mRNA là gì? Phân tử dẫn truyền thông tin này đã tồn tại trong tế bào sống hàng tỉ năm và đến nay, nó trở thành nguyên liệu chính trong các vaccine COVID-19. Đây là một công nghệ sinh học đã được phát triển từ lâu và đến nay, nó trở nên phổ biến nhờ hiệu quả phòng chống virus Sar-CoV-2 rất cao của vaccine Pfizer và Moderna.
mRNA là gì?
DNA là phân tử mang thông tin di truyền, quyết định cấu trúc và chức năng của một tế bào sống. Messenger RNA, hay mRNA là một loại RNA. Nó đóng vai trò như một sứ giả, chỉ dẫn thông tin từ DNA đến bộ phận sản xuất protein của tế bào.
Quá trình truyền tải thông tin từ DNA qua mRNA đến protein là cơ sở để một tế bào hoạt động bình thường.
Bên cạnh đó, mRNA có đặc điểm “tự huỷ”. Mỗi mRNA có vòng đời rất ngắn, chỉ từ vài phút đến vài tiếng đồng hồ. Cơ chế “tự huỷ” này hoạt động như công tắc “mở”, “đóng”, giúp điều chỉnh hoạt động sản xuất protein trong tế bào.
Đặc biệt, đóng vai trò trung gian truyền thông tin, mRNA đóng vai trò quan trọng trong tế bào. Nó ngăn chặn các thành phần ngoại lai xâm chiếm bộ máy trung ương và thay đổi hoạt động của tế bào. Bất cứ RNA lạ nào đi vào tằ bên ngoài tế bào sẽ ngay lập tức bị nhắm và tiêu diệt bởi enzyme RNases.
Hai đặc điểm trên là lý do quan trọng để các nhà khoa học sử dụng mRNA làm phương pháp phát triển vaccine.
Tại sao lại mRNA lại trở thành vaccine?
Trước đây, chúng ta thường biết đến vaccine là sinh phẩm bao gồm những con virus đã bị làm yếu đi, hoặc bị mất độc lực. Chúng được tiêm vào cơ thể để kích thích phản ứng miễn dịch. Khi hệ miễn dịch đã có khả năng nhận diện và biết cách tiêu diệt mầm virus đó, bạn sẽ ít có khả năng bị virus đó tấn công và mắc bệnh hơn.
Nhưng vaccine mRNA hoạt động theo một cơ chế khác. Lợi dụng những đặc tính của mRNA: Thời gian tồn tại ngắn, không thay đổi cấu trúc di truyền hay chức năng của tế bào để cho cơ thể tiếp xúc với một phần của virus mà không bị nhiễm bệnh. Phương thức phát triển vaccine này sử dụng mRNA để tác động và chuỗi sản xuất protein trong tế bào.
Cơ chế hoạt động của mRNA
Khi tiêm vaccine, bạn đang được tiêm vào cơ thể một lượng mRNA của gai protein trên virus SARS-CoV-2.
mRNA này sẽ tiếp cận tế bào, hướng dẫn bộ phận sản xuất protein trong tế bào sản xuất ra các gai protein tương tự như gai protein trên virus SAR-CoV-2. Nhưng những gai protein hoàn toàn vô hại. Với đặc tính vòng đời ngắn, mRNA sẽ “chết” sau khi hết giờ, và quá trình sản xuất gai protein của virus sẽ dừng lại.
Đến đây bạn sẽ tự hỏi những gai protein kia đi đâu? Các gai protein vô hại trên sẽ đi ra khỏi tế bào. Hệ miễn dịch sau đó sẽ phát hiện ra các “dị vật” ngoại lai này. Từ đây, các kháng thể mới được kích thích để ngăn chặn và tiêu diệt các gai protein này.
Và sau đó, nếu virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch có thể phát hiện ngay ra gai protein virus và tiết ra các kháng thể phù hợp để bất hoạt, tiêu diệt virus.
Đính chính các thông tin sai lệch về vaccine mRNA
Vaccine mRNA chứa virus COVID-19
Thông tin này là sai. Vaccine mRNA không chứa virus hay thông tin di truyền của virus SARS-CoV-2. Vậy nên vaccine mRNA không thể gây bệnh, tạo ra kết quả dương tính với bệnh COVID-19.
Vaccine mRNA có thể thay đổi DNA
mRNA không đi vào vùng lõi của tế bào nên sẽ không ảnh hưởng đến DNA của bạn. Và mRNA chỉ tồn tại trong tế bào trong một thời gian ngắn, sau đó nó sẽ bị tiêu diệt.
Vaccine mRNA là vaccine mới nên chứa nhiều rủi ro
Công nghệ phát triển và sản xuất vaccine mRNA đã được nghiên cứu hơn 20 năm và được ứng dụng thành công trong đợt dịch COVID-19. Nhờ những ưu điểm về công nghệ nên vaccine COVID-19 sử dụng phương pháp mRNA có thể được nghiên cứu trong thời gian ngắn hơn các loại vaccine thông thường.
Các phản ứng sau tiêm giống triệu chứng của COVID-19 nên người tiêm đã dương tính
Thông tin này là sai. Phản ứng sau tiêm vaccine có thể bao gồm: sốt nhẹ, đau đầu, lạnh người, v.v. Nhưng đây là các phản ứng bình thường sau tiêm và hết sau 3 ngày.
Vì vaccine không chứa virus nên bạn sẽ không bị mắc bệnh. Nếu các triệu chứng trên kéo dài quá 3 ngày hoặc xuất hiện các dấu hiệu nặng hơn như: đau ngực, đau bụng, khó thở, da dễ bị bầm tím, v.v., bạn cần đến ngay trung tâm y tế gần nhất.
Tính đến thời điểm này, các vaccine sử dụng công nghệ mRNA như Pfizer & BioNTech, Moderna có hiệu quả cao nhất trong việc phòng chống COVID-19. Bạn hãy yên tâm khi tiêm vaccine sử dụng phương pháp mRNA nhé!
Tham khảo từ: The Conversation, CDC Hoa Kỳ, Harvard University
Xem thêm:
- Trả lời các thắc mắc của bạn về vaccine COVID-19
- Phản ứng phụ sau khi tiêm vaccine và cách xoa dịu đúng cách