Bạn đã bao giờ tự đặt câu hỏi tính cách hình thành từ đâu và phát triển như thế nào? Liệu rằng tính cách của một người là do trời sinh hay vì một yếu tố nào khác quyết định? Và, tại sao cùng một điểm xuất phát, con người ta lại sở hữu những nét tính cách khác nhau?
1. Tính cách của con người là gì?
Tính cách của con người là hình mẫu đặc trưng của suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Mỗi cá nhân có một nét tính cách riêng tạo nên sự độc đáo, riêng biệt của chính họ.
Đây là hình thức tâm lý cá nhân có khả năng chi phối sự phản ứng đối với môi trường. Nó được biểu hiện ra ngoài thông qua tập hợp các thái độ, hành động của chủ thể.Hiện nay, các nghiên cứu về tâm lý học của nhân cách đang cố gắng giải thích cho các khuynh hướng làm nền tảng cho sự khác biệt trong hành vi. Bằng cách thực hiện nhiều bài kiểm tra với những thang đo chuẩn mực, các nhà nghiên cứu có thể phát hiện ra nhiều dạng tính cách khác nhau của con người.
Mỗi cá nhân có một nét tính cách riêng tạo nên sự độc đáo, riêng biệt của chính họ. Ảnh Internet
2. Tính cách hình thành từ đâu?
Tính cách hình thành từ đâu và có điều gì chi phối hay không? Mỗi cá thể riêng biệt trong xã hội sở hữu một nét tính cách khác nhau và thay đổi theo từng quãng thời gian nhất định. Do đó, tính cách không ngẫu nhiên mà có. Nó được hình thành từ một điểm xuất phát và sẽ bị chi phối bởi những yếu tố xung quanh.
2.1. Yếu tố di truyền
Các nhà khoa học cho rằng tính cách của con cái có thể bị ảnh hưởng bởi di truyền thông qua gen của bố mẹ. Điều này được minh chứng bởi ở một số gia đình, thế hệ sau thường có khuynh hướng thừa hưởng những năng khiếu bẩm sinh ở thế hệ trước.
Trong quá trình thai nhi phát triển, bộ gen được hình thành và dần hoàn chỉnh. Có một loại gen tác động trực tiếp lên hoạt động xử lý thông tin, đưa ra quyết định của não bộ. Do đó, nhiều người thường đồng tình với ý kiến của người khác thay vì phản đối chỉ vì chịu tác động của gen di truyền.
Mặt khác, một số nghiên cứu cũng chứng minh được gen MAO-A làm gia tăng tính bạo lực. Đối với những người mang trong mình loại gen này thì thường có tính cách mạnh bạo, dễ nổi nóng và hành xử bất cần.
Tính cách của con cái có thể bị ảnh hưởng bởi di truyền thông qua gen của bố mẹ. Ảnh Internet
2.2. Hoàn cảnh gia đình
Gia đình là nơi nuôi dưỡng, rèn luyện đạo đức, hành vi và lối ứng xử chuẩn mực của mỗi chúng ta. Do đó, tính cách của một người phần nhiều bị chi phối bởi gia đình, từ lúc chưa nhận thức tới khi đã hình thành tính cách cơ bản.
Một người khi lớn lên thường giữ các thói quen tốt theo lời răn dạy của bố mẹ. Mặt khác, con cái cũng dễ có xu hướng bạo lực nếu sinh trưởng trong một nhà có bố mẹ hay tranh cãi nhau.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em lớn lên trong điều kiện giáo dục tốt thường có được nhiều nét tính cách tích cực. Trong khi đó, nếu sống trong gia đình mà bố mẹ văng tục, hành xử sai trái thì trẻ dễ mang vết sẹo tâm lý, lớn lên dễ thô bạo, thù địch và hành xử không đúng nguyên tắc đạo đức. Mặc dù không phải bất cứ trường hợp nào cũng cho ra kết quả như vậy nhưng tình trạng này cũng không hiếm gặp.
Tính cách của một người phần nhiều bị chi phối bởi gia đình. Ảnh Internet
2.3. Hoàn cảnh xã hội
Mọi người khi lớn lên đều phải hòa nhập vào xã hội. Do đó, tính cách của họ có phần bị chi phối bởi hoàn cảnh xã hội.
Việc đối mặt với hoàn cảnh nào kết hợp với đặc tính tính cách ban đầu của cá nhân sẽ dẫn đến cách hành xử khác nhau cũng như khả năng thay đổi tính cách của chủ thể. Không ít người vốn có tính cách tốt nhưng do chịu tác động từ xã hội dẫn đến sự hủy hoại bản thân, phản ứng tiêu cực. Trong khi đó, cũng không ít trường hợp có tính cách xấu nhưng trải qua một tình huống đặc biệt thì thay đổi về hướng tích cực.
Tính cách không xảy đến ngẫu nhiên với bất cứ ai. Nó bắt đầu từ yếu tố di truyền sau đó phát triển ở quá trình trưởng thành và có thể thay đổi khi gặp biến cố. Do đó, dù anh em trong một nhà vẫn có những nét tính cách khác nhau.
Tính cách con người có thể bị chi phối bởi hoàn cảnh xã hội. Ảnh Internet
3. Những tính cách cơ bản của con người
Liệu rằng sau khi trả lời câu hỏi tính cách được hình thành từ đâu, bạn có từng thắc mắc vậy con người thường có những nét tính cách nào. Hãy cùng Truyền thông Cuộc sống xanh tìm hiểu câu trả lời ngay sau đây.
Tính cách con người thường chia thành hai kiểu tốt và xấu. Thường thì người có tính cách tốt sẽ tạo ra cảm giác thoải mái đối với những người tiếp xúc xung quanh. Trong khi đó, những người có tính cách xấu thường ít có được sự yêu quý, mến phục của nhiều người. Sau đây là một số nét tính cách cơ bản của con người:
- Những tính cách tốt: Khiêm tốn, vị tha, khoan dung, hòa đồng, ôn nhu, cởi mở, lễ phép, hướng ngoại, chu toàn…
- Những tính cách xấu: Ích kỷ, khoe khoang, dựng chuyện, vụ lợi, ganh ghét, đố kỵ, vô ơn...
Các nhà tâm lý học chia tính cách thành 16 đặc điểm tính cách phổ biến. Theo đó, luôn tồn tại những nét tính cách đối lập theo hai thái cực khác nhau. Đó là những cơ sở hành vi liên tục và ổn định, cho phép dự đoán hành động của cá nhân trong các tình huống cụ thể trong tương lai.
Có nhiều dạng tính cách được phân loại thành xấu hoặc tốt. Ảnh Internet
16 đặc điểm tính cách mà các nhà khoa học phát hiện được phân loại dựa trên nhiều cách thức gồm:
- Cách thức cá nhân tìm kiếm năng lượng giải quyết vấn đề, bao gồm hướng ngoại hay hướng nội. - Cách thức mà cá nhân tìm hiểu và nhận thức thế giới xung quanh, bao gồm trực giác hay cảm quan. - Cách thức ra quyết định, bao gồm lý trí hay tình cảm.
- Cách thức hành động, bao gồm quyết đoán hay lĩnh hội.
Có lẽ bạn nghĩ rằng chỉ những triết gia vĩ đại mới có thể vượt qua vẻ bề ngoài để nhìn vào những điều sâu thẳm bên trong.
Thế nhưng người Hy Lạp thời cổ đại lại khá xem trọng vẻ bề ngoài.
Aristotle và các tín đồ của ông thậm chí còn tổng hợp một danh sách chỉ ra tính cách và trí thông minh của mỗi người dựa trên các đường nét trên khuôn mặt.
“Sợi tóc mềm có thể đại diện cho sự nhát gan, trong khi sợi tóc cứng cho thấy sự dũng cảm,” họ viết.
“Sự xấc xược thể hiện trong đôi mắt sáng, mở to,” trong khi mũi to là dấu hiệu của sự lười biếng.
Những người môi hồng thường gặp nhiều may mắn, trong khi môi mỏng thường là những người đầy kiêu hãnh.
Ngày nay, chúng ta thường được dạy rằng không nên đánh giá mọi thứ xung quanh bằng vẻ bề ngoài. Tuy nhiên, các nhà tâm lý học lại cho rằng khuôn mặt của bạn có thể chứa những bí mật sâu thẳm nhất.
“Cấu tạo sinh học của chúng ta, như gene và hormone, có thể tác động tới sự phát triển. Điều này cũng tác động tới tính cách mỗi người,” bà Carmen Lefevre từ Đại học Northumbria nhận định.
Hãy nhìn vào cấu trúc xương mặt - từ ngắn, rộng, dài cho đến hẹp. Lefevre cho rằng những người với kích thích tố sinh dục cao thường có mặt rộng và xương gò má to.
Những người này thường có tính cách quả quyết và đôi lúc khá hung hăng.
Điều này cũng thể hiện ở loài khỉ capuchin - những con có khuôn mặt càng rộng thì càng dễ đóng vai trò quan trọng hơn trong đàn.
Một ví dụ khác là ở các cầu thủ bóng đá.
Một nghiên cứu World Cup năm 2010 của Keith Welker từ Đại học Boulder, Colorado cho thấy tỷ lệ chiều dài và rộng của khuôn mặt có thể giúp phán đoán số lần phạm lỗi của các trung vệ cũng như số lần ghi bàn của các tiền đạo.
Một trong những cách tính là chia khoảng cách giữa hai tai với khoảng cách giữa mắt với môi trên. Tỷ lệ thường thấy là 2. Tổng thống Abraham Lincoln có tỷ lệ là 1,93.
Khuôn mặt cũng có thể tác động tới phán đoán của bạn về ý đồ của các chính trị gia.
Lefevre nhận thấy các tình nguyện viên tham gia thử nghiệm thường đánh giá tham vọng và động lực của các chính trị gia dựa trên nét mặt của họ. Ví dụ như Tổng thống J F Kennedy có khuôn mặt đầy đặn hơn Tổng thống Chester Arthur.
Khuôn mặt của bạn cũng có thể biểu hiện sức khoẻ.
Lượng mỡ trên mặt có khả năng thể hiện sự vừa vặn của cơ thể, hơn cả các thông số chuẩn khác.
Những người có khuôn mặt thon gọn thường ít bị nhiễm trùng hay đau ốm và nếu có, cũng ít nghiêm trọng hơn.
Họ cũng ít khả năng bị trầm cảm và lo âu, một phần có thể là do sức khoẻ trí óc thường liên quan trực tiếp tới thể trạng.
Benedict Jones từ Đại học Glasgow cho rằng điều quan trọng không phải là bạn có mỡ hay không, mà là mỡ xuất hiện ở vị trí nào.
Những người có dáng hình trái lê - tức nhiều mỡ ở eo và mông, nhưng ngực lép, thường khoẻ mạnh hơn những người có dư mỡ ở bụng.
Có lẽ sự đầy đặn của khuôn mặt thường thể hiện mỡ tích tụ ở những khu vực có hại, Jones nhận định.
Nước da cũng có thể hiển thị các yếu tố về sức khoẻ.
Jones và Lefevre nhấn mạnh rằng điều này không liên quan gì đến vấn đề sắc tộc, mà là lối sống của từng cá nhân.
Ví dụ, bạn là người có lối sống lành mạnh nếu làn da của bạn hơi vàng. Chất sắc này gọi là carotenoid - thường được tìm thấy trong cam hay rau quả, có khả năng tăng sức đề kháng.
Nước da hơi hồng cho thấy máu tuần hoàn tốt, điều thường thấy tại những người có lối sống năng động. Điều này cũng cho thấy khả năng sinh sản tốt ở phụ nữ.
Jones nhận thấy nước da phụ nữ thường chuyển hồng trong đỉnh điểm của thời kỳ kinh nguyệt.
Một trong những điều khá thú vụ, đó là chúng ta gần như có thể đoán được khá chính xác độ thông minh của một ai đó dựa vào khuôn mặt.
Chúng ta cũng có thể đoán được giới tính của một người nào đó chỉ trong vòng vài giây.
Một điều khá thú vị nữa là sự thay đổi đối với mối liên kết giữa lối sống, tính cách và khuôn mặt.
Một nghiên cứu đối với một số cá nhân từ năm 1930 đến 1990 cho thấy những người đàn ông có khuôn mặt trẻ con thường ít hung hăng hơn khi còn trẻ. Tuy nhiên những người này trở nên quả quyết hơn về sau này, có lẽ là để bù lại cho những gì người khác nghĩ về họ qua khuôn mặt.
Bề ngoài của mỗi người không chỉ bao gồm khuôn mặt, nước da hay cấu trúc xương.
Các nhà khoa học đã yêu cầu những người tình nguyện mặc đồ yêu thích của mình và sau đó chụp lại hình khuôn mặt.
Mặc dù những bức hình không hiển thị đồ họ đang mặc, nhưng khuôn mặt của những người này nhìn tươi tắn và cuốn hút hơn bình thường.
Điều này cho thấy sự tự tin của mỗi người đã tăng lên đáng kể, dù họ được yêu cầu là chính mình.
Khuôn mặt của chúng ta không chỉ là một sản phẩm của sinh học. Chúng ta không thể thay đổi gen hay hormones. Nhưng bằng việc chú trọng vào nhân cách và nâng cao lòng tự trọng, bề ngoài của chúng ta sẽ bắt đầu phản chiếu những điều quan trọng hơn rất nhiều.
Bản gốc bài viết đã được đăng trên BBC Future