Bài 13: CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO, KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, VĂN HÓA (tiết 2) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Về kiến thức - Nêu được nhiệm vụ, phương hướng, biện pháp cơ bản để phát triển khoa học và công nghệ ở Việt Nam hiện nay. - Hiểu được trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện chính sách khoa học và công nghệ. 2. Về kĩ năng - Biết tham gia tuyên truyền và thực hiện chính sách khoa học và công nghệ phù hợp với khả năng của bản thân. - Biết
đánh giá một số hiện tượng gần gũi trong cuộc sống liên quan đến chính sách khoa học và công nghệ. 3. Về thái độ - Tin tưởng, ủng hộ chính sách khoa học và công nghệ của Nhà nước ta. - Có ý thức phê phán những việc làm vi phạm chính sách khoa học và công nghệ của Nhà nước. II. KIẾN THỨC CƠ BẢN, TRỌNG TÂM 1. Các đơn vị kiến thức trong bài học - Nhiệm vụ, phương hướng cơ bản để phát triển khoa học và công nghệ ở Việt Nam hiện nay. - Trách nhiệm của công dân trong việc
thực hiện chính sách khoa học và công nghệ của Nhà nước ta. 2. Trọng tâm kiến thức của bài học Tiết 2. Phương hướng cơ bản để phát triển KH và CN ở nước ta hiện nay. III. KỸ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI Kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin, kỹ năng giải quyết tình huống, kỹ năng phản hồi/ lắng nghe tích cực và kỹ năng hợp tác. IV. PHƯƠNG PHÁP, KỸ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG Đàm thoại, thuyết trình, thảo luận nhóm, v.v. V. PHƯƠNG TIỆN
DẠY HỌC - Sách giáo khoa, sách giáo viên GDCD 11; - Chuẩn kiến thức kỹ năng môn GDCD ở THPT; - Chương trình giảm tải của Bộ GD&ĐT; - Phiếu học tập; - Bảng phụ; v.v. VI. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC TIẾT 2 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi: Trình bày phương hướng cơ bản để phát triển giáo dục và đào tạo? Trách nhiệm của em đối với chính sách giáo dục và đào tạo là gì? Gợi ý: * Những phương hướng cơ bản để phát triển giáo dục và đào tạo: + Nâng cao chất
lượng, hiệu quả của giáo dục và đào tạo; + Mở rộng quy mô giáo dục; + Ưu tiên đầu tư cho giáo dục; + Thực hiện công bằng, xã hội trong giáo dục; + Xã hội hóa sự nghiệp giáo dục; + Tăng cường hợp tác quốc tế về GD&ĐT. * Trách nhiệm của học sinh đối với chính sách giáo dục và đào tạo: + Bồi dưỡng tinh thần học tập thường xuyên, học tập suốt đời; + Tìm kiếm và lựa chọn phương pháp học tập phù hợp, hiệu quả; + Học tập mọi lúc, mọi nơi và bằng mọi hình thức để không
ngừng nâng cao trình độ học vấn; + Có kiến thức vững chắc và định hướng nghề nghiệp đúng đắn, phù hợp với bản thân. + Có cuộc sống lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội. 3. Dạy bài mới 3.1. Giới thiệu bài học Các em thân mến! Cùng với giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ được Đảng và Nhà nước ta xác định là quốc sách hàng đầu. Vậy nội dung của chính sách khoa học và công nghệ là gì? Bây giờ, chúng ta cùng đi vào Tiết 2 của bài 13: “Chính sách giáo dục và
đào tạo, khoa học và công nghệ, văn hóa”. 3.2. Tổ chức dạy học bài mới (tiết 2) Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Đàm thoại, thuyết trình để làm rõ nhiệm cụ của KH và CN. Ghi bảng 2. Chính sách khoa học và công nghệ a. Nhiệm vụ của khoa học và công nghệ - GV dẫn dắt: Theo quan điểm của CN Mác – Lênin, con người có thể nhận thức được thế giới khách quan. Quá trình nhận thức đem lại cho con người những kinh nghiệm, tri thức. Tuy nhiên,
không phải nhận thức nào của con người cũng là chính xác, đúng đắn; và chỉ có những tri thức đúng mới được xem là tri thức khoa học. Vào thời Trung cổ ở châu Âu từng có quan niệm cho rằng Trái Đất là trung tâm của vũ trụ, Trái Đất đứng yên và Mặt Trời quay xung quanh Trái Đất. Theo em, quan niệm đó đúng hay sai? - HS trả lời: - GV nhận xét và hỏi: Theo em, ai là người đầu tiên đưa ra thuyết Nhật tâm? - HS trả lời: - GV nhận xét, bổ sung: Nhà Thiên văn
học Ba Lan_Côpernic đã vứt bỏ những trói buộc hàng nghìn năm của thế lực tôn giáo (Kito giáo), đưa ra thuyết Nhật tâm (Mặt Trời là trung tâm), giúp nhân loại có một bước tiến dài về nhận thức. Sau đó, Galileo là người đã kế thừa và phát triển học thuyết này. (Bị coi là tội phạm, nhà bác học già buộc phải thề từ bỏ ý kiến cho rằng trái đất quay. Nhưng vừa bước ra khỏi cửa toà án giáo hội, ông đã bực tức nói to: - Dù sao trái đất vẫn quay! Ga- li- lê phải trải qua
những năm cuối đời trong cảnh tù đày. Nhưng cuối cùng, lẽ phải đã thắng. Tư tưởng của hai nhà bác học dũng cảm đã trở thành chân lí giản dị trong đời sống ngày nay). - GV: Vậy theo các em, để biết một tri thức là đúng đắn hay sai lầm ta dựa vào đâu? - HS trả lời: - GV nhận xét, bổ sung: Để biết một tri thức là đúng đắn hay sai lầm ta dựa vào thực tiễn. Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý. Vậy, theo em khoa học là gì? - HS trả lời: - GV nhận xét, kết
luận: Khoa học là hệ thống những tri thức được khái quát và kiểm nghiệm trong thực tiễn. VD: Khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn,… - GV dẫn dắt: Ngành sinh học nghiên cứu về tế bào, tìm được các tri thức về tế bào (bản đồ gen,...) và đem sự phát hiện đó vào lai giống, tạo ra những sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao. Quá trình đó được gọi là công nghệ. Vậy, theo em công nghệ là gì? - HS trả lời: - GV nhận xét, kết luận: + Công nghệ là tập hợp các
phương tiện, giải pháp và cách thức tổ chức hoạt động của con người nhằm sử dụng các tri thức khoa học vào thực tiễn nhằm mang lại hiệu quả cao. + Công nghệ cao là công nghệ có hàm lượng cao về nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; được tích hợp từ thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại; nhằm tạo ra sản phẩm có chất lượng, tính năng vượt trội, trị giá gia tăng cao và thân thiện với môi trường. VD: Công nghệ sinh học, công nghệ thông tin và truyền
thông, công nghệ vũ trụ, công nghệ vật liệu mới,công nghệ tự động hóa, ... - GV hỏi: Em hãy cho biết vai trò của KH và CN là gì? - HS trả lời: - GV nhận xét, bổ sung: + Làm cho đất nước phát triển nhanh, giàu có. + Nền kinh tế có sức cạnh tranh mạnh mẽ. => Ở nước ta, khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực thúc đẩy sự nghiệp phát triển đất nước. - GV hỏi: Vậy, theo các em KH và CN có nhiệm vụ gì? - HS trả lời: - GV kết luận và ghi
bảng: - Giải đáp kịp thời những vấn đề lí luận và thực tiễn do cuộc sống đặt ra. - Cung cấp những luận cứ khoa học và việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. - Đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. - Nâng cao trình độ quản lí, hiệu quả của hoặc động khoa - GV lấy ví dụ giải thích để HS hiểu được một số học và công nghệ. nhiệm vụ của khoa học và công nghệ: + Khi khoa học phát
triển, đã giải thích được hiện tượng những đốm lửa xanh bay lơ lửng ở nghĩa địa mà ta vẫn gọi là “ma trơi”. (Hiện tượng “ma trơi” theo góc nhìn khoa học: Thật ra đây không phải là hiện tượng ma quỷ như chúng ta tưởng tượng. Trong xương và não người có nhiều photpho, sau khi chết, các vi khuẩn sẽ phân hủy xác và sinh ra photphin (PH3) và điphotphin (P2H4). PH3 chỉ có thể bốc cháy trong không khí ở nhiệt độ 150 độ C, tuy nhiên, do có lẫn P2H4 nên cả hai sẽ tự bốc
cháy trong không khí ở điều kiện thường. Ở nghĩa địa, những chất độc hại này len lỏi theo đất thoát ra và bốc cháy ngay khi tiếp xúc với không khí trên mặt đất. Đó chính là nguyên nhân tạo nên ngọn lửa đốm xanh. Thật ra phản ứng hóa học này xuất hiện cả ngày lẫn đêm, tuy nhiên ánh sáng ban ngày làm ta không nhìn thấy được, mà chỉ có thể nhìn rõ vào ban đêm. Tóm lại, ma trơi là một hiện tượng hóa học rất bình thường xảy ra trong tự nhiên. Nó làm cho con người sợ
hãi vì nó thường “xuất hiện” tại những khu nghĩa địa u ám). + Giải đáp các vấn đề lý luận về con đường đi lên CNXH ở nước ta; các bước của quá trình CNH, HĐH đất nước; hay các chính sách dân số, việc làm,... đều phải dựa vào luận cứ khoa học. + Hiện nay, ở Việt Nam, tuy trình độ khoa học – công nghệ được nâng cao, nhưng so với các nước trong khu vực và trên thế giới thì trình độ khoa học và công nghệ của nước ta còn yếu kém. (ví dụ: Sản xuất nông nghiệp còn
nhỏ lẻ, thủ công; công nghệ khai thác khoáng sản còn lạc hậu, gậy phung phí, ô nhiễm môi trường,...) - GV chuyển ý: Để thực hiện những nhiệm vụ trên, yêu cầu Đảng và Nhà nước ta phải có những phương hướng tích cực nhất, để nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động KH và CN ở nước ta. Vậy những phương hướng đó là gì? Chúng ta cùng đi vào phần tiếp theo của bài b. Phương hướng cơ bản để phát triển khoa học và công nghệ. Hoạt động 2: Thuyết trình, đàm thoại, thảo b.
Phương hướng cơ bản để luận nhóm để làm rõ phương hướng cơ bản để phát triển khoa học và công phát triển KH và CN. - GV chia lớp thành 4 nhóm, phát cho mỗi nhóm một phiếu học tập có ghi câu hỏi, yêu cầu cho các nhóm. Thời gian thảo luận là 4 phút. Câu 1: Em hãy nêu những phương hướng cơ bản để phát triển khoa học và công nghệ? Để đổi mới cơ chế quản lí khoa học và công nghệ, Đảng và Nhà nghệ nước ta phải làm gì? Câu 2: Thế nào gọi là thị trường khoa học
– công nghệ? Để tạo thị trường cho khoa học và công nghệ, Đảng và Nhà nước ta phải làm gì? Hãy kể tên một số thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến ở nước ta mà em biết? Câu 3: Để xây dựng tiềm lực khoa học và công nghệ, Đảng và Nhà nước ta phải làm gì? Tại sao phải hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học – công nghệ? Câu 4: Để tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm, Đảng và Nhà nước ta phải làm gì? Em hãy kể tên một số khu công nghệ cao ở nước ta mà em biết? -
HS tiến hành thảo luận và trả lời: - GV nhận xét và kết luận: Nhóm 1: + Phương hướng cơ bản để phát triển khoa học và công nghệ: - Đổi mới cơ chế quản lí khoa học và công nghệ. - Tạo thị trường cho khoa học và công nghệ. - Xây dựng tiềm lực khoa học và công nghệ. - Tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm. + Nhà nước phải đầu tư ngân sách vào các chương trình nghiên cứu quốc gia đạt trình độ khu vực và thế giới; huy động các nguồn lực để đi
nhanh vào một số lĩnh vực sử dụng công nghệ cao, công nghệ tiên tiến. Nhóm 2: + Thị trường khoa học – công nghệ: là nơi diễn ra các hoạt động giao dịch, mua bán KH – CN. (Ví dụ: mua bán các sáng chế, các bí quyết, phương án công nghệ, ...) + Nhà nước ta phải tạo ra một môi trường cạnh tranh bình đẳng, thúc đẩy việc áp dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới công nghệ, hoàn thiện cơ sở pháp lí và nâng cao hiệu lực thi hành pháp luật về sở hữu trí tuệ, trọng
dụng nhân tài. (Luật sở hữu trí tuệ 2005) + Trong khoảng 10 năm trở lại đây, việc áp dụng trình độ KH – CN tiên tiến vào thực tiễn đạt được những thành tựu đáng kể mang tầm quốc tế trên tất cả các lĩnh vực: Y học: Nghiên cứu và sản xuất thành công vắcxin phòng bệnh cho trẻ em _ Vắcxin Rotavin-M1; Thành công trong việc ghép tạng người _ ca ghép tim đầu tiên ở Việt Nam năm 2010; Phương pháp phẫu thuật nội soi cắt các khối u tuyến tụy; ... Năng lượng nguyên tử: Ứng
dụng đồng vị phóng xạ phục vụ kinh tế - xã hội. Công nghệ thông tin: Phàn mềm diệt virut Bkav; Phần mềm đánh giá rủi ro động đất ArcRisk. Nhóm 3: + Tập trung nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng; Nhà nước coi trọng việc nâng cao chất lượng, tăng thêm số lượng đội ngũ cán bộ khoa học; tăng cường cơ sở vật chất – kĩ thuật; đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học và công nghệ. + Hợp tác trong lĩnh vực khoa học – công nghệ: Học hỏi kinh nghiệm, tiếp
thu những thành tựu tiên tiến của các nước trên thế giới; Tranh thủ đầu tư của quốc tế; Đào tạo, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; Thúc đẩy sự phát triển của đất nước; v.v. Nhóm 4: Để “Tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm” Đảng và Nhà nước ta phải làm gì? + Đẩy mạnh nghiên cứu các lĩnh vực khoa học xã hội, ứng dụng, chuyển giao, công nghệ phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, phát triển công nghệ thông tin, công nghệ sinh học và công nghệ vật
liệu mới. + Khu công nghệ cao ở nước ta: Khu CNC Hòa Lạc (Hà Nội); khu CNC TP Hồ Chí Minh; khu CNC Đà Nẵng (Hòa Liên, Hòa Ninh - Hòa Vang). - GV chuyển ý: Để những phương hướng trên thành công, HS cần có trách nhiệm gì đối với chính sách khoa học và công nghệ? Chúng ta cùng chuyển qua phần tiếp theo của bài. Hoạt động 3: Đàm thoại để tìm hiểu trách nhiệm công dân đối với chính sách KH và CN. c. Trách nhiệm của học sinh đối với chính sách khoa học và
công nghệ - GV đưa ra câu hỏi chung cho cả lớp: Là học sinh đang còn ngồi trên ghế nhà trường, các em phải làm gì để góp phần thực hiện tốt chính sách KH và CN? - HS trả lời: - GV nhận xét, kết luận: + Học tập thật tốt. + Không ngừng tìm kiếm để trau dồi kiến thức về KH và CN. + Thường xuyên nâng cao trình độ học vấn có thể tiếp thu và ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm. + Không ngừng sáng tạo trong
lao động để tìm kiếm và phát hiện những phương pháp mới. 4. Củng cố - GV nhắc lại trọng tâm nội dung tiết học: + Những nhiệm cụ cơ bản của KH và CN. + Những phương hướng cơ bản để phát triển KH và CN của nước ta. 5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà - Học sinh làm câu hỏi, bài tập 3 tr.109 SGK - Đọc trước nội dung tiếp theo của bài học. 6. Nhận xét, đánh giá tiết
học ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... .......................................................................................................................
|