Thuốc lá điện tử (hình minh họa)
Thuốc lá điện tử hay thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng “xâm nhập” vào các trường học, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh. Tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ đang gia tăng nhanh chóng. Năm 2015 tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử mới chỉ là 0,2% thì đến năm 2019, Điều tra sức khoẻ học sinh toàn cầu của WHO tại 21 tỉnh, thành phố của Việt Nam cho thấy có đến 2,6% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút thuốc lá điện tử, tỷ lệ này ở học sinh thành thị là 3,4%. Để phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử đối với học sinh, cần phát huy vai trò, trách nhiệm của của mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường trong việc nắm bắt tâm lý, kịp thời phát hiện, hỗ trợ, ngăn chặn hành vi hút thuốc lá điện tử của học sinh.
Từ đầu năm 2021 đến nay, trên địa bàn tỉnh xảy ra một số vụ việc người dân và học sinh sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá dạng điếu lạ, thuốc lá trộn lẫn sợi thảo mộc gây kích thích thần kinh hoặc gây ảo giác, mất kiểm soát hành vi, bị ngất phải điều trị tại bệnh viện tại các địa bàn huyện Thanh Ba, Hạ Hoà, thành phố Việt Trì. Tỉnh Phú Thọ triển khai nhiều biện pháp nhằm tăng cường phòng ngừa, ngăn chặn việc sử dụng các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá lạ và các chất kích thích đối với toàn xã hội; đặc biệt học sinh, sinh viên, học viên trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh.
Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành văn bản số 2117/UBND-NCKS về việc phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá có chất ma túy tên địa bàn tỉnh nhằm tăng cường phòng ngừa, ngăn chặn việc sử dụng các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá lạ và các chất kích thích đối với toàn xã hội; đặc biệt học sinh, sinh viên, học viên trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh.
Phần thi sáng kiến của Trường THPT Việt Trì đã đưa ra nhiều giải pháp để ngăn chặn tác hại thuốc lá trong học đường
Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu các cơ quan, đơn vị theo chức năng nhiệm vụ của mình thực hiện nghiêm một số nội dung trọng tâm trong công tác ngăn ngừa, phòng chống tác hại của thuốc lá. Đối với Công an tỉnh chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ phối hợp với cơ quan thông tin, truyền thông và các cơ sở giáo dục tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho toàn thể nhân dân, đặc biệt giới trẻ, ĐVTN, học sinh, sinh viên, học viên các quy định liên quan đến công tác phòng, chống tội phạm và tệ nạn ma túy; tác hại, hậu quả của ma túy, chất gây nghiện; thường xuyên thông báo các loại ma túy mới phát hiện; phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm và tệ nạn xã hội; kết quả phát hiện, xử lý của cơ quan chức năng nhằm nâng cao nhận thức, chủ động phòng ngừa và tích cực tố giác tội phạm, vi phạm pháp luật trong giới trẻ, đoàn viên thanh niên, học sinh, sinh viên, học viên. Nắm chắc tình hình, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi pháp luật, bảo đảm an ninh trật tự , an toàn xã hội; đặc biệt ở khu vực trong và ngoài cơ sở giáo dục.
Do tỷ lệ học sinh, sinh viên hút thuốc lá điện tử cao, thực hiện theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh đã đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho học sinh, học viên về tác hại, hậu quả của thuốc lá, ma túy tổng hợp, các loại ma túy mới thông qua các hoạt động ngoại khóa, tọa đàm, sinh hoạt đoàn, đội, qua website, phát thanh nội bộ của nhà trường...Vừa qua, tại Hội thi thanh niên Đất Tổ phòng chống tác hại thuốc lá với sự tham gia của ba đơn vị: Trường THPT Chuyên Hùng Vương, Trường THPT kỹ thuật Việt Trì và Trường THPT Việt Trì các em đã thể hiện kiến thức sự hiểu biết cũng như các giải pháp để ngăn chặn tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử nói riêng trong học đường.
Đồng chí Phùng Thị Hồng Chuyên - Phó Bí thư Tỉnh đoàn cho biết: Hội thi là dịp để mỗi ĐVTN hiểu rõ hơn về tác hại của thuốc lá, lợi ích của việc cai nghiện thuốc lá và thực hiện lối sống lành mạnh. Qua đó, tích cực vận động, tuyên truyền người thân và những người xung quanh nói không với thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc, góp phần nâng cao đời sống, sức khoẻ cho mỗi người.
Hiện nay trong các nhà trường cũng thường xuyên đưa nội dung phổ biến giáo dục Luật phòng chống tác hại của thuốc lá vào trong các buổi ngoại khóa. Việc xây dựng “Trường học không khói thuốc lá” không chỉ đem lại môi trường học đường trong lành an toàn, bảo vệ sức khỏe cho mọi người mà còn hướng đến xây dựng nếp sống văn minh cho thế hệ tương lai. Xác định được điều đó, hàng năm các nhà trường phải triển khai nội dung tác hại của thuốc lá trong kế hoạch, lồng ghép trong các hoạt động giảng dạy, giáo dục, tuyên truyền bằng nhiều hình thức, hoạt động tuyên truyền, giáo dục để xây dựng môi trường học đường không khói thuốc lá.
Hà An
Hà An
Marketing thuốc lá thế hệ mới nhằm vào giới trẻ. Ảnh: N.D
Thiếu thông tin, giới trẻ vô tư với nicotin và thuốc lá
Viện Chiến lược chính sách Y tế tại Hà Nội từng công bố có tới 5,2% thanh thiếu niên chưa hút thuốc bao giờ nhưng lại sử dụng thuốc lá điện tử nhập lậu.
Đại diện bộ phận quản lý của một trường cấp 3 tại TP.HCM cho hay, hiện nay việc học sinh hút thuốc lá điện tử lậu không còn mới, thậm chí đang tăng mạnh và phức tạp.
Điều này xuất phát từ việc giới trẻ không có đủ thông tin về những tác hại của các loại thuốc lá. Không ít trẻ vị thành niên cho rằng các thuốc lá điện tử không giống như thuốc lá điếu nên không gây hại, và vô tư sử dụng theo lời người bán dụ dỗ.
Trước tình trạng thuốc lá thế hệ mới lậu đã hiện diện trong học đường và thiếu hướng dẫn quản lý, đại diện các bộ ngành liên quan đến giáo dục cũng đã nêu khó khăn và phương hướng xử lý cho tình huống hiện tại.
Cụ thể, tại một sự kiện họp báo, đại diện của Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM mong muốn sớm có căn cứ pháp lý để kiểm soát chặt chẽ hoạt động bán thuốc lá điện tử quanh trường học, mạng xã hội…
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cho rằng cần tăng nhận thức, khả năng tự phòng vệ của học sinh. Theo đó, Thứ trưởng Ngô Thị Minh khẳng định cần hướng dẫn các em học sinh tìm hiểu, đánh giá, hiểu rõ tác hại trang bị kiến thức và kỹ năng nhận diện, phòng tránh tác hại của mọi loại thuốc lá.
Tuyên truyền thôi chưa đủ để ngăn tình trạng tiếp cập của giới trẻ
Kinh nghiệm kiểm soát thuốc lá toàn diện tại Hoa Kỳ cho thấy, bên cạnh việc quản lý dựa trên căn cứ khoa học, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) còn kết hợp với chiến dịch tuyên truyền có thông điệp phù hợp với từng đối tượng mục tiêu. Đây được đánh giá là chìa khóa giúp kiểm soát tình trạng giới trẻ sử dụng thuốc lá. Các chiến dịch của FDA đã nhắm tới tất cả các đối tượng, từ nhà sản xuất thuốc lá hợp pháp, nhà phân phối, nhập khẩu đến các đại lý bán lẻ.
Một trong những thành tựu của FDA trong lĩnh vực này có thể kể đến là việc tổ chức này đã ban hành Thông báo trước về Đề xuất Thiết lập Quy tắc mới (Advance Notice of Proposed Rulemaking) cho tiêu chuẩn sản phẩm nhằm giảm hàm lượng nicotin trong thuốc lá điếu đốt cháy xuống mức tối thiểu hoặc không gây nghiện vào tháng 3-2018.
Cũng giống như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), FDA nhận định một số sản phẩm cung cấp nicotin có khả năng gây hại ít hơn những sản phẩm khác, và thuốc lá điếu đốt cháy là nguy hiểm nhất với sức khỏe người dùng và cộng đồng. Số liệu thống kê cho thấy tính đến 20-8-2019, FDA đã ngăn chặn được 587.000 thanh thiếu niên bắt đầu hút thuốc lá.
Học sinh hút thuốc lá điện tử. Ảnh: N.D
FDA cũng tiến hành nghiên cứu và đưa vào quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới với biện pháp phù hợp, nhằm nỗ lực giảm thiểu tình trạng thanh thiếu niên dưới 18 tuổi tiếp cận, sử dụng sản phẩm. Đến nay trong số hàng triệu hồ sơ đệ trình, FDA chỉ cho phép thương mại đối với một số loại sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chứng minh được là phù hợp với mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Các sản phẩm được FDA phê duyệt cần phải trải qua quá trình đánh giá dữ liệu cho thấy thanh thiếu niên, người không hút thuốc và người đã từng hút thuốc không có khả năng bắt đầu hoặc tái sử dụng thuốc lá điếu sau khi sử dụng các sản phẩm này.
Đến nay, FDA đã đưa vào quản lý chính thức một sản phẩm thuốc lá làm nóng (heated tobacco product), một loại thuốc lá điện tử hệ thống đóng (Closed END system) và tinh dầu hương thuốc lá đi kèm, và bốn sản phẩm thuốc lá thế hệ mới sử dụng qua đường uống (oral tobacco).
Tại Việt Nam, từ năm 2017, Chính phủ đã có yêu cầu các bộ ngành cần xây dựng chính sách quản lý đối với sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhằm giải quyết thực trạng buôn lậu các sản phẩm này .
Gần đây nhất, trong cuộc họp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội cùng các bộ ngành liên quan vào cuối tháng 9-2021, Bộ Công Thương cho biết đã có báo cáo về việc đề xuất thí điểm có thời hạn đối với thuốc lá làm nóng và đang chờ ý kiến của Chính phủ. Đây là lộ trình hướng tới chính sách phù hợp cho mặt hàng này, nhằm tháo gỡ những khó khăn trong công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá và bảo vệ chiến lược của quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá nói chung.
Từ nhiều góc độ khác nhau, rõ ràng cần luật hóa thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng hay bất cứ sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nào sẽ xuất hiện trên thị trường trong thời gian tới.
Do vậy, các chuyên gia cho rằng đề xuất cho thí điểm thuốc lá làm nóng của Bộ Công thương dựa trên tổng hợp và dung hòa ý kiến của các bộ ngành liên quan và cân nhắc giữa lợi ích sức khỏe cộng đồng và nhu cầu quản lý là hợp lý, cần thực hiện sớm.
Đồng thời các chuyên gia cũng nhấn mạnh đây là bước đi cẩn trọng cần thiết vừa để phòng chống buôn lậu, đồng thời có thể kiểm soát thực tiễn những tác động mà sản phẩm này có thể có để từ đó có hướng quản lý đầy đủ và toàn diện đối với toàn bộ các sản phẩm thuốc lá "công nghệ" tương tự trong tương lai.
NGỌC DUY