Sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp là một biện pháp tránh thai dễ sử dụng, có tác dụng bảo vệ bạn không mang thai ngoài ý muốn sau khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, biện pháp này chỉ được sử dụng trong giới hạn và nếu lạm dụng quá mức có thể dẫn đến suy giảm phản ứng của cơ thể với thuốc, kéo theo nhiều hệ lụy đến sức khỏe tiêu cực khác. Sau đây là một số điều cần biết về thuốc tránh thai khẩn cấp. 1. Sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp trong trường hợp nào Viên thuốc tránh thai khẩn cấp là một biện pháp tránh thai cho phụ nữ sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc sử dụng biện pháp tránh thai thất bại như: sử dụng bao cao su nhưng bị thủng hay bị rách hoặc phụ nữ đang sử dụng thuốc uống tránh thai mà quên uống từ 2 ngày trở lên; đang sử dụng thuốc tiêm tránh thai mà thời gian tiêm bị chậm kỳ quy định, tính sai thời điểm dụng trứng. Ngoài ra, viên thuốc tránh thai khẩn cấp cũng được dùng khi đối tượng nữ bị hiếp dâm hoặc cưỡng bức quan hệ tình dục. 2. Tác dụng của thuốc tránh thai khẩn cấp Thuốc tránh thai khẩn cấp cũng tương tự như thuốc viên tránh thai hằng ngày, nó có chứa hoóc-môn nữ progestin. Tuy nhiên, hàm lượng kích thích tố progestin trong thuốc tránh thai khẩn cấp cao hơn nên sẽ làm ức chế hoặc trì hoãn rụng trứng, làm đặc chất nhầy cổ tử cung, ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng vào lòng tử cung, cản trở sự thụ tinh, ức chế sự phát triển của nội mạc tử cung, ngăn cản sự làm tổ của trứng đã thụ tinh. 3. Các loại thuốc tránh thai và cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp - Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 1 viên là loại mà liều dùng chỉ có 1 viên duy nhất. Đối với thuốc tránh thai khẩn cấp 1 viên có thành phần Levonorgestrel hàm lượng 1,5mg được khuyến cáo nên sử dụng càng sớm càng tốt và tối đa trước 72 giờ sau khi quan hệ không có biện pháp bảo vệ. Nếu uống trong vòng 24 giờ đầu tiên thì hiệu quả tránh thai là 95%, từ 25-48 giờ tiếp theo hiệu quả tránh thai giảm còn 85 % và từ 49-72 giờ hiệu quả tránh thai chỉ còn 58%. Đối với thuốc tránh thai khẩn cấp 1 viên chứa thành phần Mifepristone , hàm lượng 10mg thì được khuyến cáo sử dụng càng sớm càng tốt để đạt hiệu quả cao nhất và tối đa trong vòng 120 giờ sau khi quan hệ tình dục. - Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 2 viên thì mỗi viên chứa 0,75mg Levonorgestrel. Viên thứ nhất uống càng sớm càng tốt, không chậm hơn 72 giờ và viên thứ hai uống sau viên thứ nhất 12 giờ (không để chậm hơn 16 giờ). Nhất thiết phải uống đủ 2 viên mới có tác dụng phòng tránh mang thai. * Người sử dụng phải lưu ý thuốc khẩn cấp mình sử dụng là loại nào (1 viên hay 2 viên) để sử dụng theo đúng hướng dẫn. 4. Một số lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp - Không dùng thuốc tránh thai khẩn cấp quá 2 lần trong 1 tháng và 3 lần trong 1 năm để tránh ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. - Nếu uống thuốc mà xảy ra tình trạng nôn thì nếu tình trạng này xảy ra dưới 2h sau khi uống thuốc thì mới phải uống bù liều khác. - Một số tác dụng không mong muốn khi sử dụng thuốc bao gồm buồn nôn, nhức đầu, căng ngực, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt... - Các thuốc tránh thai khẩn cấp không có tác dụng khi thai đã hình thành. Chu kỳ kinh nguyệt sẽ bắt đầu trong tháng tới, nếu không thấy kinh nguyệt xuất hiện, bạn cần xét nghiệm để xem mình có mang thai hay không. - Uống nhiều viên thuốc tránh thai khẩn cấp không làm tăng cường khả năng tránh thai, bạn chỉ cần uống đủ và đúng theo hướng dẫn. 5. Những trường hợp nào không nên dùng và thận trọng khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp? - Những trường hợp không nên dùng thuốc tránh thai khẩn cấp: Người đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai. Xuất hiện tình trạng chảy máu âm đạo bất thường không rõ nguyên nhân. Người có tiền sử viêm tắc tĩnh mạch hoặc bệnh huyết khối. - Những trường hợp nên thận trọng khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp: Người đang mắc bệnh tiểu đường. Người có tiền sử rối loạn tuần hoàn máu não. Người bị bệnh động kinh, bệnh tim. * Như vậy, thuốc tránh thai khẩn cấp có hai mặt lợi và hại rõ ràng. Bởi vậy, những lưu ý khi sử dụng thuốc được rất nhiều người quan tâm. Những điều này nhằm hạn chế những ảnh hưởng bất lợi từ tác dụng phụ của thuốc. Bạn nên trang bị cho mình những kiến thức liên quan đến vấn đề này để bảo vệ sức khỏe của bản thân. Uống thuốc tránh thai hàng ngày là biện pháp ngừa thai đơn giản được đông đảo cặp đôi lựa chọn. Tuy nhiên, nhiều chị em vẫn chưa hiểu rõ dùng thuốc tránh thai hàng ngày như thế nào là đúng cách, không gây tác dụng phụ cũng như không “vỡ kế hoạch’”. Bài viết dưới đây được tư vấn chuyên môn bởi BS.CKII Phan Thế Thi, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ cung cấp cho chị em những thông tin chi tiết nhất về thuốc tránh thai hàng ngày.  Thuốc tránh thai hàng ngày hay còn gọi là thuốc tránh thai tháng, là một loại thuốc dạng viên uống có chứa hormone nhằm kiểm soát hoạt động của buồng trứng và tử cung, từ đó ngăn ngừa khả năng thụ thai ở người uống. Hầu hết các loại thuốc tránh thai hàng ngày có thành phần chính là 2 hormone Estrogen và Progesterone. Sự kết hợp của 2 loại hormone này có tác dụng kiểm soát hoạt động của buồng trứng, ngăn sự rụng trứng tự nhiên vào mỗi chu kỳ, tránh sự thụ thai. Đó cũng chính là cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai. Thành phần chính của thuốc là 2 loại hormone Estrogen và Progesterone Bên cạnh đó, thuốc ngừa thai còn làm chất nhầy quanh cổ tử cung trở nên đặc hơn, khiến tinh trùng khó di chuyển vào tử cung. Trong trường hợp trứng gặp tinh trùng và thụ tinh, 2 loại hormone có trong thuốc sẽ tác động lên niêm mạc tử cung, khiến trứng đã thụ tinh khó bám vào thành tử cung để làm tổ và phát triển. (1) Vai trò chính của thuốc ngừa thai hàng ngày là ngăn ngừa việc mang thai. Nếu tuân thủ hướng dẫn sử dụng về liều lượng và thời gian, thuốc ngừa thai hàng ngày cho hiệu quả ngừa thai lên đến 99%. Việc sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày không gây cản trở quan hệ tình dục hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Khi ngưng thuốc, quá trình rụng trứng và khả năng thụ tinh sẽ trở lại bình thường. Do đó, uống thuốc tránh thai hàng ngày là cách ngừa thai khá an toàn đối với phái nữ. BS.CKII Phan Thế Thi cho biết, ngoài công dụng chính là ngừa thai, thuốc tránh thai còn có nhiều lợi ích khác như:
Các cặp đôi chưa sẵn sàng có con hoặc muốn kế hoạch hóa gia đình có thể sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày để ngừa thai. Đây là biện pháp đang được nhiều cặp đôi ưu tiên lựa chọn, và người phụ nữ là đối tượng thực hiện biện pháp này. (2) Tuy nhiên, thuốc tránh thai hàng ngày sẽ không thích hợp cho tất cả chị em phụ nữ. Một số trường hợp chị em sử dụng thuốc có thể gặp tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, các chuyên gia Sản Phụ khoa và nhà sản xuất thuốc khuyến cáo, chị em có một trong các yếu tố nguy cơ sau không nên dùng thuốc tránh thai hàng ngày gồm:
Khi có một trong những yếu tố nguy cơ trên, chị em nên thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn biện pháp tránh thai khác phù hợp hơn. Trong trường hợp nghi ngờ bản thân có yếu tố nguy cơ nhưng chưa chắc chắn, chị em sẽ được thực hiện các kiểm tra cần thiết để việc sử dụng thuốc đạt hiệu quả, không gặp tác dụng phụ nghiêm trọng. Hầu hết phụ nữ đều có thể uống thuốc tránh thai hàng ngày ngoại trừ một số đối tượng nguy cơ Sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày đã được chứng minh độ hiệu quả và an toàn nếu được dùng đúng liều lượng và đúng hướng dẫn sử dụng. Những trường hợp sử dụng sai cách có thể phản tác dụng, gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Hiện nay trên thị trường có 2 loại thuốc tránh thai hàng ngày là dạng vỉ 21 viên và dạng vỉ 28 viên. Mặc dù có nhiều nhà sản xuất khác nhau nhưng cách sử dụng sẽ giống nhau ở mỗi loại.
Có nghĩa là, từ vỉ thứ 2 trở đi, chị em cần nghỉ uống trong vòng 7 ngày rồi tiếp tục vỉ kế tiếp, không cần phụ thuộc vào chu kỳ kinh nguyệt. Để tăng hiệu quả ngừa thai, chị em nên kết hợp dùng thêm bao cao su hoặc quan hệ tình dục an toàn trong 7 ngày đầu tiên. Thuốc uống tránh thai hàng ngày dạng vỉ 21 viên Thuốc tránh thai hàng ngày vỉ 28 viên bao gồm 21 viên chứa hormone Estrogen và Progesterone (như dạng vỉ 21 viên) và 7 viên giả dược chứa đường, sắt… Mục đích nhằm giúp chị em uống liên tục, tránh tình trạng quên uống thuốc làm giảm hiệu quả ngừa thai. Cách uống thuốc dạng vỉ 28 viên tương tự như dạng vỉ 21 viên: Bắt đầu uống viên thứ nhất của vỉ đầu tiên vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh, uống mỗi ngày 1 viên đến khi hết vỉ rồi tiếp tục chuyển sang vỉ kế tiếp mà không cần nghỉ 7 ngày. Thuốc uống tránh thai hàng ngày dạng vỉ 28 viên Bác sĩ Phan Thế Thi cho biết, thực tế chị em có thể uống thuốc ngừa thai hàng ngày vào bất cứ thời điểm nào trong ngày. Ngoại trừ trường hợp đang điều trị bệnh lý, chị em cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng phù hợp. (3) “Tốt nhất chị em nên chọn một khung giờ cố định trong ngày để uống thuốc, điều này sẽ giúp tránh tình trạng quên uống thuốc. Thời điểm dễ nhớ nhất là sau khi ăn hoặc trước khi đi ngủ”. Khi đã quen với thời gian dùng thuốc cố định, nếu muốn đổi khung giờ, chị em phải bắt đầu lại từ vỉ thuốc mới. Đối với người thường xuyên công tác hoặc di chuyển đến khu vực lệch múi giờ, chị em vẫn có thể sử dụng thuốc theo thời gian bình thường. Trong trường hợp không thể tuân thủ đúng giờ giấc, chị em có thể uống thuốc muộn nhưng không nên để quá 12 tiếng. Quan trọng nhất, chị em nên chọn sử dụng loại thuốc có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có tư vấn tốt nhất. Chị em nên mang thuốc bên mình để tránh tình trạng quên uống thuốc So với các biện pháp ngừa thai khác, việc uống thuốc tránh thai hàng ngày có nhiều ưu điểm hơn, cụ thể là:
“Uống thuốc tránh thai hàng ngày có hại không?” là thắc mắc chung của nhiều chị em khi tìm hiểu biện pháp tránh thai này. Bác sĩ… cho biết, bên cạnh những lợi ích về mặt nội tiết tố nữ, một số trường hợp thuốc tránh thai gây ra các tác dụng phụ như:
Mặt khác, chị em cần sử dụng thuốc đều đặn mỗi ngày theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất. Nếu quên uống thuốc, khả năng mang thai sẽ tăng nếu quan hệ vào ngày không dùng thuốc. Thuốc tránh thai hàng ngày cũng không bảo vệ chị em khỏi nguy cơ lây nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục. Trong quá trình sử dụng thuốc, nếu gặp các tác dụng phụ nêu trên hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào, chị em nên dừng uống thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ để được kiểm tra và xử trí kịp thời. Kết hợp uống thuốc tránh thai hàng ngày và sử dụng bao cao su để mang lại hiệu quả ngừa thai tối đa Để giảm bớt sự khó chịu của tác dụng phụ khi uống thuốc tránh thai hàng ngày, chị em cần lưu ý: (4) Một số trường hợp khi mới bắt đầu uống thuốc, cơ thể chưa kịp tiếp nhận sự thay đổi nên sẽ dễ gặp tác dụng phụ. Bác sĩ Phan Thế Thi khuyến cáo, chị em cần cố gắng uống thuốc để cơ thể điều chỉnh lại nội tiết tố, các triệu chứng khó chịu sẽ biến mất sau 2-3 tháng. Nếu sau khoảng thời gian trên vẫn xảy ra tác dụng phụ và ngày càng nghiêm trọng hơn, chị em cần dừng uống thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ để có can thiệp kịp thời. Chị em nên xây dựng lối sống lành mạnh để giảm thiểu sự khó chịu trong khoảng thời gian dùng thuốc tránh thai hàng ngày. Bổ sung nhiều rau củ quả, đặc biệt là mầm đậu nành bởi loại thực phẩm này chứa nhiều Phytoestrogen sẽ giúp giữ mức cân nặng ổn định và điều hòa kinh nguyệt. Ngoài ra, chị em cần tập luyện thể dục thể thao đều đặn. Một cơ thể khỏe mạnh và dẻo dai hơn cũng giúp điều hòa kinh nguyệt hiệu quả. Giữ tâm lý thoải mái, vui vẻ bằng những thói quen lành mạnh như đọc sách, nghe nhạc, xem phim… sẽ giúp cơ thể chị em luôn thoải mái và tránh căng thẳng, nhờ đó thuốc tránh thai hoạt động hiệu quả hơn. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai được bác sĩ… chia sẻ, chị em cần lưu ý để việc uống thuốc phát huy hiệu quả ngừa thai tối đa. Nếu quên uống 1 viên thuốc trong vòng 12 tiếng, chị em hãy uống ngay khi nhớ. Vẫn uống viên tiếp theo đúng theo thời điểm hàng ngày. Có nghĩa là sẽ uống 2 viên/ngày, 1 viên bù vào buổi sáng và 1 viên đúng thời điểm vào buổi chiều hoặc tối. Nếu thời gian quên uống thuốc hơn 12 tiếng, cần uống ngay khi nhớ. Viên tiếp theo vẫn uống theo thời điểm hàng ngày. Tuy nhiên, cần sử dụng thêm biện pháp ngừa thai khác như bao cao su khi quan hệ để tăng hiệu quả ngừa thai. Nếu quên uống từ 2 viên trở lên, lúc này hiệu quả ngừa thai của thuốc tránh thai không còn, chị em cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng biện pháp tránh thai khác trong tháng đó. Nếu bắt đầu uống thuốc trong 5 ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt, thuốc sẽ phát huy tác dụng bảo vệ ngay. Các cặp đôi có thể quan hệ mà không cần sử dụng biện pháp ngừa thai nào khác. Nếu bắt đầu uống vào sau 5 ngày đầu tiên của chu kỳ, các cặp đôi cần kiêng quan hệ trong vòng 7 ngày. Nếu phát sinh quan hệ, cần sử dụng các biện pháp ngừa thai khác như bao cao su để không bị “vỡ kế hoạch”. Nếu sau khi uống thuốc tránh thai hàng ngày mà bị nôn, chị em cần lưu ý:
Mang thai và làm mẹ là thiên chức thiêng liêng của mọi người phụ nữ. Trong trường hợp chị em chưa sẵn sàng đón nhận thiên chức hoặc xây dựng kế hoạch hóa gia đình, việc sử dụng các biện pháp tránh thai là hết sức cần thiết. Hiện nay có nhiều phương pháp tránh thai với những ưu nhược điểm nhất định, mỗi phương pháp có chỉ định – chống chỉ định riêng biệt… Do đó, chị em cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn lựa chọn phương pháp ngừa thai phù hợp. Trung tâm Sản Phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm sẵn sàng tư vấn cho chị em cách lựa chọn biện pháp tránh thai phù hợp, an toàn và khỏe mạnh. Để được tư vấn và đặt lịch hẹn với các chuyên gia Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị em vui lòng liên hệ đến: Uống thuốc tránh thai hàng ngày là biện pháp ngừa thai đơn giản, an toàn và hiệu quả cao. Tuy nhiên, để việc sử dụng thuốc đạt hiệu quả, chị em cần tuân thủ đúng liều lượng và đúng cách. Tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn biện pháp ngừa thai phù hợp! |
