Đôi dòng suy nghĩ về cuộc đời vị Hoàng Đế bi thương và thống khổ cuối cùng của nhà Hậu Lê Cuộc đời bi thương và thống khổ của Lê Chiêu Thống, vị mạt đế cuối cùng của triều đại nhà Hậu Lê, kẻ "cõng rắn cắn gà nhà, rước voi giày mả tổ", tuy nhiên sâu trong đó là cả 1 cuộc đời trôi nổi phiêu dạt đến cùng cực và cuối cùng là 1 kết thúc buồn của vị mạt Đế này nơi đất khách quê người khép lại 1 triều đại hơn 400 năm lịch sử của nhà Hậu Lê. Lê Duy Kỳ - Lê Chiêu Thống, tội nhân thiên cổ nhưng cũng là 1 ông vua đáng thương, chiếc ngai vàng cùng cái vinh, cái luỵ đã theo ông dai dẳng đến suốt cuộc đời, cho tới khi phải ôm hận mà nhắm mắt, thân xác bị tàn lụi, vụn rữa dưới nấm mồ nơi đất khách. Sinh ra trong thời loạn, triều đình vua Lê bù nhìn k có chút quyền lực, mọi uy quyền rơi vào tay chúa Trịnh, nhà chúa mấy đời nay ăn hiếp vua Lê, đến thời Lê Cảnh Hưng thì mọi sự đã đi quá xa rồi. cha Duy Kỳ (Chiêu Thống) là Thái Tử Lê Duy Vĩ, con trưởng của vua Lê Cảnh Hưng, vì có thù hằn với chúa mà bị chúa Trịnh Sâm hại, truất ngôi thái tử r bị ép thắt cổ chết năm 1771. Mới lên bảy cha bị giết, 4 mẹ con bị bắt giam vào ngục, thân là hoàng thái tôn mà tính mạng còn khó đảm bảo, Duy Kỳ cùng các em bị giam như tử tù suốt hơn mười năm trong ngục tối ẩm ướt, ăn cơm tù lẫn đá vôi, quả là khổ cực vô cùng... Sau này nhờ may mắn Duy Kỳ đc cứu ra khỏi nhà lao, đc lập làm Thái Tử, khi ông nội là Lê Cảnh Hưng băng hà, đc sự hậu thuẫn của Nguyễn Huệ, Duy Kỳ lên ngôi vua lấy niên hiệu là Chiêu Thống (1786), sau khi Nguyễn Huệ kéo đại quân vào nam để củng cố quyền lực của mình, thì chính quyền đàng ngoài lại trở nên rối ren vô cùng, Chiêu Thống muốn tự mình điều hành đất nước nhưng các cựu thần trong triều lại ủng hộ hậu duệ của chúa Trịnh là Trịnh Bồng, tiêu biểu là việc Đinh Tích Nhưỡng, Hoàng Phùng Cơ đem tàn quân về kinh thành, dùng áp lực quân sự của mình cùng các đại thần ép vua phong Vương lại cho chúa Trịnh, Phe Đinh Tích Nhưỡng nhất định ép Chiêu Thống phải phong Trịnh Bồng làm vương. Vua Chiêu Thống không bằng lòng, song vì thế yếu không thể ngăn cản được nên bất đắc dĩ phải chấp nhận, nên phong cho Trịnh Bồng làm Nguyên Soái, Tổng Quốc Chính Án Đô Vương. Chẳng mấy chốc uy quyền đàng ngoài lại rơi vào tay chúa Trịnh như trước, Chiêu Thống đành bất lực gọi Nguyễn Hữu Chỉnh vốn là kẻ thù của quân Tây Sơn, đang trấn thủ ơt Nghệ An đem quân về kinh phò tá, ở phía Nam lúc này sau khi quân Tây Sơn Nguyễn Huệ tạm dừng nội chiến với anh trai là Nguyễn Nhạc, hay tin liền tập trung quân lực đánh thẳng ra Bắc muốn tiêu diệt tận gốc tập đoàn vua Lê chúa Trịnh, vì nghĩ Chiêu Thống bội ước bắt tay với kẻ thù là Hữu Chỉnh, 1 mặt khác muốn nhân cơ hội lật đổ triều đình vua Lê thống nhất thiên hạ. Tháng 12 năm 1787 trước sức mạnh như vũ bão của quân Tây Sơn quân triều đình Lê - Trịnh đại bại nhanh chóng và tan rã Chiêu Thống sống lưu vong khắp nơi, gia đình ly tán, trải qua bao khổ cực khó khăn, nay xin viện binh mai lại chạy loạn, đến cực hạn ông phải chạy sang đất Bắc cầu cứu nhà Mãn Thanh, tới khi quân Mãn Thanh dưới sự chỉ huy của Tôn Sỹ Nghị đại bại trước Quang Trung năm 1789 với chiến thắng đã ghi danh Quang Trung hoàng đế vào lịch sử, hành quân thần tốc đánh 1 trận quết sạch 29 vạn quân Thanh, Chiêu Thống lại chạy cùng tuỳ tùng sang phương Bắc một lần nữa, nuôi chí phục quốc, nhưng sau khi thua Tây Sơn, Nhà Thanh phần sợ Quang Trung, phần đã ngán ngẩm việc chinh chiến, chỉ hứa hão với Chiêu Thống mà không cho quân, hơn nữa là Quang Trung sau khi chiến thắng vang dội ở trận Ngọc Hồi Đống Đa đã sai sứ sang cầu hoà và xin sắc phong, vua Thanh liền đồng ý, Chiêu Thống hoàn toàn không biết gì cả lại bị ngta lường gạt nơi đất khách, bị lừa phải cạo tóc, diện đồ nhà Thanh, muốn Chiêu Thống quên đi mối thù nhà, nhục nhã là vậy nhưng Chiêu Thống k quên mối thù phục quốc, ngày đêm cùng với bọn tòng vong theo hầu ngày trc lập mưu ấp ủ dự định chiếm lại ngai vàng của tổ tiên, sau cùng bị phát hiện, nhà Thanh muốn giữ hoà khí với Tây Sơn nên đã cô lập Chiêu Thống, đẩy hết đám hầu cận tòng vong của Chiêu Thống mỗi người đi đầy ải ở một nơi, ép ông quên đi mối thù nước mà sống an phận nơi đất Bắc. Năm 1792, 4 năm sau khi Chiêu Thống trôi dạt trên đất Mãn Thanh con trai duy nhất của ông bị lên đậu r mất. Nước mất,nhà tan hoàng thân li tán, phục quốc không được đến cả cái niềm tin duy nhất để ông còn cố gắng tồn tại còn bị số phận cướp đi khiến ông càng thêm đau thương, một nỗi đau thương mới lại dồn tiếp lên những đau thương cũ, đè nặng lên tâm chí nhà vua, Chiêu Thống thất vọng và chán nản, lâm bệnh rồi qua đời ngày 16 tháng 10 (âm lịch) năm 1793 tại Yên Kinh. thọ 28 tuổi, ông đc an táng tại Trung Quốc. Sau này khi triều Nguyễn đánh đổ nhà Tây Sơn, đã cho phép đưa linh cữu của ông về an táng tại quê nhà, hôm đám tòng vong hầu cận bốc mộ Chiêu Thống mang về lúc đào huyệt lên thấy da thịt ông đều đã tiêu hết cả, duy chỉ có trái tim, tuy đã chôn 12 năm nhưng vẫn y nguyên như cũ, huyết đỏ hồng hồng, ai nấy đều sa lệ và cho rằng mối hận của nhà vua dù đến chết vẫn k tan đi được. Sau này vua Tự Đức triều Nguyễn vì thương cảm cho Chiêu Thống mà đặt miếu hiệu cho ông là Lê Mẫn Đế, có nghĩa là ông vua nhà Lê đau khổ. Có thể nói trong cuộc đời bi thương của Chiêu Thống tưởng như k thiếu một nỗi đau đớn nào hơn thế. Cha bị giết khi lên 7, các em vong mạng vì nạn nước, đến cả cốt nhục duy nhất cũng ra đi vì bệnh tật nơi đất khách, ấy là còn chưa kể bị u cầm trong ngục tối mười một năm, khi đc lên làm vua thì bị đè nén, phải luồn cúi, chịu nhục, tới khi mất ngôi phải lang bạt ra nước ngoài nhiều năm cơ khổ, bị người ta lừa gạt nơi đất khách, nay chạy loạn, mai xin viện binh, cái cảnh trôi nổi và đau thương của Lê Chiêu Thống tự cổ chí kim trong lịch sử Việt Nam, trước ông và sau ông đều k có ai có thể sánh nổi.
Ba từ Lê Chiêu Thống đã in sâu vào lịch sử Việt Nam khi bị cho là một người đã "cõng rắn cắn gà nhà" kéo quân xâm lược, giày xéo non sông. Vị hoàng đế cuối cùng của nhà Hậu Lê - Lê Chiêu Thống đã để lại bao tiếng xấu đồn xa cho đến tận ngày nay. Chiến thắng vang dội của trận Ngọc Hồi - Đống Đa vào Tết Kỷ Dậu 1789 do Quang Trung (Nguyễn Huệ) dẫn dắt đã khiến Lê Chiêu Thống rơi vào bước đường cùng, không còn cơ hội trở về quê hương, nuôi ý định cầu cứu nhà Thanh. Lê Chiêu Thống - Hư đế cuối cùng của thời kỳ Phủ Chúa Lê Chiêu Thống tên thật là Lê Duy Kỳ (1765 - 1793), đồng thời là con trưởng của thái tử Lê Duy Vĩ. Lê Duy Vĩ là con vua Lê Hiến Tông - người ở ngôi vua Lê đến 47 năm, và đáng lẽ sẽ là người kế thừa ngôi vị, nhưng đúng lúc ấy, phủ Chúa Trịnh có Thế tử Trịnh Sâm. Sau khi lật đổ họ Trịnh, anh em Tây Sơn giúp Lê Duy Khiêm (tức Lê Chiêu Thống) lên ngôi. Tuy vậy, Chiêu Thống không đủ uy tín và tài năng để cai quản đất nước, khiến người người ai oán. Nguyễn Huệ trở vào Nam, Bắc Hà lúc này rơi vào loạn lạc, dân lầm than. Lê Chiêu Thống phải dựa vào thế lực của Đinh Tích Nhưỡng và Nguyễn Hữu Chỉnh. Khi Nguyễn Hữu Chỉnh bị Vũ Văn Nhậm diệt, Lê Chiêu Thống bỏ chạy sang Quảng Tây (Trung Quốc) cầu cứu nhà Thanh. >>> Có thể bạn muốn xem: DUY NHẤT TRONG SỬ VIỆT: VUA MÊ HOÀNG HẬU, GIẢI TÁN CẢ HẬU CUNG GIAI LỆ Quá trình “cõng rắn cắn gà nhà” của Lê Chiêu Thống Sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại, vua Lê Chiêu Thống cùng một số đại thần thân cận bỏ chạy lên phía bắc, cho người sang Trung Quốc cầu cứu nhà Thanh. Nhận thấy đây là một thời cơ thuận lợi để xâm lược, vua Thanh sai tướng đem 29 vạn quân, theo sự chỉ dẫn của vua tôi Lê Chiêu Thống tiến sang nước ta, với danh nghĩa giúp nhà Lê đánh quân Tây Sơn giành lại chính quyền. Tôn Sỹ Nghị cầm đầu 290.000 quân Thanh, gấp rút kéo sang nước ta, mang tiếng giúp nhà Lê chống lại nghĩa quân Tây Sơn nhưng thực ra là sang xâm lược nước ta. Ngay khi vào đến thành Thăng Long, chúng trở mặt chẳng coi Lê Chiêu Thống ra gì. Theo sách "Hoàng Lê Nhất Thống Chí", Lê Chiêu Thống chầu chực mỗi ngày ở bản doanh của Tôn Sỹ Nghị để nghe lời sai khiến. Nhân dân Đàng Ngoài vừa trải qua những năm loạn lạc, đói khổ, cuối năm 1788 lại phải chứng kiến hàng chục vạn quân xâm lược tràn vào Thăng Long. Trở lại ngôi vua, Lê Chiêu Thống được cho là đã tìm mọi cách bắt nhân dân đóng góp để phục vụ quân Thanh xâm lược. Cảnh cướp bóc, tàn phá, hoành hành lại xảy ra ở khắp nơi có quân Thanh đóng giữ, khiến cho nhiều người căm phẫn . Khi quân Thanh đại bại, Lê Chiêu Thống cùng gia quyến và các bề tôi trung thành lại chạy theo sang Trung Quốc, hy vọng cầu viện nhà Thanh một lần nữa. Nhưng lúc này, tình hình đã khác, nơi đất khách quê người, ông vua bán nước bị đối xử tệ bạc. >>> Có thể bạn muốn xem: NHAN SẮC CÁC BÀ HOÀNG THỜI NGUYỄN: NAM PHƯƠNG HOÀNG HẬU LÀM VUA SI MÊ Ra đi khi chưa đầy 30 tuổi Sau những trận thua tan tác ở Ngọc Hồi, Khương Thượng, Đống Đa, quân Thanh khiếp sợ vua Quang Trung và quân Tây Sơn. Mặt khác, vua Quang Trung cũng tìm cách hòa hiếu với kẻ thù để giữ yên bờ cõi. Trong khi ấy, Phúc Khang An giả vờ bảo Lê Chiêu Thống: “Ngày xuất quân không còn xa, vương nên tự mình đem tả hữu liêu thuộc làm quân dẫn đường đi trước. Nhưng bây giờ nên gọt đầu gióc tóc, thay đổi quần áo giống như người Trung Quốc, để khi về Nam quân giặc không thể phân biệt được, thì công lớn mới có thể thành. Sau khi khôi phục nước nhà, bấy giờ sẽ lại theo như tục cũ. “Việc binh không ngại dùng cách xảo trá” Vương nên nghĩ tới chỗ đó.” ( Hoàng Lê Nhất Thống Chí). Lê Chiêu Thống tưởng thật, vâng lệnh ngay, lại còn nói: “Chúng tôi không giữ được nước nhà, may nhờ thiên triều cứu viện, dù cả nước phải ăn mặc như người Trung Quốc, cũng xin vâng lệnh. Việc ấy còn có tiếc gì?” (Hoàng Lê Nhất Thống Chí). Vậy là Phúc Khang An bèn làm một tờ biểu kín tâu với vua Càn Long, nói rằng vua Lê Chiêu Thống không còn có ý xin cứu viện nữa, xin ở lại yên ổn trong đất Trung Quốc. Vậy xin bãi bỏ các đạo quân định đưa sang đánh dẹp phương Nam. Hoà Khôn nhân dịp tâu xin phong vương cho vua Quang Trung. Vua Thanh phê duyệt. (theo Hoàng Lê Nhất Thống Chí). Lừa được Chiêu Thống rồi, Khang An còn bố trí cho Chiêu Thống chạm trán phái đoàn sứ bộ của Quang Trung. Tận mắt chứng kiến cách đối đãi rất hậu của vua Càn Long dành cho phái đoàn sứ bộ của vua Quang Trung, Lê Chiêu Thống được cho là đã rất tức tối nhưng không làm gì được. Trong thời gian ở Yên Kinh, Lê Chiêu Thống tiếp tục cầu xin nhà Thanh cho viện binh về nước để khôi phục nhà Lê. Nếu không được thì cũng cho mượn 2 châu Tuyên Quang, Hưng Hóa để xây dựng lực lượng. Quan nhà Thanh luôn tìm cách dối quanh để khất lần. Chiêu Thống cũng không làm được gì hơn. Nhiều lần vua Lê Chiêu Thống muốn gặp vua nhà Thanh, nhưng khi vua Chiêu Thống đi vào cửa vườn, bị lính giữ vườn ngăm cấm không cho đi. Bấy giờ có Nguyễn Văn Quyên đi theo hầu vua, thấy lính vô lễ, mới nổi giận lên mà mắng nhưng lại bị họ hành hung. Từ đó vua Chiêu Thống trong bụng buồn bã, không dám nói đến việc xin binh nữa. Sang tháng năm năm Nhâm Tý (1792), hoàng tử của Lê Chiêu Thống mất. Quá đau buồn, Chiêu Thống mắc bệnh ngày càng nặng, đến tháng mười năm Quý Sửu (1793) thì mất khi mới 28 tuổi. >>> Có thể bạn muốn xem: HÌNH ẢNH CUỐI CỦA TRIỀU THANH: VUA PHỔ NGHI ĐÃ CẮT TÓC TÉM TỪ 14 TUỔI Dẫu chuyện năm đó thực hư thế nào mặc lòng, nhưng tưởng đến tình cảnh vua Chiêu Thống lúc bấy giờ thì ai ai cũng ngại thay cho ông vua một nước, phải đày đọa đến nỗi như thế, lưu lạc nơi xứ người. Tổng hợp từ: Zing, Người Kể Sử, Hoàng Lê Nhất Thống Chí.
|