Nhằm mục đích giúp học sinh nắm vững kiến thức tác phẩm Bàn luận về phép học Ngữ văn lớp 8, bài học tác giả - tác phẩm Bàn luận về phép học trình bày đầy đủ nội dung, bố cục, tóm tắt, dàn ý phân tích, sơ đồ tư duy và bài văn phân tích tác phẩm.
A. Nội dung tác phẩm Bàn luận về phép học
* Tóm tắt văn bản:
Bàn về phép học là một bài tấu Nguyễn Thiếp gửi lên vua nhằm nói lên mục đích chân chính của việc học: học để làm người. Tác giả đưa ra quan điểm và phương pháp học đúng đắn: việc học phải bắt đầu từ những kiến thức cơ bản, có tính chất nền tảng, tuần tự tiến từ thấp lên cao, học rộng hiểu sâu, biết tóm lược những điều cơ bản, cốt yếu nhất. Bên cạnh đó học phải kết hợp với hành. Học không chỉ để biết mà còn để làm. Điều đó sẽ thúc đẩy đất nước có nhiều nhân tài, chế độ vững mạnh, quốc gia hưng thịnh.
B. Tìm hiểu tác phẩm Bàn luận về phép học
1. Tác giả
- Nguyễn Thiếp (1723-1804) người đương thời gọi là La Sơn Phu Tử, quê ở Hà Tĩnh
- Ông là người “thiên tư sáng suốt, học rộng hiểu sâu”
2. Tác phẩm
a, Hoàn cảnh sáng tác:
- Nguyễn Thiếp làm quan dưới thời Lê rồi về dạy học . Khi Quang Trung xây dựng đất nước đã viết thư mời ông giúp dân giúp nước về văn hóa, giáo dục. Vì vậy, tháng 8 năm 1791, Nguyễn Thiếp đã dâng lên vua bản tấu này.
- Văn bản trích từ bài tấu của Nguyễn Thiếp gửi lên vua Quang Trung
b, Bố cục : 3 phần
- Phần 1: Từ đầu → bị thất truyền: Mục đích chân chính của việc học
- Phần 2: Tiếp → xin chớ bỏ qua: Bàn luận về cách học
- Phần 3: Còn lại: Tác dụng của việc học.
c, Thể loại: Tấu – là thể văn của bề tôi, thần dân gửi lên vua chúa để trình sự việc, ý kiến, đề nghị.
d, PTBĐ: nghị luận
e, Giá trị nội dung:
Bài tấu giúp ta hiểu được mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần xây dựng đất nước chứ không phải học để cầu danh lợi. Học tốt phải có phương pháp học đặc biệt học phải đi đôi với hành.
f, Giá trị nghệ thuật:
- Bài tấu có cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ rõ ràng
- Ngôn ngữ giản dị, rõ ràng, ý tứ bộc lộ trực tiếp giàu sức thuyết phục
C. Sơ đồ tư duy Bàn luận về phép học
D. Đọc hiểu văn bản Bàn luận về phép học
1. Mục đích chân chính của việc học.
- Mục đích chân chính của việc học là: học để làm người
- Khái niệm học được giải thích bằng hình ảnh so sánh, học để biết rõ đạo
- Đạo dạy người ta về mối quan hệ trong gia đình, xã hội .
2. Phê phán lối học lệch lạc, sai trái.
- Tác giả phê phán lối học sai trái:
+ Học hình thức: chỉ học thuộc câu chữ không hiểu nội dung
+ Học cầu danh lợi: học để có danh tiếng, lợi lộc
- Tác hại: vua chúa tầm thường, thần nịnh nọt → nước mất, nhà tan
3. Quan điểm và phương pháp học:
- Quan điểm học:
+ Việc học phải được phổ biến rộng khắp
+ Mở thêm nhiều trường, mở rộng thành phần người học
+ Tạo điểu kiện thuận lợi cho người học
- Phương pháp học:
+ Học tuần tự tiến lên
+ Học rộng, nghĩ sâu, biết tóm lược những điều cơ bản.
+ Học đi đôi với hành. Đây là mục đích cuối cùng của việc học
⇒ Quan điểm, phương pháp học tập đúng đắn → bồi dưỡng được nhân tài, lập công giúp nước.
⇒ Thể hiện thái độ đề cao tác dụng của việc học chân chính, tin tưởng và kì vọng về tương lai của đất nước.
A. Kiến thức trọng tâm
1. Tác giả
- Nguyễn Thiếp (1723 - 1804) tự là Khải Xuyên, hiệu là Lạp Phong Cư Sĩ, người đương thời gọi là La Sơn Phu Tử; quê ở làng Mật Thôn, xã Nguyệt Ao, huyện La Sơn (nay thuộc huyện Đức Thọ), tỉnh Hà Tĩnh.
- Nguyễn Thiếp là người "thiên tư sáng suốt, học rộng hiểu sâu, từng đỗ đạt và ra làm quan dưới triều Lê nhưng sau từ quan về quê dạy học.
- Ông ra giúp triều Tây Sơn, góp phần xây dựng đất nước về mặt chính trị. Quang Trung mất, ông về ở ẩn đến cuối đời chứ không ra giúp nhà Nguyễn
2. Tác phẩm
- Trích từ bài tấu của Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung vào năm 1791
- Thể loạiTấu:
- Loại văn thư của bề tôi, thần dân gửi lên vua chúa đề trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị (khác tấu trong nghệ thuật)
- Được viết bằng văn xuôi, văn vần hay văn biền ngẫu
- Nội dung: Bàn về ba điều mà theo ông bậc đế vương nên biết: quân đức (đức của vua), dân tâm (lòng dân), học pháp (phép học)
B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: trang 78 sgk Ngữ Văn 8 tập 2
Phần đầu tác giả nêu khái quát mục đích chân chính của việc học. Mục đích đó là gì?
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 2: trang 78 sgk Ngữ Văn 8 tập hai
Tác giả đã phê phán những lối học lệch lạc, sai trái nào? Tác hại của lối học ấy là gì?
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 3: Trang 78 sgk Ngữ Văn 8 tập hai
Để khuyến khích việc học, Nguyễn Thiếp khuyên vua Quang Trung thực hiện những chính sách gì?
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 4: trang 78 sgk Ngữ Văn 8 tập hai
Bài tấu có đoạn bàn về "phép học", đó là những "phép học" nào? Tác dụng và ý nghĩa của những phép học ấy? Từ thực tế việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tập nào là tốt nhất? Vì sao?
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 5: trang 78 sgk Ngữ Văn 8 tập hai
Xác định trình tự lập luận của đoạn văn bằng một sơ đồ
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 5: Hãy nêu ngắn gọn những nội dung chính và chi tiết kiến thức trọng tâm bài học " Bàn luận về phép học"
=> Xem hướng dẫn giải
Từ khóa tìm kiếm: Soạn văn Bàn luận về phép học (Luận học pháp) ngắn nhất, Soạn văn 8 bài: Bàn luận về phép học (Luận học pháp), Bài 25 đến 27 - Văn 8 kì II
Trắc nghiệm ngữ văn 8: bài Bàn luận về phép họcb) Đọc đoạn trích sau và hoàn thành yêu cầu của phiếu học tập:
Nằm ở cửa ngõ đường vô xứ Huế, gối đầu lên đỉnh đèo ngang thơ mộng, dải đất Quảng Bình như một bức tranh non xanh nước biếc [1]. Phong cảnh ở đây thật kỳ vĩ, sơn thủy hữu tình [2]. Bờ biển Quảng Bình có những bãi cát vàng óng ánh dưới rừng dương xanh với nhiều bãi tắm đẹp nước biển lung Linh màu Ngọc Bích [3]. Tỉnh có các danh thắng nổi tiếng như Động Phong Nha, động Tiên Sơn, rừng nguyên sinh trong khu bảo tồn Phong Nha - Kẻ Bàng, bãi biển Nhật Lệ, Đá Nhảy, suối nước nóng Bang,… trong đó động Phong Nha là một trong những hang động lớn và đẹp nhất ở Việt Nam, quần thể Phong Nha Kẻ Bàng còn là di sản thiên nhiên thế giới [4]. Ngoài ra, Quảng Bình ngày nay vẫn bảo tồn được nhiều di tích lịch sử, truyền thống văn hóa đặc sắc của các dân tộc ở những thời đại khác nhau [5]. Và còn biết bao điểm du lịch hấp dẫn khác của Quảng Bình đang chờ đón du khách [6].
Phiếu học tập
(1) Đoạn văn được trình bày theo cách nào?
A – Diễn dịch
B – Quy nạp
C – Tổng phân hợp
(2) Câu chủ đề của đoạn văn là:
A. Câu 1
B. Câu 2
C. Câu 6
(3) Để triển khai ý của câu chủ đề, người viết đã sử dụng những luận cứ nào?
- Luận cứ 1: ………………..
- Luận cứ 2: ……………….
- ……………