối và tình huống cụ thể là những người lính đang cầm súng đứng gác. Tất cả đều gợi lên sự khốc liệt, nghiệt ngã của chiến tranh bởi có thể chỉ chốc lát nữa thôi, quân thù xuất hiện, súng sẽ nổ và biết đâu trong số họ có người sẽ ngã xuống. Chất lãng mạn đọng lại ở câu thơ cuối; “Đầu súng trăng treo”. Đó là sự hòa quyện tuyệt vời giữa chất thực và chất lãng mạn. Khẩu súng trong tay và ánh trăng trên trời cao - một bên là biểu tượng cho chiến tranh khốc liệt, một bên là biểu tượng cho sự yên ả, thanh bình. Qua hình ảnh thơ ấy, tác giả còn khẳng định ý nghĩa cao cả của cuộc chiến đấu mà những người lính đang tham gia: Họ cầm súng chính là để bảo vệ sự bình yên cho đất nước, bảo vệ vầng trăng hòa bình.
Thiên Bình Dòng thứ bảy của bài thơ có điều đặc biệt là dòng thơ chỉ có hai tiếng "Đồng chí" và dấu chấm cảm (!) như một phát hiện, một lời khẳng định sự kết tinh tình cảm giữa những người lính. Mạch cảm xúc trước và sau dòng thơ này được triển khai như sau: - Sáu dòng đầu có thể xem là sự lí giải về cơ sở của tình đồng chí. - Mười dòng tiếp theo, mạch cảm xúc sau khi dồn tụ ở dòng 7 lại tiếp tục khơi mở trong những hình ảnh, chi tiết biểu hiện cụ thể, thấm thía tình đồng chí và sức mạnh của nó. Bố cục: ▪️ 7 câu đầu: Sự lí giải về cơ sở của tình đồng chí. ▪️ Từ câu 8 đến 11: những biểu hiện của tình đồng chí. ▪️ Phần còn lại: Sức mạnh của tình đồng chí. - Ba dòng cuối được tách ra thành một đoạn kết đọng lại những hình ảnh đặc sắc: "Đầu súng trăng treo" như là một biểu tượng thơ mộng về người chiến sĩ.
Cự Giải Dòng thứ bảy của bài thơ có cấu tạo đặc biệt “Đồng chí!” Câu thơ mở ra mối quan hệ thiêng liêng giữa những người lính - Câu thơ như dấu gạch nối giữa cơ sở, nguồn gốc của tình đồng chí ở 6 câu thơ đầu với biểu hiện cụ thể, cảm động của tình đồng chí trong những câu thơ còn lại.
Su kem - Dòng thơ thứ 7 của bài thơ có cấu tạo đặc biệt: là một từ nhưng có hai tiếng đứng độc lập, giữa bài thơ và kết thúc bằng dấu chấm cảm: Đồng chí!. Hai tiếng đồng chí thật giản dị mà thiêng liêng. - Câu thơ như bản lề nghệ thuật: vừa khép lại đoạn thơ giải thích cuội nguồn tình đồng chí vừa mở ra đoạn thơ tiếp theo nói về biểu hiện tình đồng đội trong cuộc sống chiến đấu.