Kháng thuốc kháng sinh là khả năng của vi khuẩn chống lại được các tác dụng của thuốc do vi khuẩn thay đổi theo cách làm giảm hiệu quả của các thuốc kháng sinh, hóa chất và các chất khác. Từ đó, vi khuẩn vẫn tồn tại, tiếp tục nhân lên, gây ra nhiều tác hại.
Hỏi: Thuốc kháng sinh là gì?
Trả lời: Thuốc kháng sinh hay còn gọi là chất kháng khuẩn, là thuốc chống lại các nhiễm trùng gây ra do vi khuẩn ở cả người và động vật. Thuốc kháng sinh chống lại các nhiễm trùng này bằng cách tiêu diệt vi khuẩn hoặc là tạo khó cho sự phát triển và nhân lên của vi khuẩn. Về mặt kỹ thuật, thuật ngữ “chất kháng khuẩn” dùng để chỉ cả hợp chất tự nhiên và hợp chất tổng hợp; tuy nhiên, người ta thường sử dụng thuật ngữ “thuốc kháng sinh” để ám chỉ cả hai
Hỏi: Vậy kháng thuốc kháng sinh là gì?
Trả lời: Kháng thuốc kháng sinh là khả năng của vi khuẩn chống lại được các tác dụng của thuốc kháng sinh. Kháng thuốc kháng sinh xảy ra khi vi khuẩn thay đổi theo cách làm giảm hiệu quả của thuốc, hóa chất và các chất khác có tác dụng điều trị hoặc dự phòng nhiễm trùng. Từ đó, vi khuẩn vẫn tồn tại, nhân lên và gây ra nhiều tác hại hơn.
Hỏi: Tại sao nói kháng thuốc kháng sinh là vấn đề sức khỏe của cộng đồng?
Trả lời: Kháng thuốc kháng sinh được coi là một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng đang phải đối mặt trên phạm vi toàn cầu. Nó có thể khiến cho những bệnh mà trước kia được điều trị dễ dàng bằng thuốc kháng sinh trở thành những nhiễm trùng nguy hiểm, làm kéo dài những tổn hại sức khỏe cho con người. Vi khuẩn khán thuốc kháng sinh có thể lây lan cho thành viên gia đình, bạn bè và có thể đe dọa cộng đồng. Khi vi khuẩn kháng thuốc thường khó bị tiêu diệt hơn và rất tốn kém để điều trị. Trong một số trường hợp, nhiễm khuẩn kháng thuốc kháng sinh có thể dẫn tới tàn tật nặng nề, thậm chí là tử vong.
Hỏi: Tại sao vi khuẩn lại kháng thuốc kháng sinh?
Trả lời: Sử dụng quá nhiều và lạm dụng thuốc kháng sinh có thể thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh. Mỗi khi một người sử dụng thuốc kháng sinh, các vi khuẩn nhậy cảm bị tiêu diệt, nhưng các vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh vẫn tồn tại để phát triển và nhân lên. Đây là cái cách sử dụng lặp đi lặp lại thuốc kháng sinh có thể làm tăng số lượng các vi khuẩn kháng thuốc. Ngoài ra còn do tự ý tăng, giảm liều dùng và và không tuân thủ theo thời gian điều trị hay sử dụng kháng sinh mạnh khi chưa cần thiết.
Hỏi:Vậy việc sử dụng kháng sinh không đúng sẽ gây ra hậu quả nào?
Trả lời: Việc sử dụng kháng sinh chữa các bệnh do virút hoặc dùng kháng sinh mạnh khi chưa cần thiết sẽ gây ra sự lãng phí và tốn kém vô ích. Tự dùng thuốc kháng sinh chữa bệnh hoặc chữa bệnh theo đơn thuốc của người khác khiến cho bệnh không khỏi mà còn dẫn đến nhiều biến chứng, làm cho việc chữa trị bệnh sẽ kéo dài hơn. thuốc còn có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn cho người dùng.
Vì vậy, nhiều người tùy tiện dùng kháng sinh không những không khỏi bệnh mà còn tăng thêm bệnh. Bên cạnh đó, việc dùng thuốc kháng sinh bừa bãi có nguy cơ dẫn đến cơ thể người bệnh phát sinh những loại vi khuẩn đề kháng thuốc kháng sinh và sản sinh ra chủng loại vi khuẩn thế hệ sau có mức độ đề kháng cả với loại kháng sinh cực mạnh, khi bị bệnh nặng sẽ không có loại kháng sinh mạnh hơn để dùng. Người bệnh thậm chí sẽ tử vong bởi những nhiễm khuẩn thông thường.
Hỏi: Còn vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh như thế nào?
Trả lời: Vi khuẩn có thể trở nên kháng với thuốc kháng sinh theo một vài cách thức như: Một số vi khuẩn có thể “vô hiệu hóa” một thuốc kháng sinh bằng việc thay đổi thuốc theo cách làm cho thuốc vô hại.
Những loại vi khuẩn khác đã học được cách thức bơm thuốc kháng sinh trở ra bên ngoài vi khuẩn trước khi thuốc có thể gây hại. Một vài vi khuẩn có thể thay đổi cấu trúc vỏ của chúng sao cho thuốc kháng sinh không có cách nào gắn vào vi khuẩn để tiêu diệt.
Sau khi tiếp xúc với thuốc kháng sinh, đôi khi một trong số các vi khuẩn có thể sống sót bởi vì nó tìm ra cách chống lại thuốc kháng sinh. Thậm chí nếu một vi khuẩn trở nên kháng với thuốc kháng sinh, thì sau đó nó có thể nhân lên và thay thế tất cả vi khuẩn đã bị tiêu diệt.
Điều đó có nghĩa là việc tiếp xúc với thuốc kháng sinh đã tạo ra một áp lực chọn lọc làm cho các vi khuẩn sống sót có khả năng trở nên kháng thuốc hơn. Vi khuẩn cũng có thể trở nên kháng thuốc thông qua đột biến vật chất di truyền của chúng.
Hỏi: Xin cho biết những khuyến cáo nào để tránh kháng thuốc khi sử dụng kháng sinh
Trả lời: Dưới đây là việc ta nên làm giúp ngăn ngừa sự kháng thuốc kháng sinh:
1. Đối với người bệnh
- Không được tự ý dùng thuốc kháng sinh để điều trị bệnh. Muốn biết bệnh tình của mình có nên uống thuốc kháng sinh không, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ;
- Nên sử dụng kháng sinh theo sự chỉ định của các bác sĩ điều trị. Tuân thủ đúng quy trình điều trị, không được tự ý ngưng uống thuốc hoặc thay đổi thuốc khác;
- Không nên dùng các loại kháng sinh đã qua sử dụng còn thừa lại;
- Sử dụng đúng loại thuốc kháng sinh được chỉ định và dùng đủ liều lượng được kê. Hạn chế sử dụng các kháng sinh mạnh hay phổ rộng nếu không thực sự cần;
- Không nên tự ý cho người khác dùng kháng sinh theo chỉ định của mình;
- Không sử dụng kháng sinh vì các bệnh nhiễm trùng do vi rút như cảm lạnh, cúm.
2. Đối với nhân viên Y tế
- Chỉ kê đơn thuốc kháng sinh khi mang lại lợi ích cho bệnh nhân;
- Kê đơn thuốc nhắm vào vi khuẩn có khả năng gây bệnh cho bệnh nhân của họ khi thuốc có thể mang lại lợi ích;
- Khuyến khich bệnh nhân sử dụng thuốc theo hướng dẫn;
- Hợp tác giữa thầy thuốc với thầy thuốc, giữa thầy thuốc với bệnh nhân trong việc sử dụng kháng sinh thích hợp;
- Liên tục cập nhật và thực hiện theo hướng dẫn thực hành lâm sàng đối với các bệnh nhiễm trùnh thông thường.
3. Đối với với các nhà quản lý:
Tăng cường đào tạo, nâng cao kiến thức chuyên môn cho đội ngũ cán bộ y tế, kiểm tra giám sát thường xuyên việc kê đơn thuốc của các bác sĩ có đúng với quy định hay không. Giám sát hoạt động của các nhà thuốc, xử lý nếu các nhà thuốc không đạt chuẩn GPP, giám sát chặt chẽ chất lượng của các loại thuốc lưu hành trên thị trường.
Nhìn chung, kháng sinh là một trong những phương tiện giúp con người điều trị bệnh tật và giữ gìn sức khỏe. Kháng sinh có rất nhiều lợi ích cho đời sống con người. Tuy nhiên do con người quá lạm dụng hoặc sử dụng thuốc sai cách khiến kháng sinh tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây kháng thuốc và có hại cho sức khỏe con người. Hãy trở thành người sử dụng thông minh để duy trì sức khỏe cho bản thân và chống lại hiện tượng kháng thuốc.
Nguyễn Minh Thời
TTYT Tịnh Biên
Văn phòng Sở Y tế An Giang
Cho trẻ dùng thuốc kháng sinh sai cách có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Bài viết dưới đây là những lưu ý khi dùng thuốc kháng sinh cho trẻ ba mẹ nhất định đừng bỏ qua.
Thuốc kháng sinh là gì?
Thuốc kháng sinh thực chất là những hợp chất được tổng hợp ly trích từ các vi sinh vật như vi nấm. Thuốc kháng sinh có tác dụng ức chế sự phát triển hoặc tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh nào đó cho cơ thể.
Những viên thuốc kháng sinh có tác dụng rất tốt để chữa bệnh nếu được sử dụng theo đúng theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Ngược lại, nếu sử dụng không đúng cách, chúng sẽ gây nhiều tác hại khôn lường nguy hại đến sức khỏe của trẻ.
Vậy khi nào trẻ cần uống thuốc kháng sinh?
Theo các bác sĩ, thuốc kháng sinh chỉ được dùng để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn (vi khuẩn) chứ không trị được những bệnh do nhiễm virus. Một số những bệnh nhiễm khuẩn thường điều trị bằng kháng sinh như viêm nhiễm tai giữa, viêm amidan, viêm xoang, viêm phế quản, viêm phổi, viêm đường tiết niệu, nhiễm trùng da…
Song dù với bất cứ lý do gì, các bậc phụ huynh cũng không nên lạm dụng kháng sinh. Chỉ dùng thuốc kháng sinh khi chữa các bệnh do vi khuẩn gây ra. Còn các trường hợp bệnh do nhiễm virus, tuyệt đối không dùng chỉ trừ những trường hợp nhiễm virus nhưng có bội nhiễm vi khuẩn thì khi mới cần sử dụng kháng sinh để điều trị.
VÌ SAO XẢY RA TÌNH TRẠNG NHỜN THUỐC KHÁNG SINH Ở TRẺ?
Theo các số liệu thống kê, Việt Nam thuộc 1 trong các quốc gia top đầu về tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh. Lạm dụng thuốc kháng sinh là một vấn đề vô cùng nhức nhối được lên tiếng trong khoảng chục năm trở lại đây. Đó chính là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến tình trạng kháng thuốc hay nhờn thuốc kháng sinh ở trẻ em.
Theo thống kê mỗi năm trên thế giới có khoảng 700.000 ca tử vong do kháng thuốc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dự tính đến năm 2050, cứ 3 giây sẽ có 1 người tử vong do các siêu vi khuẩn kháng thuốc.
Hiện nay tốc độ tìm ra thuốc kháng sinh mới không đáp ứng kịp với mức độ gia tăng của các vi khuẩn kháng thuốc do thói quen sử dụng kháng sinh “linh tinh” ngay cả khi trẻ không được thăm khám hoặc những trường hợp trẻ mắc bệnh mà nguyên nhân không phải do vi khuẩn cũng dùng kháng sinh. Việc làm này gây xuất hiện các vi khuẩn đa kháng (kháng 2 nhóm kháng sinh) và toàn kháng (kháng với tất cả kháng sinh).
Đó là lý do vì sao nhiều nước phát triển sử dụng kháng sinh thế hệ 1 vẫn điều trị hiệu quả còn tại Việt Nam đã phải dùng đến kháng sinh thế hệ 3 và 4 chính là do ý thức của các bậc phụ huynh khi sử dụng kháng sinh “bừa bãi”, lạm dùng thuốc kháng sinh.
Bên cạnh đó, việc dùng không đủ liều, ngừng thuốc giữa chừng không chỉ làm bệnh của trẻ không khỏi mà có thể nghiêm trọng hơn, làm các vi khuẩn đang có sẵn trong người bé trở thành kháng thuốc, khi bắt đầu điều trị lại, thường các bé sẽ phải sử dụng loại kháng sinh nặng hơn.
HẬU QUẢ CỦA TÌNH TRẠNG NHỜN THUỐC KHÁNG SINH Ở TRẺ NGHIÊM TRỌNG ĐẾN MỨC NÀO?
Một vấn đề hiện hữu bên cạnh chúng ta hàng ngày mà đi đến đâu chúng ta cũng có thể bắt gặp là hình ảnh của những ông bố bà mẹ nay đưa con chữa trị chỗ này, mai đưa con chữa trị chỗ khác mà vẫn không điều trị được những vấn đề tưởng như hết sức đơn giản như ho, sổ mũi, viêm họng…
Đó chính là hậu quả xảy ra khi kháng sinh bị đề kháng đã không còn tác dụng điều trị ngay cả với những bệnh lý đơn giản. Hậu quả của kháng kháng sinh sẽ là vô cùng nghiêm trọng nếu trẻ mắc phải những căn bệnh nguy hiểm như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não,..
Một khi vi khuẩn đã kháng thuốc, chữa mãi cũng không khỏi bệnh, khi đó thậm chí những bệnh lý thông thường như ho hay chỉ một vết xước nhỏ vì nhiễm trùng cũng có thể khiến bé tử vong.
Đã có những trường hợp trẻ nhỏ khi đến viện, vi khuẩn đã kháng với nhiều loại thuốc kháng sinh, các bác sĩ phải dùng cho cháu một loại kháng sinh tiêm chuyên dùng để điều trị nhiễm khuẩn rất nặng thì bé mới khỏi. Tuy nhiên việc dùng những kháng sinh loại này dù con có khỏi bệnh nhưng bé sẽ rất mệt mỏi, phải mất một thời gian dài để hồi phục sức khỏe và chưa kể khi mắc loại vi khuẩn mạnh hơn con sẽ không còn kháng sinh để điều trị nữa.
Vào thời điểm giao mùa chuyển lạnh, trẻ rất dễ bị nhiễm virus sốt, cảm cúm, bố mẹ cần chú ý phòng bệnh cho con bằng cách:
- Giữ ấm cho trẻ, nhất là về đêm.
- Hạn chế để trẻ ăn các thức ăn quá lạnh
- Tránh để trẻ tiếp xúc với môi trường ô nhiễm hay người bệnh
- Luôn giữ không khí trong nhà thoáng mát, sạch sẽ.
Bố mẹ tuyêt đối không tự ý sử dụng kháng sinh cho con trong bất kỳ trường hợp nào. Khi trẻ mới chớm những dấu hiệu của bệnh có thể thực hiện các biện pháp vệ sinh mũi, miệng, họng cho con bằng nước muối sinh lý, hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng bất kỳ thuốc gì và cho bé đi thăm khám nếu các triệu chứng vẫn không thuyên giảm.
LỜI KHUYÊN CHO BỐ MẸ ĐỂ DÙNG KHÁNG SINH ĐÚNG CÁCH, TRÁNH TÌNH TRẠNG NHỜN THUỐC
Không lạm dụng kháng sinh. Khi trẻ bị viêm mũi, viêm hầu họng, nhưng chỉ bị nhiễm siêu vi không phải do vi khuẩn hay bị bội nhiễm vi khuẩn thì dùng kháng sinh không những không có tác dụng mà còn có thể gây tình trạng đề kháng kháng sinh về sau.
4 nguyên tắc sử dụng kháng sinh đó là:
- Đúng thuốc
- Đủ liều
- Đủ thời gian
- Đúng cách
Kháng sinh là con dao hai lưỡi vì vậy ba mẹ hãy TỪ BỎ ngay thói quen sau:
- Tự mua kháng sinh không có đơn
- Sử dụng kháng sinh theo kiểu truyền miệng (tự đoán bệnh cho bé rồi mua thuốc kháng sinh giống “con nhà người ta” về điều trị cho con mình)
- Kháng sinh mạnh là kháng sinh tốt
- Tự ý dừng kháng sinh khi thấy con đã có dấu hiệu khỏi
Kháng sinh thuộc nhóm thuốc kê đơn (tức là phải được dùng theo đơn bác sỹ hoặc dược sỹ). Việc sử dụng kháng sinh theo đơn nghĩa là phụ huynh cần cho trẻ uống đúng thuốc, đúng liều, đủ liều, đủ thời gian và đúng cách. Không tự ý giảm liều, hoặc dừng thuốc khi triệu chứng của trẻ đã giảm bớt.
PHỤ HUYNH NÊN LÀM GÌ KHI TRẺ ĐÃ BỊ KHÁNG KHÁNG SINH?
Đây là điều các bác sĩ cũng như các bậc phụ huynh cũng không hề muốn chuyện xảy ra. Tuy nhiên khi trẻ đã bị kháng thuốc, trước hết phụ huynh cần sao sát hơn trong việc phòng bệnh cho trẻ, như bổ sung vitamin để tăng sức đề kháng, dinh dưỡng tốt cho trẻ để nâng cao thể trạng. Chú ý những lúc giao mùa, áp dụng các biện pháp không dùng kháng sinh khi con chớm có biểu hiện mắc bệnh.
Khi trẻ đã mắc bệnh, cha mẹ hãy bình tĩnh đưa con đi khám và tuyệt đối tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Nên thông báo cho bác sỹ điều trị tiền sử bệnh và lịch sử dùng thuốc kháng sinh của trẻ để bác sỹ cân nhắc thêm khi kê đơn.
…
Chuyên khoa Nhi Thu Cúc quy tụ đội ngũ bác sĩ Nhi khoa giỏi, nhiều năm kinh nghiệm, khám tận tình, hạn chế kháng sinh; hệ thống xét nghiệm, máy móc, chẩn đoán hình ảnh tân tiến; cơ sở vật chất hiện đại – đầy đủ tiện nghi, không gian sạch sẽ; thanh toán BHYT và bảo hiểm bảo lãnh, phục vụ tận tình đến 20h tối tất cả các ngày trong tuần.
Nếu bậc phụ huynh có thắc mắc cần được tư vấn hay muốn đặt lịch khám cho bé tại Thu Cúc, xin vui lòng liên hệ 1900 55 88 92 để được hỗ trợ tốt nhất.