Cận thị giả có những biểu hiện gần giống tật cận thị, là căn bệnh khiến nhiều người lầm tưởng và đưa ra phác đồ điều trị sai lầm dẫn đến những hậu quả khó lường ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mắt.
Tình trạng cận thị giả (hay còn gọi là giả cận thị) khá phổ biến ở nhiều trẻ em và đối tượng nhân viên văn phòng. Rất nhiều trường hợp đo mắt ở cửa hàng kính và đang phải đeo kính cận do nhầm lẫn bị cận thị.
Cận thị giả là gì?
Cũng giống như các thuật ngữ y khoa khác như giả u, giả mang thai, giả nghén…., cận thị giả hàm ý không phải là bệnh lý cố hữu mà là những rối loạn thoáng qua rất giống một bệnh hay một hội chứng nào đó.
Cận thị giả được định nghĩa như sau:
Đó là sự chuyển thể tạm thời, không liên tục về mặt khúc xạ của con mắt sang tình trạng cận thị.
Khi đó ảnh của vật được nhìn sẽ hội tụ trước võng mạc (giống như trong cận thị) do sự co thắt thóang qua của cơ thể mi, làm tăng công suất khúc xạ của mắt.
Những rối loạn này ở hai dạng: Thực thể hay cơ năng. Thực thể là do hệ thần kinh phó giao cảm bị kích động quá mức. Cơ năng là do mệt mỏi thị giác hay khó chịu nhất thời của mắt. Rất hay gặp trên sinh viên trong mùa thi hay những người làm nghề dùng mắt quá nhiều.
Trên những người tham gia thực nghiệm tình nguyện, khi bắt họ nhìn gần liên tục trong 7 tiếng sẽ có khoảng 60% bị cận thị ít nhất là -0,5D.
Nguyên nhân gây cận thị giả
Nguyên nhân gây cận thị giả là do làm việc liên tục liên tục với cự ly gần trong thời gian dài khiến mắt phải điều tiết liên tục dẫn đến mắt nhức mỏi, đau đầu, chảy nước mắt; do chủ quan của người bệnh, khi mắt có hiện tượng mờ đi không đến khám tại các phòng khám chuyên khoa mắt mà đi cắt kính tại các cửa hàng kính; do cơ thể mắc một số chứng bệnh như chấn thương mắt, viêm thể mi, dùng atropine trong thời gian dài…
Trong đó, việc chủ quan không đi khám mà tự ý cắt kính của người bệnh là nguyên nhân chính khiến bệnh ngày càng tiến triển.
Đối với các bác sĩ chuyên khoa mắt, việc chẩn đoán cận thị giả không khó nhưng chỉ dựa vào các chỉ số của máy tại các cửa hàng kính thì sẽ rất khó phát hiện chính xác bệnh. Hiện nay với tình trạng quản lý các cửa hàng kính thuốc còn nhiều vấn đề bất cập sẽ gây hậu quả cho khách hàng.
Các cửa hàng với áp lực doanh thu, cộng với đa số những người làm tại các cửa hàng kính thuốc chủ yếu là các kỹ thuật viên nên việc phát hiện cận thị giả là không thể.
Hầu hết khách hàng đến sau khi đo thị lực sẽ được chỉ định cắt kính để đeo, kể cả cận thị giả. Điều này làm cho mắt lười điều tiết và phụ thuộc vào kính dẫn đến tật cố hữu.
Triệu chứng của bệnh cận thị giả
Một vài bạn trẻ thấy mắt nhìn kém hẳn sau đợt thi. Có người thấy mỏi mắt, nhức mắt khi làm việc nhiều, đeo thử kính cận của người khác thấy sáng hơn. Rất nhiều người sẽ nghĩ là họ bị cận thị, thực sự không phải vậy.
Mặc dù phương pháp điều trị cận giả khá đơn giản nhưng các bác sĩ khuyến cáo nếu không kịp thời có chế độ nghỉ ngơi, sinh hoạt điều độ cho mắt thì rất có khả năng cận giả sẽ trở thành cận thật.
Triệu chứng cận thị giả cũng giống cận thị thật như mắt mỏi, nhìn xa không thấy, nhức đầu, chảy nước mắt và khó khăn khi ghi chép sau một thời gian dài làm việc trong cự ly gần. Những trường hợp này đến khám tại các cửa hàng cắt kính thì rất khó để phân biệt cận thị giả hay thật vì ở đó hầu hết người làm ở cửa hàng kính chỉ là kỹ thuật viên, không đủ chuyên môn để phân biệt.
Mặt khác, phụ huynh nên biết khi đo kính cho người cận thị, loạn thị thì việc nhỏ thuốc điều tiết mắt để kiểm tra là bắt buộc. Nhưng thực tế hầu hết các cơ sở khám mắt tư nhân, các cửa hàng bán kính đều bỏ qua công đoạn này vì sợ mất thời gian. Do không làm đúng quy trình nên kết quả kiểm tra thường không chính xác.
Điều trị bệnh cận thị giả
Theo tìm hiểu nhiều phòng khám các bệnh về mắt, cứ vào mỗi đợt thi, số học sinh, sinh viên, hay người làm văn phòng phải đi khám vì các vấn đề về mắt tăng vọt. Đặc biệt là tình trạng mệt mỏi, nhức mắt, thậm chí chảy nước mắt.
Rất nhiều người mắt vốn không có vấn đề gì nhưng sau một thời gian tập trung ôn thi, hay công việc căng thẳng phải ngồi máy tính nhiều sẽ thấy hiện tượng mắt mỏi, nhìn xa kém hơn, phải nheo mắt mới thấy rõ… đi đo mắt tại các cửa hàng bán kính thì được chẩn đoán là cận thị, dẫn đến đeo kính oan.
Chữa cận thị giả rất đơn giản nếu được phát hiện đúng cách và điều trị đúng lúc. Để điều trị cận thị giả, các bác sĩ lưu ý:
- Với trường hợp cận thị giả do làm việc ở khoảng cách gần, bạn chỉ cần nhỏ thuốc nhỏ mắt kết hợp nghỉ ngơi, chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp mắt trở lại thể trạng bình thường.
- Nếu mắt ở thể nặng, bệnh nhân sẽ được dùng kính chuyên dụng để giúp quá trình điều tiết ở mắt nhẹ nhàng hơn, ngừng đeo khi mắt đã được phục hồi.
- Để tránh tình trạng mệt mỏi vì làm việc trong thời gian dài cho mắt, cứ làm việc 1 giờ nên cho mắt nghỉ ngơi 5-10 phút bằng các động tác massage cho mắt hoặc nhìn ra những khoảng màu xanh để mắt thư giãn.
- Khi làm việc giữ khoảng cách hợp lý, tối ưu cho mắt, không nhìn quá gần vào vật thể.
- Bổ sung các loại thực phẩm chứa vitamin A, B, D… trong thực phẩm và thuốc nhỏ mắt để mắt chống mệt mỏi và thoái hóa.
Các bác sĩ khuyến cáo, cận thị giả không khó chữa, nhưng nếu không được điều trị đúng cách sẽ dẫn đến cận thị thật và nhiều hệ quả nguy hiểm cho mắt khác. Phụ huynh nên biết khi đo kính cho trẻ cận thị, loạn thị thì việc nhỏ thuốc điều tiết mắt để kiểm tra là bắt buộc.
Khi bị cận thị giả, người bệnh không phải đeo kính, chỉ cần để cho mắt nghỉ ngơi hợp lý, sau một thời gian mắt sẽ tự điều tiết lại như bình thường. Tuy nhiên, nếu không được thì sẽ phải dùng kính mắt chuyên dụng và bác sĩ sẽ quyết định khi nào ngừng đeo kính.
Đối với người trẻ không bị cận mà vẫn phải đeo kính khiến thị lực không tăng, gây nhức mắt, mỏi mắt, dần dần mất thị giác 2 mắt, dẫn đến bị cận thị nặng, bong võng mạc, thậm chí sẽ bị mù. Do đó khi khám thị lực cho trẻ nên thận trọng, chẩn đoán đúng tật khúc xạ.
Khi thấy con mình có biểu hiện mắt nhìn không bình thường, phụ huynh nên cho con đến cơ sở y tế có uy tín đo khám. Phụ huynh cần lưu ý không nên đưa con đi khám ở các phòng khám tư nhân không đảm bảo chuyên khoa về mắt.
Khám mắt định kỳ là biện pháp hữu hiệu nhất để phát hiện chính xác các tật về mắt, từ đó có cách điều trị phù hợp. Muốn có một đôi mắt khỏe đẹp thì chúng ta phải biết quan tâm và có chế độ chăm sóc hợp lý, đúng cách.
Các bác sĩ cũng đưa ra lời khuyên với những người thường xuyên làm việc với máy vi tính, cứ 45 phút lại cho mắt nghỉ ngơi bằng cách nhìn ra không gian thoáng, rộng khoảng vài phút. Khi mỏi mắt, có thể dùng tay mát xa nhẹ vùng quanh mắt…
Bệnh viện Mắt Sài Gòn
BS CKII Nguyễn Đỗ Thanh Lam
Mắt tăng độ nhanh, thậm chí tăng không thể kiểm soát có thể là do những nguyên nhân như không cho mắt nghỉ ngơi, đeo kính không đúng độ…
Cận thị là một trong những tật khúc xạ gặp nhiều nhất ở mọi độ tuổi, có cả học sinh – sinh viên, thanh niên, người trưởng thành, nhất là những người làm việc tại văn phòng. Việc tiếp xúc quá nhiều với các thiết bị điện tử khiến đôi mắt điều tiết liên tục, rất dễ bị tổn thương và suy yếu. Với những trường hợp đã mắc cận thị, nếu không biết cách chăm sóc mắt thì rất dễ bị tăng độ nhanh và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng khác.
Xem thêm: Chăm sóc mắt đúng cách để không tăng độ cận
Dấu hiệu tăng độ cận thị
Cận thị là một tình trạng thường gặp, ảnh hưởng đến thị lực của người cận thị, trong đó những người bị cận có thể nhìn thấy rõ ràng vật thể ở gần bạn, nhưng những vật xa hơn thì bị mờ.
Nên nghĩ đến tăng độ cận thị nếu bạn đã được chẩn đoán cận thị, đang điều chỉnh độ cận bằng kính thuốc nhưng các triệu chứng sau vẫn tiến triển ngày càng tệ.
Mờ khi nhìn những vật xa.
Phải liếc hoặc chớp mắt để nhìn rõ.
Nhức đầu do mỏi mắt.
Không nhìn thấy rõ khi lái xe, đặc biệt là vào ban đêm.
Khi tăng độ cận thị, người mắc nên đến khám ở bác sĩ chuyên khoa mắt để được đo lại thị lực, điều chỉnh độ kính và tư vấn thay đổi lối sống.
Đeo kính không đúng độ (thấp hoặc cao hơn độ cận)
Rất nhiều người có quan niệm rằng nếu đeo kính thấp hơn độ cận thực tế thì sẽ khiến mắt không bị tăng độ. Đây là quan niệm hoàn toàn sai lầm.
Nếu đeo kính có độ thấp hoặc cao hơn sẽ dẫn tới tình trạng mắt vẫn phải điều tiết để “bù đắp” phần thiếu hụt tự nhiên, điều này sẽ đẩy nhanh việc tăng độ cận hơn. Ngoài ra, đeo kính không đúng với độ cận của mắt có thể dẫn tới triệu chứng bị nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt. Từ đó dẫn đến nhiều hệ quả khiến cho sức khỏe mắt ngày càng giảm sút.
Tạo áp lực liên tục lên đôi mắt
Việc thường xuyên tiếp xúc với máy tính, điện thoại khiến nhiều bạn mắc các bệnh về rối loạn thị giác, hiện tượng thường gặp là mỏi mắt, nhức đầu, nhìn mọi thứ mờ, mắt khô, chói mắt, hay chảy nước mắt và mỏi vai cổ.
Nếu như thường xuyên nhìn quá gần hoặc lạm dụng các thiết bị điện tử sẽ khiến độ cận tăng rất nhanh. Bạn nên áp dụng quy tắc 20-20-20 để đôi mắt được làm việc – nghỉ ngơi – tập luyện một cách hợp lý.
Không đi khám mắt định kỳ
Đa số người cận thị thường không có ý thức đi khám mắt định kỳ nếu như đôi mắt không có dấu hiệu mờ, mệt mỏi, đau nhức, chảy nước mắt… Tuy nhiên khi những triệu chứng trên xuất hiện thì rất có thể đôi mắt của bạn đã chuyển qua một bệnh lý phức tạp hơn .
Người bị cận thị cần được khám kiểm tra đáy mắt ít nhất 06 tháng/lần để phát hiện sớm những bệnh lý đáy mắt, phòng ngừa nguy cơ bong võng mạc, bởi bong võng mạc là một trong những nguyên nhân chính gây mù ở người cận thị.
Ăn uống thiếu chất
Coi thường vai trò của thực phẩm trong đời sống của đôi mắt là sai lầm trầm trọng khiến thị lực của bạn ngày càng suy yếu. Bạn phải bổ sung những nhóm thực phẩm sau đây nếu muốn cải thiện tình hình:
Beta carotene: Là tiền chất của vitamin A, có vai trò rất quan trọng đối với thị giác, giúp mắt sáng hơn. Beta carotene có nhiều trong rau, củ, quả có màu vàng, cam, xanh đậm như: cà rốt, bí đỏ, đu đủ, khoai lang.
Vitamin A: Là một loại vitamin đặc biệt quan trọng đối với mắt cận. Vitamin A có nhiều trong lòng đỏ trứng gà, sữa, gan động vật, các loại rau củ như mồng tơi, rau dền, rau ngót, cà chua, gấc, đu đủ, cà rốt…
Crom: Thiếu crom, nhãn cầu mắt sẽ bị lồi, mắt tăng độ cận nhanh hơn. Crom có nhiều trong gan bò, lòng đỏ trứng, nước ép nho…
Kẽm: Kẽm có tác dụng giúp máu lưu thông trong mắt dễ dàng, ngăn ngừa mắt bị khô, rát, mệt mỏi, khó chịu. Kẽm có nhiều trong thịt bò, thịt gà, sò, lòng đỏ trứng…
Xem phim trên điện thoại, máy tính bảng, máy tính xách tay
Bạn có biết rằng, khi xem phim trên máy tính xách tay, máy tính bảng hay điện thoại sẽ khiến mắt phải điều tiết nhiều nên vô tình gây căng thẳng trực tiếp đến mắt. Lúc này, bạn sẽ có xu hướng nhìn gần và nhìn lâu vào một vật quá lâu. Điều này không hề tốt cho sức khỏe đôi mắt chút nào, nhất là với những người đeo kính cận.
Xem thêm: Những thói quen gây hại cho mắt cần thay đổi
Không đeo kính râm khi ra đường
Ánh nắng mặt trời có chứa tia UV nên rất có hại nếu chiếu thẳng trực tiếp vào đôi mắt. Do đó, khi bạn ra đường mà không đeo kính râm, nhất là dưới trời nắng thì sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến vùng mắt. Đặc biệt còn gây ra những bệnh nguy hiểm về mắt như đục thủy tinh thể, ung thư da quanh vùng mắt, lão hóa… và làm bạn có hiện tượng chóng mặt, đau đầu, mệt mỏi.
Đọc sách/xem điện thoại ở nơi thiếu ánh sáng
Trùm chăn kín rồi xem điện thoại hay đọc sách ở trong điều kiện không đủ ánh sáng có thể làm mắt bạn nhanh mỏi, căng mắt. Nếu thường xuyên giữ thói quen này thì sẽ làm mắt bị tổn thương nhiều, gây giảm thị lực nhanh chóng.
Đọc sách/xem điện thoại khi di chuyển
Khi đi trên đường, nhiều người thường có thói quen là “dán mắt” vào điện thoại hay một quyển sách nào đó. Tuy nhiên, chuyển động của những bước đi hay sự rung lắc khi ngồi trên xe khiến cho mắt bạn phải điều chỉnh nhãn cầu thường xuyên để đọc được các con chữ hay hình ảnh. Chính điều này sẽ gây căng thẳng lên đôi mắt và khiến mắt tăng độ lên nhanh chóng.
Không để mắt thư giãn
Ngoài việc chăm sóc mắt, bạn nên để mắt thư giãn thường xuyên. Không để mắt nghỉ ngơi là một trong những lý do tặng độ cận ở mắt mà bạn không ngờ tới. Mắt phải hoạt động liên lục gần như trong mọi hoạt động học tập, làm việc, sinh hoạt, giải trí,… Nếu không có thời giản nghỉ ngơi, mắt phải hoạt động quá độ, gây ra vấn đề khô mắt, mỏi cơ mắt, làm giảm thị lực mắt.
Không chỉ vậy, khi bạn tập trung quá lâu vào sách vở hoặc công việc, bạn thường quên mất một hoạt động rất đơn giản giúp mắt thư giãn, đó là chớp mắt. Bạn cần chớp mắt 14 – 17 lần mỗi phút để giữ ẩm và làm sạch mắt, đồng thời cung cấp chất dinh dương cho bề mặt mắt.
Bác sĩ nhãn khoa khuyên bạn: Sau 30 phút học hay làm việc liên tục, bạn nên nhìn ra xa khoảng một đến hai phút. Trong hai phút này, bạn hãy ngồi thẳng, nhìn về phía trước, đánh mắt theo chiều dọc hoặc chiều ngang mỗi bên khoảng năm lần. Bạn cũng có thể nhắm mắt thư giãn, dùng ta sạch mát xa nhẹ nhàng mí mắt theo chuyển động tròn.
Bệnh viên Mắt Sài Gòn