Hình ảnh những đôi quang gánh và đòn gánh tre đã gắn bó mật thiết với đời sống lao động của người nông dân Việt Nam. Quang gánh là gì? Vai trò xưa và nay có gì khác biệt? Hãy tham khảo ngay trong bài viết dưới đây.
Quang gánh là gì?
Quang gánh là một vật dụng đi liền với đời sống nông nghiệp. Người ta sử dụng để gánh lúa, gánh nước, gánh hàng rong,… Một bộ sẽ gồm có một chiếc đòn gánh tre và một đôi quang gánh.
Nhìn vào đơn giản và tưởng như dễ dùng. Nhưng chỉ khi thử gánh trên vai mới biết nó không hề đơn giản. Bạn sẽ cần phải học và làm quen dần với nó thì mới có thể gánh được. Và chắc chắn cũng sẽ chưa thể gánh nặng hai vai như các bà, các mẹ ngày xưa được.
Muốn sử dụng được đòn gánh tre, trước hết bạn sẽ phải đặt đòn gánh thật cân giữa hai vai. Muốn vậy thì hai bên quang gánh cũng sẽ phải chất khối lượng đều nhau. Gánh làm sao cho thật cân bằng mà vẫn bước đi uyển chuyển thì mới được gọi là sử dụng đòn gánh thành thạo.
Nguyên liệu để làm quang gánh là gì?
Đòn gánh tre được làm bằng tre. Sở dĩ người ta lựa chọn vật liệu này vì cây tre là một loài cây đã quá quen thuộc với người dân Việt Nam. Đặc biệt, thân tre có đặc tính chắc chắn, dẻo dai mà lại nhẹ nên rất phù hợp để làm đòn gánh. Chất liệu để làm quang gánh thì đa dạng hơn. Người ta có thể sử dụng tre, mây, dây thép hoặc dây thừng,… Tuy nhiên, chất liệu phổ biến nhất và đặc trưng nhất phải kể đến vẫn là mây, tre, nứa tự nhiên.
Cách tạo ra một đôi quang gánh
Để có thể tạo ra một đôi quang gánh bền đẹp và tiện dụng, quá trình tạo ra nó cũng không hề đơn giản. Trước tiên là việc lựa chọn chất liệu sao cho phù hợp nhất. Tre để làm đòn gánh phải là những cây tre gốc, rắn chắn ở thân và mắt, không bị xước hay mối mọt.
Qua đôi bàn tay khéo léo của con người, những cây tre đơn thuần sẽ được gọt đẽo thành chiếc đòn gánh. Đòn gánh tre sau đó còn được vùi vào tro nóng nhằm tăng độ dẻo khi gánh. Hoặc nhiều nơi còn dùng cách ngâm xuống bùn để chống bị mối mọt.
Tuy nhiên, mỗi vùng miền khác nhau lại có cách lựa chọn chất liệu làm đòn gánh riêng. Chẳng hạn như ở Bắc Bộ, người ta sẽ chọn những cây tre gai để làm đòn gánh. Tre gai phải là tre gốc, có bẹ lớn thì mới dẻo, chắc chắn mà khi gánh không bị đau vai. Một số nơi lại làm đòn gánh gỗ, gỗ rỗi, màu sắc đẹp mà cũng rất dẻo dai.
Đối với phần quang gánh, người ta sẽ chuẩn bị 4 thanh tre nứa. Chiều dài tùy theo kích thước cần làm. Thường với những đôi quang gánh thời xưa thì mỗi thanh tre sẽ dài khoảng 2m. Thanh tre sẽ được vót dẹt với chiều rộng khoảng 2cm, dày 0.7 – 1 cm.
Uốn cong thanh tre và cố định hai đầu lại với nhau bằng dây thừng. Làm tương tự như vậy chúng ta sẽ có 2 cặp. Tùy vào mục đích sử dụng mà có thể kết hợp quang gánh với thúng tre.
Quang gánh với đời sống nông thôn Việt Nam thời xưa
Gánh lúa, gánh gạo
Hình ảnh những đôi quang gánh thường gắn liền với đôi vai gầy, tảo tần của người phụ nữ. Chỉ cần thêm những chiếc nón lá, tấm áo tứ thân,… là đã có thể gợi lại cho chúng ta một miền ký ức tươi đẹp về một thời xưa cũ. Ngày xưa, nó thường theo ông bà ta ra đồng. Dùng nó để gánh lúa, ngô khoai, gánh muối, gánh rau,…
Nó được dùng khi gánh lúa thì không cần đến thúng. Chỉ cần đặt bó lúa vắt ngang lên gánh, đặt sao cho cân thì sẽ không bao giờ bị rơi. Nhưng nếu dùng quang gánh để gánh ngô khoai, muối hay rau,… thì bạn cần chuẩn bị thêm hai cái thúng tre.
Quang gánh bán hàng rong
Những người bán hàng rong với đôi quang gánh chất đầy thức quà tuổi thơ. Từ những củ khoai, củ sắn, hoa quả cho đến những chiếc bánh thơm ngon. Cũng có nhiều người gánh trên vai gánh hàng toàn những thứ nhỏ xinh như chiếc gương, chiếc lược, bộ kim chỉ, kéo bấm,…
Đối với những người sinh ra và lớn lên từ những vùng quê chắc hẳn cũng không thể quên được những gánh bún riêu, bún ốc. Chỉ với sản phẩm nhỏ mà gánh được cả một cửa hàng trên vai. Nào thì nồi nước dùng, bát đũa, đồ ăn kèm, gia vị,…
Gánh nước chè xanh với một nồi nước chè vẫn còn được hâm nóng trên chiếc bếp lò. Một bên quang sẽ chất đầy chén bát, khăn lau.
Hình ảnh đôi quang gánh với cuộc sống hiện đại ngày nay
Từ cuộc sống đã đi vào thơ ca và vẫn được ứng dụng rất rộng rãi cho đến ngày nay. Trong cuộc sống hiện đại, nó xuất hiện trong nhiều lĩnh vực với nhiều mục đích khác nhau.
Quang gánh trang trí
Tại các khu trưng bày nghệ thuật, người ta thường tận dụng hình ảnh này để trang trí. Đặc biệt là tại những không gian, những sự kiện với chủ đề làng quê, hoài niệm.
Quang gánh còn được những người đầu bếp sử dụng để trang trí cho món ăn của mình. Một đôi như thế này với thúng và mẹt tre, người ta sẽ đặt lên đó những món ăn đậm chất làng quê Việt. Cách làm này không những tạo hiệu ứng thẩm mỹ độc đáo mà còn góp phần quảng bá một nét đẹp văn hóa truyền thống từ lâu đời của người dân Việt Nam.
Rất nhiều nhà hàng, quán cà phê hiện nay cũng thiết kế riêng những góc trang trí đậm chất dân dã. Ở đây, chúng ta cũng sẽ thấy được cả những đôi quang gánh, kèm theo có thể là gánh lúa hoặc gánh quà tuổi thơ,… Đây cũng sẽ là những góc chụp mà mọi tín đồ mê sống ảo không thể bỏ qua.
Đạo cụ biểu diễn
Hình ảnh của những đôi quang gánh gần gũi, thân thuộc đã được đưa lên trên sân khấu biểu diễn. Mỗi khi những người nghệ sĩ muốn tái hiện lại khung cảnh cuộc sống lao động ở những vùng quê Việt Nam thì vẫn luôn là một đơn cử thường xuyên được lựa chọn.
Chẳng cần màu mè, hoa mỹ, một chiếc nón lá, một bộ áo nâu và một đôi quang. Như vậy là đã quá đủ để làm nên một tác phẩm nghệ thuật đáng nhớ về đời sống nông thôn xưa.
Gánh bán đồ ăn
Cho đến ngày nay, những đôi quang gánh vẫn còn được sử dụng để làm những gánh hàng rong. Bạn hãy thử dạo quanh những con phố ở Hà Nội, Sài Gòn,… Không khó để có thể bắt gặp những gánh phở, bánh cuốn, bún riêu, bún ốc,… Hay những gánh tào phớ, gánh chè,…
Vẫn còn những người gánh bánh đi bán. Đó là những món bánh truyền thống như bánh giò, bánh tiêu, bánh gio,… Đâu đó cũng sẽ có những gánh ngô, gánh khoai hay hoa quả. Thời nào cũng vậy, một gánh hàng nhỏ nhưng có thể đó là nguồn sống của cả gia đình.
Mua quang gánh – đòn gánh tre ở đâu uy tín và giá rẻ?
Mặc dù là một vật dụng từ thời xưa cũ nhưng quang gánh vẫn rất được ưa chuộng trong cuộc sống hiện đại ngày nay. Như chúng ta đã thấy, sản phẩm được dùng vào rất nhiều mục đích khác nhau. Bạn đã biết tìm mua quang gánh – đòn gánh tre ở đâu vừa chất lượng mà giá cả lại phải chăng?
Tre Trúc Huy Hoàng tự hào là đơn vị chuyên cung cấp quang gánh tre uy tín hàng đầu thị trường. Tại đây, khách hàng có thể thoải mái lựa chọn với đủ kích thước khác nhau. Bạn cũng có thể yên tâm vì sản phẩm của chúng tôi được sản xuất, xử lý và kiểm tra nghiêm ngặt. Đảm bảo độ bền tốt, chống mối mọt và có giá trị thẩm mỹ cao.