Vấn đề hết sức “khó xử” hiện nay đó là Cypermethrin hiện vẫn được ngành Bảo vệ thực vật (BVTV) cho phép sử dụng.
Như NNVN hôm qua đã đưa tin, thuốc diệt giáp xác Cypermethrin vừa được các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản (NTTS) II xác định là một trong những nguyên nhân khiến tôm chết hàng loạt tại các tỉnh ĐBSCL. >> Cypermethrin - Sát thủ diệt tôm! Cụ thể, theo TS. Nguyễn Văn Hảo – Viện trưởng viện Nghiên cứu NTTS II, Cypermethrin là nhóm độc tố mà nhiều nước trên thế giới đã cấm sử dụng từ lâu, trong khi lâu nay thuốc này vẫn được phép sử dụng tại Việt Nam. Qua kiểm chứng, các mẫu tôm bị chết do bệnh hoại tử gan tụy đều rất trùng khớp với tỉ lệ các mẫu vật phẩm (bùn, mẫu tôm chết, nước) có chứa hàm lượng Cypermethrin cao... Trao đổi với NNVN hôm qua về vấn đề này, ông Nguyễn Huy Điền – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản (Bộ NN-PTNT) cho biết, kể từ tháng 3/2012, các sản phẩm có chứa Cypermethrin (cùng với Deltamethrin) đã bị Tổng cục Thủy sản cấm sử dụng và đưa ra khỏi ra khỏi Danh mục các sản phẩm xử lý, cải tạo môi trường nuôi trồng thuỷ sản. Tuy nhiên, vấn đề hết sức “khó xử” hiện nay đó là Cypermethrin hiện vẫn được ngành Bảo vệ thực vật (BVTV) cho phép sử dụng. Điều này khiến việc kiểm soát tồn dư của Cypermethrin tại các vùng nuôi thủy sản hết sức khó khăn. Để rõ hơn về những vướng mắc này, chúng tôi đã trao đổi với ông Nguyễn Xuân Hồng – Cục trưởng Cục BVTV.  Có phải Cypermethrin hiện vẫn được Cục BVTV cho phép sử dụng không thưa ông? Đúng vậy, Cypermethrin hiện tại vẫn thuộc danh mục thuốc trừ sâu được phép sử dụng tại Việt Nam, và Cục BVTV là cơ quan chịu trách nhiệm về quản lí lưu hành sản phẩm này. Đây là loại thuốc trừ sâu cuốn lá lúa và nhiều loại cây trồng trên cạn (như đậu tương, hồ tiêu…) khá phổ biến tại các tỉnh ĐBSCL. Liệu có phải tồn dư Cypermethrin từ việc sử dụng cho BVTV khiến tôm chết không thưa ông? Cypermethrin là loại thuốc trừ sâu thông dụng được dùng phổ biến trên thế giới vì độc tính bình thường, khả năng phân hủy trong môi trường khá nhanh. Gần đây chúng tôi cũng đã đặt ra hai vấn đề về tồn dư của Cypermethrin, nếu là sử dụng trên cây trồng cạn thì theo tôi mức độ tồn dư của nó trong môi trường đến mức có khả năng ảnh hưởng tới các vùng nuôi thủy sản là rất ít xảy ra. Còn việc sử dụng thuốc này trên lúa có mức độ ảnh hưởng như thế nào đến vùng nuôi thủy sản, hiện chúng tôi vẫn đang tiếp tục nghiên cứu. Theo tôi, với hàm lượng tồn dư Cypermethrin rất cao như bên ngành thủy sản công bố, thì chỉ có thể do người nuôi thủy sản trực tiếp sử dụng trong xử lí ao nuôi gây ra mà thôi. Vấn đề ở đây, vì Cypermethrin vẫn được lưu hành trên thị trường thuốc BVTV, nên người nuôi thủy sản vẫn dễ dàng mua về sử dụng. Theo ông, nên xử lí thế nào đây? Mục đích sử dụng của Cypermethrin là dùng làm thuốc trừ sâu, và Tổng cục Thủy sản cũng đã cấm sử dụng đối với hoạt động nuôi trồng thủy sản. Vì thế, trách nhiệm quản lí việc sử dụng thế nào để Cypermethrin được dùng đúng mục đích lại là một chuyện khác. Không thể cứ thuốc trừ sâu nào không quản lí được việc sử dụng, gây chết thủy sản thì cứ phải cấm lưu hành. Cũng giống như fomanđêhít vậy, hàng năm nước ta phải NK hàng trăm nghìn tấn về để phục vụ cho ngành công nghiệp gỗ, công nghiệp nhựa… Có người lấy fomanđêhít để bảo quản hoa qủa, thịt… gây độc cho người, như thế chẳng lẽ chúng ta cũng phải cấm lưu hành fomanđêhít? Tóm lại, chủ trương sắp tới Cục BVTV có cấm sử dụng Cypermethrin làm thuốc trừ sâu không? Bộ NN-PTNT hiện đã giao cho Cục BVTV thảo luận về vấn đề này. Bản thân Cục cũng không thể tự ý muốn cấm thì cấm, mà phải dựa trên cơ sở khoa học. Sắp tới, Cục sẽ thành lập một Hội đồng khoa học, quyết định có cấm Cypermethrin hay không là do Hội đồng khoa học này thảo luận, nghiên cứu và quyết định. Xin cảm ơn ông! Tổng cục Thủy sản vừa có công văn gửi các địa phương đề nghị cấm nông dân sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật trong nuôi thủy sản; khuyến cáo người nuôi tôm sử dụng vôi, Sapronin diệt tạp, giáp xác; phải làm sạch và phân hủy Cypermethrin trước khi thả giống. Qua nghiên cứu cho thấy, nguyên nhân chính gây hội chứng hoại tử gan tụy làm tôm chết hàng loạt là do người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có chứa thành phần hoạt chất Cypermethrin, Deltamethrin để diệt cá tạp, giáp xác trong ao nuôi. Đây là các hoạt chất thuộc nhóm Pyrethroid rất độc với cá, tôm và các loài thủy sinh khác. Nếu dư lượng còn trong bùn đáy ao dao động từ 31- 603 ppb sẽ gây hội chứng hoại tử gan tụy, làm tôm chết ngay ở nồng độ 0,0001 ppb. Cypermethrin ít tan trong nước, thường lắng đọng trong lớp bùn đáy ao tương đối bền trong môi trường trung tính và acid nhẹ, phân hủy nhanh trong môi trường kiềm pH >9. Những loại thuốc bảo vệ thực vật có các hoạt chất Cypermethrin như Andoril 50 EC, Arrivo 5 EC, Cyper 25 EC, SecSaigon 5 EC, Sherpa 10 EC; hoạt chất Deltamethrin như Decis 2.5 EC, Delta 2.5 EC, Videci 2.5 EC, Pegasus 500 EC… Tảo lục đã được xem là nguồn thức ăn quan trọng cho ấu trùng cá, tôm. Nghiên cứu gần đây cho thấy, bột tảo lục còn có khả năng làm giảm độc tố do hoạt chất deltamethrin gây ra trên cá rô phi.
Dư lượng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản đang ngày càng trở thành vấn đề nan giải, không chỉ ảnh hưởng đến sản xuất của người dân mà còn tổn hại đến uy tín của thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, ngăn chặn triệt để điều này vẫn đang là một bài toán khó. Hiện nay, phần lớn người nuôi thủy sản đều sử dụng thuốc, hóa chất trong hầu hết các khâu liên quan, với mục đích xử lý môi trường, phòng trừ dịch bệnh nhằm nâng cao năng suất, mang lại hiệu quả kinh tế. Hoạt chất Deltamethrin thuộc nhóm cúc tổng hợp và thường gây chết sinh vật ở nồng độ rất thấp, nồng độ dưới ngưỡng gây chết cũng ảnh hưởng bất lợi đến sinh lý và sinh hoá sinh vật.Viện Nghiên cứu NTTS II đã công bố kết quả xác định một trong những nguyên nhân gây bệnh trên tôm sú và tôm chân trắng nuôi ở ĐBSCL là do hóa chất diệt giáp xác, diệt cá tạp trong quá trình cải tạo, xử lý. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), việc ngăn chặn kịp thời việc sử dụng các sản phẩm có thành phần Cypermethrin, Deltamethrin hoặc các loại thuốc BVTV dùng trong nuôi trồng thủy sản là vô cùng cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Độc tính của nhóm cúc tổng hợp như deltamethrin đã được nghiên cứu trên nhiều đối tượng như tôm sú, tôm thẻ chân trắng và một số loài cá, tuy nhiên chưa có công bố về các sản phẩm bổ sung vào chế độ ăn để giảm thiểu độc tố của Deltamethrin đối với động vật thủy sản. Do đó, nghiên cứu được tiến hành để đánh giá ảnh hưởng của chế độ bổ sung tảo Chlorella Vulgaris đến hiệu suất tăng trưởng, đáp ứng miễn dịch, chống oxy hóa và rối loạn quá trình phiên mã RNA gây ra bởi độc tính của deltamethrin trong cá rô phi (Oreochromis niloticus). Nghiên cứu ứng dụng Chlorella Vulgaris lên cá rô phiCá rô phi được cho ăn Chlorella Vulgaris với các nồng độ 0%, 5% và được tiếp xúc với Deltamethrin (15 g/L) + không bổ sung Chlorella Vulgaris, nhóm cuối cùng cho ăn 5% Chlorella Vulgarisvà đồng thời tiếp xúc với Deltamethrin (15 g/L). Quy trình cho ăn Chlorella Vulgarisvà phơi nhiễm Deltamethrin được tiếp tục trong hai tháng. Phơi nhiễm với Deltamethrin cho giảm tăng trưởng và làm giảm tỷ lệ sống của cá rô phi với sự suy giảm đáng kể của hồng cầu, bạch cầu và các thông số liên quan (immunoglobulin M, lysozyme). Ngoài ra, biểu hiện gen liên quan đến các thông số miễn dịch và chống oxy hóa đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trường hợp cá rô phi được bổ sung tảo Chlorella Vulgaris cho thấy sự tăng trưởng và các thông số miễn dịch được cải thiện như các giá trị huyết học, chống oxy hóa như immunoglobulin M, lysozyme, Catalase CAT, sắc tố TNF- & tăng lên đáng kể. Cá được cho ăn tảo Chlorella Vulgaris đồng thời phơi nhiễm Deltamethrin cho thấy các chỉ số miễn dịch và oxy hóa khác biệt không đáng kể đối với cá rô phi ở nghiệm thức đối chứng. Tóm lại, bổ sung Chlorella Vulgariscó tác dụng làm giảm độc tính ảnh hưởng đến gan do deltamethrin gây ra ở cá rô phi. Đồng thời điều chế stress oxy hóa và tăng cường đáp ứng miễn dịch bẩm sinh của cá rô phi chống trọi lại độc tính do deltamethrin gây ra. Do đó, nghiên cứu hiện tại khuyến nghị rằng việc kết hợp 5% Chlorella Vulgarischo chế độ ăn cá rô phi có thể cải thiện hiệu suất tăng trưởng, khả năng miễn dịch, chống oxy hóa gây ra bởi deltamethrin trong cá rô phi. |
