1. Quan sát học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh Show
a) Các văn bản ấy cũng cấp các tri thức khoa học và tri thức trong đời sống thực tế b) Để có được các tri thức đó cần phải có sự quan sát, nắm bắt thông tin, học tập, tích lũy, nghiên cứu và tìm hiểu sách báo. Quan sát trong thực tế để xem xét những đặc trưng tiêu biểu bên ngoài của sự vật, hiện tượng Học tập, đọc sách, nghiên cứu, tích lũy để có được những tri thức chính xác nhất về sự vật, đặc biệt là các đặc điểm tiêu biểu, tính chất bên trong của sự vật, hiện tượng. c) Trong bài văn thuyết minh, không thể có được các tri thức từ tưởng tượng hay suy luận. 2. Phương pháp thuyết minh a) Trong các văn bản trên, ta thường gặp từ " là"; Sau từ " là" là nội dung thể hiện được định nghĩa. Loại câu văn định nghĩa và giải thích trong văn bản thuyết minh nhằm chỉ ra những đặc điểm, công dụng riêng và đặc trưng nhất của sự vật, hiện tượng hay vấn đề cần thuyết minh. b) Tác dụng của phương pháp liệt kê: làm cho các vấn đề khái quát hay trừu tượng trở nên cụ thể, chi tiết hơn, tính chất của sự vật được thể hiện đầy đủ, chính xác hơn. c) Ví dụ: " Người ta cấm thuốc lá.....phạt 500 đô la". Tác dụng: giúp người lĩnh hội có thể liên hệ thực tế, thấy được thực tế để hiểu vấn đề sâu sắc hơn. d) Nếu không có các số liệu vừa cụ thể vừa khoa học như trên, không thể làm rõ về vai trò của cỏ trong thành phố e) Biện pháp so sánh giúp người đọc nắm bắt thông tin rõ hơn, họ cảm nhận được chính xác về đặc điểm của sự vật thông qua các sự vật khác. g) Bài Huế đã trình bày theo nhiều phương diện: + Cảnh sắc + Công trình kiến trúc + Món ăn + Sức đấu tranh bền bỉ, kiên cường nơi đây II. LUYỆN TẬPCâu 1 (trang 128 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Bài viết tìm hiểu tri thức khoa học qua nghiên cứu và trí thức thực tế qua sự quan sát, tích lũy thực tiễn trong đời sống xã hội Câu 2 (trang 128 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Các phương pháp được sử dụng trong bài là: + Phương pháp đối chiếu, so sánh + Phương pháp nêu số liệu + Phương pháp phân tích Câu 3 (trang 129 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Thuyết minh đòi hỏi những kiến thức chính xác, cụ thể. Phương pháp được dùng: + Đưa ra các số liệu + Liệt kê các sự kiện, kết quả tiêu biểu Câu 4 (trang 129 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Bạn đã phân rất hợp lý.
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học + Đoạn 1: tác giả sử dụng phương pháp liệt kê và nêu ví dụ. Phương pháp này giúp tác giả cụ thể hóa được luận điểm chính là Trần Quốc Tuấn vì nước mà tiến cử người tài. Tác giả đã sử dụng phương pháp liệt kê và nêu ví dụ để kể tên các nhân vật lịch sử, những hiền tài mà Trần Quốc Tuấn đã tiến cử. + Đoạn 2: tác giả đã kết hợp phương pháp nêu định nghĩa và liệt kê phân tích - Nêu định nghĩa: giới thiệu Ba-sô là ai - Liệt kê: bút danh của Ba-sô như Tô-sây, Mu-nê-phu-sa - Phân tích: ý nghĩa các bút danh và thời điểm ra đời của bút danh đó => Phương pháp này giúp người đọc có được thông tin đầy đủ và chi tiết về Ba-sô và bút danh của ông + Đoạn 3: tác giả đã sử dụng phương pháp số liệu và so sánh các số liệu. ⇒ Tác dụng: Giúp vấn đề trở nên dễ hình dung, làm bài báo trực quan sống động hơn + Đoạn 4: tác giả dùng phương pháp phân tích để phân tích tính giản dị của nhạc cụ điệu hát trống quân. => Tác dụng: giúp người đọc hình dung cụ thể về nhạc cụ của điệu hát trống quân 2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh a. Thuyết minh bằng cách chú thích: - Câu văn “”Ba-sô là bút danh”” không phải sử dụng phương pháp định nghĩa vì ý nghĩa của câu này mang tính bổ sung dữ liệu - Thuyết minh bằng cách chú thích nghĩa là cung cấp thêm dữ liệu, thông tin, bổ sung thêm đặc điểm của đối tượng được nói đến trong bài viết + Nhược điểm: Phương pháp này không cung cấp đầy đủ thông tin đặc trưng cơ bản của đối tượng + Ưu điểm: Mở rộng bổ sung thông tin về đối tượng, linh hoạt và đa dạng hơn phương pháp nêu định nghĩa b. Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân – kết quả Trong hai mục đích ấy, mục đích (2) là chủ yếu bởi sự xuất hiện của cây chuối và niềm yêu thích cây chuối là tiền đề cho sự xuất hiện biệt danh của ông do đó mục đích 2 mới là mục đích chính + Các ý của đoạn văn có quan hệ nhân – quả với nhau trong đó: Niềm say mê cây chuối của Ba-sô là nguyên nhân dẫn đến kết quả là sự xuất hiện bút danh Ba-sô. + Có thể nói rằng mối quan hệ ấy đã được trình bày hợp lý sinh động qua việc lồng ghép vào câu chuyện học trò tặng ông một giống cây lạ và ông đặc biệt yêu thích cây đó. Từ đó hình ảnh của thi sĩ Ba-sô cũng hiện lên sinh động hơn, không khô khan đơn thuần chỉ là cung cấp thông tin về bút danh Ba-sô III. Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minhCâu 1 (trang 51 sgk Văn 10 Tập 2) Căn cứ vào mục đích thuyết minh, đối tượng thuyết minh để chọn ra phương pháp thuyết minh phù hợp. Câu 2 (trang 51 sgk Văn 10 Tập 2) + Mục đích nói cho thật rõ về sự vật hay hiện tượng là mục đích chủ yếu nhưng không phải là duy nhất. + Phương pháp thuyết minh còn được vận dụng để đạt tới mục đích tạo ra sức hấp dẫn, gây hứng thú, lôi kéo sự chú ý của người nghe, người đọc. IV. Luyện tậpCâu 1 (trang 51 sgk Văn 10 Tập 2) Các phương pháp thuyết minh được sử dụng: - Phương pháp chú thích: Hoa lan đã được người phương Đông tôn là "Loài hoa vương giả" (Vương giả chi hoa). Còn với người phương Tây thì lan là "nữ hoàng của các loài hoa". - Phương pháp phân tích: phân tích các loại hoa lan: phong lan, địa lan, … - Phương pháp nêu số liệu: nêu sự đa dạng của hoa lan: Chỉ riêng 10 loài của chi lan Hài Vệ nữ đã cho thấy sự đa dạng tuyệt vời của hoa và của lá về hình dáng, về màu sắc. ⇒ Hiệu quả: Bằng cách vận dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh, tác giả đồng thời cung cấp được nhiều tri thức về hoa lan cho người đọc, sự kết hợp ấy còn khiến đoạn văn thuyết minh trở nên sinh động và hấp dẫn người đọc người nghe. Câu 2 (trang 52 sgk Văn 10 Tập 2) Hướng dẫn làm bài: Bước 1: xác định đối tượng thuyết minh và vận dụng kiến thức, tìm hiểu qua sách báo, internet để thu thập thông tin về đối tượng Bước 2: Xác định mục đích thuyết minh Thuyết minh cho bạn bè quốc tế, những người chưa biết về nghề truyền thống Việt Nam ⇒ Khẳng định tính quan trọng của nghề truyền thống ấy thông qua đó khẳng định niềm tự hào với nghề truyền thống dân tộc. Bước 3: Xây dựng dàn ý, hệ thống các ý chính trong bài thuyết minh Bước 4: Lựa chọn các phương pháp thuyết minh phù hợp Nhận xét - Ý nghĩaQua bài học, học sinh nắm được những kỹ năng khi vận dụng các phương pháp thuyết minh trong bài văn thuyết minh và ý nghĩa, mục đích của sự kết hợp các phương pháp thuyết minh ấy. 
Tham khảo ngay nội dung bài soạn Phương pháp thuyết minh SGK Ngữ Văn lớp 10 tập 2 được trình bày ngắn gọn, dễ hiểu nhất dưới đây để các em hiểu rõ hơn về các phương pháp thuyết minh, từ đó chuẩn bị tốt cho bài giảng sắp tới đây của mình. Tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh+ Đảm bảo tính chính xác về đối tượng một cách trung thực, chính xác, khách quan + Nội dung: chuẩn xác, hấp dẫn, sinh động + Trình tự thuyết minh phải hợp lý, khoa học, nhất quán theo không gian, thời gian, sự việc + Ngoài tri thức cần có phương pháp thuyết minh phù hợp - Mối quan hệ giữa các phương pháp, mục đích thuyết minh + Phương pháp thuyết minh: hệ thống cách thức người thuyết minh sử dụng để đạt mục đích mình đề ra + Không có nhu cầu, mục đích thuyết minh sử dụng mong đạt, mục đích để tìm phương pháp - Nhu cầu thuyết minh: không thể thỏa mãn, mục đích thuyết minh không thể đạt được nễu người thuyết minh không có phương pháp phù hợp → Phương pháp và mục đích thuyết minh không tách rời Một số phương pháp thuyết minh sách giáo khoa Văn 10 tập 2Ôn tập phương pháp thuyết minh- Đoạn văn 1: Phương pháp nêu ví dụ, dùng số liệu. Ví dụ có kèm với bình luận, phân loại, làm nổi bật ý Trần Quốc Tuấn tiến cử người giỏi cho đất nước. - Đoạn 2: Phương pháp thuyết minh, nêu định nghĩa kết hợp phân tích - Đoạn 3: Phương pháp số liệu kết hợp với phương pháp so sánh. Số liệu mới mẻ, cấu tạo tế bào của con người được thuyết minh kết hợp với những so sánh hấp dẫn tạo ra sự thuyết phục với người nghe - Đoạn 4: Phương pháp phân tích. Miêu tả lại các vật dụng, cách thức chơi trò hát trống quân Một số phương pháp thuyết minha, Thuyết minh bằng chú thích Câu “Ba –sô là bút danh” không sử dụng phương pháp định nghĩa, không đặt Ba-sô vào một loại lớn hơn, không chỉ ra yếu tố nói lên đúng đặc điểm, bản chất của nhà văn này Phương pháp chú thích và định nghĩa: - Giống: đều có cấu trúc A là B - Khác nhau: + Phương pháp định nghĩa đòi hỏi khoa học, chính xác (yếu tố B phải đạt được hai yếu tố: đặt đối tượng định nghĩa vào loại lớn hơn; chỉ ra yếu tố nói đúng đặc điểm bản chất của đối tượng để phân biệt với các đối tượng cùng loại. + Phương pháp chú thích: sử dụng mềm dẻo, dễ, linh hoạt hơn b, Thuyết minh bằng giảng giải nguyên nhân- kết quả Đoạn trích thuyết minh về niềm say mê, và nguồn gốc bút danh Ba-sô (được thuyết minh chủ yếu) → Phương pháp thể hiện mối quan hệ nhân quả, dù nguyên nhân được trình bày dài hơn thì nội dung thông báo chính vẫn là kết quả - Niềm say mê cây chuối là nguyên nhân dẫn đến bút danh Ba-sô - Đoạn trích được trình bày hợp lí, hấp dẫn vì người viết sử dụng phương pháp thuyết minh phù hợp với đối tượng thuyết minh → hình ảnh hiện lên hấp dẫn, sinh động hơn Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minhSử dụng phương pháp thuyết minh do mục đích thuyết minh quyết định - Phương pháp thuyết minh cần gây được hứng thú, hấp dẫn với người nghe, người đọc Luyện tập phương pháp thuyết minh Ngữ Văn 10 tập 2 trang 51, 52Soạn Câu 1 trang 51 SGK Ngữ Văn 10 tập 2Phương pháp chú thích: Hoa lan được người phương Đông tôn là “Loài hoa vương giả”… nữ hoàng của các loài hoa. - Phương pháp phân tích, giải thích: “Họ lan được chia thành hai nhóm: nhóm phong lan…lớp thảm mục” - Phương pháp nêu số liệu “Chỉ riêng 10 loài của chi lan Hài Vệ nữ cho thấy sự đa dạng tuyệt vời của hoa, của lá về hình dáng, màu sắc → Ngoài ra, tác giả dùng yếu tố miêu tả hấp dẫn: “Cánh môi cong lượn như gót hài, cánh hoa trong mãnh…đang bay lượn” → Đoạn trích cung cấp hiểu biết, tri thức về hoa lan, loài hoa được ưa chuộng. Người viết cần có hiểu biết sự thật khoa học, chính xác, khách quan - Tác giả phối kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh: chú thích, phân loại, liệt kê, nêu ví dụ… Soạn Câu 2 trang 52 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 10 tập 2Giới thiệu nghề thủ công truyền thống của nước ta: trồng lúa, nuôi tằm, làm gốm, thêu, dệt, may… Lựa chọn nghề làm gốm để thuyết minh: - Lịch sử hình thành + Thời nhà Lý, ba vị Thái học sinh là Hứa Vinh Kiều, Đào Trí Tiến, Lưu Phương Tú được cử đi sứ Bắc Tống Sau chuyến đi sứ, ba ông thăm, học được một số kỹ thuật đem về truyền bá, cho dân chúng + Nghề gốm Bát Tràng đã có từ thời nhà Lý, ngang với thời Bắc Tống (trước năm 1127) - Qúa trình sản xuất gốm Đất sét được lấy từ trong làng, được đem về ngâm trong bể chứa nước ( “bể đánh” và “bể lắng” dùng ngâm đất sét khô vào khoảng 3- 4 tháng) + Sau khi loại bỏ được tạp chất, đất được đưa sang “bể phơi” trong thời gian 3- 4 ngày, rồi được chuyển qua “bể ủ” - Bước hai: nặn cốt, sửa hàng, phơi khô sản phẩm Bước ba: quét men, vẽ hình ảnh, trong đó vẻ đẹp của gốm phụ thuộc vào lớp men (men rạn, men thô, men chảy, men trơn, men lam) Công đoạn cuối cùng cho gốm vào lò: lò bầu, lò éch, lò hình hộp và lò ga Hình thành thương hiệu Có nhiều làng nghề gốm tạo ra những sản phẩm đẹp, nổi tiếng được mang đi xuất khẩu thị trường nước ngoài CLICK NGAY vào TẢI VỀ dưới đây để download hướng dẫn soạn văn lớp 10 bài Phương pháp thuyết minh chi tiết nhất file word, pdf hoàn toàn miễn phí. |
