Chỉ ra các biện pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc kháng sinh

      Hiện nay, kháng thuốc đang là vấn đề toàn cầu, đặc biệt ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Trên thế giới mỗi năm có hàng trăm nghìn người tử vong do kháng thuốc, vì thế Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và các cơ quan quốc tế khác chỉ ra rằng kháng kháng sinh là một mối đe dọa nghiêm trọng, thách thức đối với điều trị trong tương lai. Năm nay, Tuần lễ truyền thông phòng, chống kháng thuốc được phát động từ ngày 18.11 đến ngày 24.11.2021 với thông điệp “Sử dụng kháng sinh có trách nhiệm”.

       Thực trạng dễ thấy hiện nay là nhiều người khi bị ốm, thậm chí bị cảm cúm do virus nhưng do ngại đến cơ sở y tế khám nên tự tìm mua kháng sinh để uống với mong muốn nhanh khỏi bệnh. Tuy nhiên việc sử dụng thuốc kháng sinh chưa hợp lý, lạm dụng thuốc… sẽ tạo điều kiện cho các vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh, khiến cho thuốc kém hiệu quả và mất dần tác dụng.

       Để hạn chế lạm dụng thuốc kháng sinh cần nâng cao nhận thức ngay từ mỗi cá nhân bằng cách bắt đầu bằng thói quen tuân thủ đơn thuốc của bác sĩ, không tự ý mua và dùng kháng sinh khi chưa có ý kiến của bác sĩ điều trị. Khi được bác sĩ kê đơn có thuốc kháng sinh, luôn uống đủ liều lượng đã được kê, không bỏ dở nửa chừng, ngay cả khi cảm thấy bệnh đã đỡ nhiều. Không dùng thuốc kháng sinh thừa từ lần sử dụng trước; không chia sẻ thuốc kháng sinh trong toa thuốc đang dùng cho người khác uống, ngay cả khi đó là người thân của mình.Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng để phòng ngừa lây nhiễm vi khuẩn, góp phần giảm bớt nguy cơ phải dùng đến thuốc kháng sinh. Mỗi cán bộ y tế cần sử dụng kháng sinh có trách nhiệm, chỉ định sử dụng kháng sinh đúng các hướng dẫn chuyên môn và kê đơn khi cần thiết.

     Đối với các cơ quan chức năng, trực tiếp là ngành y tế, cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động kê đơn và bán thuốc theo đơn tại các bệnh viện, nhà thuốc, tăng cường kiểm soát, quản lý sử dụng kháng sinh. Đồng thời, có chế tài xử lý thích đáng đối với các hành vi vi phạm.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, kháng thuốc hiện đang là vấn đề toàn cầu, đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng của hàng triệu người mỗi năm, đồng thời còn là một thách thức lớn đối với công tác điều trị bệnh trong tương lai.

Năm nay, với chủ đề “Sử dụng kháng sinh có trách nhiệm”, Tuần lễ truyền thông phòng, chống kháng thuốc (Antimicrobial Resistance – AMR) do Tổ chức Y tế Thế giới đề xướng diễn ra từ 18-24/11/2021. Sự kiện thường niên này nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng, chung tay hành động chống lại tình trạng kháng thuốc đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu.

Hành động ngay để tránh “cứ 3 giây sẽ có 1 người chết” trong tương lai

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, đến năm 2050, tình trạng kháng thuốc có thể là nguyên nhân gây tử vong cho 10 triệu người trên toàn cầu mỗi năm, tương đương cứ 3 giây sẽ có 1 người tử vong – lớn hơn rất nhiều so với tỷ lệ tử vong do ung thư.

Tuần lễ truyền thông phòng, chống kháng thuốc (Antimicrobial Resistance – AMR) do Tổ chức Y tế Thế giới đề xướng diễn ra từ 18-24/11/2021.

Trên thực tế, thuốc kháng sinh là một giải pháp hiệu quả giúp điều trị các bệnh do nhiễm vi khuẩn. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh không đúng ở người và động vật đang đẩy nhanh quá trình kháng kháng sinh, hay có thể hiểu là khiến vi khuẩn hay các mầm bệnh “quen” với kháng sinh nên kháng sinh không thể tiêu diệt hoặc ngăn chặn được sự phát triển của chúng. Khi đó, việc điều trị các bệnh nhiễm khuẩn sẽ trở nên khó khăn hơn, thậm chí không thể điều trị được. Nhiễm khuẩn do vi khuẩn đề kháng buộc bác sĩ phải sử dụng thuốc kháng sinh thay thế, mà các thuốc này thường có độc tính cao hơn.

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chung tay ngăn chặn tình trạng kháng kháng sinh trở thành vấn nạn toàn cầu.

Cụ thể, việc tùy tiện dùng thuốc kháng sinh có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng như:

• • Không điều trị dứt điểm bệnh: Việc tự ý sử dụng thuốc kháng sinh khiến phần lớn tình trạng nhiễm trùng giảm hoặc mất triệu chứng đặc thù, nhưng lại không khỏi bệnh hoàn toàn. Điều này dẫn đến việc chẩn đoán của bác sĩ gặp khó khăn, ảnh hưởng đến kết quả điều trị.

• • Gây ra tác dụng phụ: Ngoài việc giết chết những vi khuẩn gây bệnh, kháng sinh còn có thể tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi cho cơ thể nếu không sử dụng đúng cách, gây ra tình trạng tiêu chảy, đau bụng… và cả những biến chứng nguy hiểm khác như: dị ứng, nổi ban đỏ, mề đay, nôn mửa hay thậm chí gây độc cho thận, gan, sốc phản vệ đe dọa đến tính mạng người bệnh.

• • Gây kháng thuốc: Khi dùng thuốc kháng sinh tùy tiện, cơ thể người bệnh sẽ xuất hiện những loại vi khuẩn đề kháng kháng sinh, đồng thời sản sinh ra những loại vi khuẩn thế hệ sau có mức độ đề kháng cả với những loại kháng sinh cực mạnh. Khi đó, kháng sinh sẽ không còn tác dụng, người bệnh có nguy cơ tử vong bởi những nhiễm khuẩn thông thường.

Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý, lạm dụng kháng sinh, điều trị kháng sinh khi không mắc bệnh lý nhiễm khuẩn… sẽ làm gia tăng nguy cơ kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh.

Xem thêm: CẬP NHẬT GIÁ DỊCH VỤ XÉT NGHIỆM COVID-19

Hãy sử dụng thuốc kháng sinh có trách nhiệm

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mô tả tình trạng kháng kháng sinh chính là mối nguy hại hàng đầu cho sức khỏe con người trên toàn cầu, khi các phương pháp điều trị thông thường sẽ trở nên kém hoặc không hiệu quả, dẫn đến tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng hơn, kéo dài thời gian bệnh khiến sức khỏe suy kiệt, chi phí điều trị và nguy cơ tử vong cao hơn.

Với chủ đề năm 2021 là: “Sử dụng kháng sinh có trách nhiệm”, Tuần lễ truyền thông phòng, chống kháng thuốc (Antimicrobial Resistance – AMR) do Tổ chức Y tế Thế giới đề xướng diễn ra từ 18-24/11 hàng năm. Sự kiện thường niên này nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng lẫn nhân viên y tế, chung tay hành động chống lại tình trạng kháng thuốc đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu.

Hãy cẩn thận khi sử dụng thuốc kháng sinh để bảo vệ chính bạn và cộng đồng.

Theo đó, WHO kêu gọi mỗi cá nhân, tập thể cần nâng cao nhận thức về việc sử dụng kháng sinh. Cụ thể:

– Dùng thuốc đúng chỉ định của bác sĩ – Không tự ý dùng thuốc kéo dài

– Không dùng đơn thuốc cũ hoặc của người khác

– Không chỉ định quá mức và sai mục đích kháng sinh – Hướng dẫn người bệnh sử dụng đúng kháng sinh

– Khuyến cáo tác hại của lạm dụng kháng sinh

– Phòng chống nhiễm khuẩn và lây lan nhiễm khuẩn – Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng

– Thực hiện tiêm ngừa đầy đủ theo lịch

Vì sức khỏe của chính mình và người thân, hãy sử dụng thuốc kháng sinh một cách có trách nhiệm. Chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết và phải có sự tham vấn, chỉ định từ bác sĩ điều trị.

Xem thêm: GIÚP CỤ GIÀ MẤT THỊ LỰC TÌM CƠ HỘI TIÊM VẮC XIN

Trong lâm sàng hiệu quả kháng sinh chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố bao gồm

Kháng sinh diệt vi khuẩn. Thuốc kháng vi khuẩn sẽ làm chậm hoặc ngừng sự phát triển của vi khuẩn trong ống nghiệm. Những định nghĩa này không tuyệt đối; thuốc diệt khuẩn có thể giết chết một số loài vi khuẩn nhạy cảm, và các loại thuốc diệt khuẩn chỉ có thể ức chế sự phát triển của một số loài vi khuẩn nhạy cảm. Các phương pháp định lượng chính xác hơn xác định nồng độ in vitro tối thiểu mà kháng sinh có thể ức chế sự tăng trưởng (nồng độ ức chế tối thiểu, MIC) hoặc giết chết vi khuẩn (nồng độ diệt khuẩn tối thiểu MBC). Thuốc kháng sinh có hoạt tính diệt khuẩn có thể cải thiện việc tiêu diệt vi khuẩn khi cơ chế bảo vệ cơ thể bị khiếm khuyết ở cơ quan nhiễm trùng (ví dụ như trong viêm màng não hoặc viêm nội tâm mạc) hoặc có hệ thống (ví dụ ở những bệnh nhân giảm bạch cầu trung tính hoặc suy giảm miễn dịch theo cách khác). Tuy nhiên, có những dữ liệu lâm sàng hạn chế chỉ ra rằng một loại thuốc diệt khuẩn nên được lựa chọn trên một loại thuốc diệt khuẩn đơn giản dựa trên sự phân loại đó. Lựa chọn thuốc cho hiệu quả tối ưu nên dựa trên cách nồng độ thuốc thay đổi theo thời gian liên quan đến MIC hơn là liệu thuốc có hoạt tính diệt khuẩn hay không.

• Phụ thuộc vào nồng độ: Cường độ theo đó nồng độ đỉnh vượt quá MIC (thường được biểu thị bằng tỷ số đỉnh-MIC) tương quan tốt nhất với hoạt tính kháng khuẩn

• Phụ thuộc vào thời gian: Thời gian của khoảng thời gian dùng thuốc trong đó nồng độ kháng sinh vượt quá MIC (thường được biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm thời gian trên MIC) tương quan tốt nhất với hoạt tính kháng khuẩn

• Phụ thuộc vào tiếp xúc: Lượng thuốc liên quan đến MIC (lượng thuốc là 24 giờ dưới đường cong nồng độ [AUC24]; tỷ lệ AUC24-MIC tương ứng tốt nhất với hoạt tính kháng khuẩn)

Aminoglycosides Aminoglycosides , fluoroquinolones Fluoroquinolones và daptomycin Daptomycin có hoạt tính diệt khuẩn phụ thuộc vào nồng độ. Tăng nồng độ của chúng từ các mức hơi cao hơn MIC đến các mức cao hơn MIC làm tăng tỷ lệ và mức độ hoạt động diệt khuẩn của chúng. Ngoài ra, nếu nồng độ vượt quá MIC thậm chí một thời gian ngắn, aminoglycosides và fluoroquinolones có hiệu ứng sau kháng sinh (PAE) trên vi khuẩn còn lại; thời gian PAE cũng phụ thuộc vào nồng độ. Nếu PAE dài, mức độ thuốc có thể thấp hơn MIC trong thời gian dài mà không làm giảm hiệu quả, cho phép dùng ít thường xuyên hơn. Do đó, aminoglycosides và fluoroquinolones thường có hiệu quả nhất như boluses không liên tục mà đạt đến mức độ huyết thanh miễn phí cao điểm ≥ 10 lần MIC của vi khuẩn; thông thường, mức đáy không quan trọng.

Beta-Lactam β-Lactam , clarithromycin và erythromycin có hoạt tính diệt khuẩn theo thời gian. Tăng nồng độ của chúng trên MIC không làm tăng hoạt tính diệt khuẩn, và việc giết chết cơ thể của chúng nói chung chậm. Ngoài ra, vì Không áp dụng hoặc rất ngắn ức chế sự phát triển của vi khuẩn sau khi nồng độ giảm xuống dưới MIC (tác dụng hậu kháng sinh), beta-lactam thường có hiệu quả nhất khi nồng độ thuốc trong huyết thanh (thuốc không liên quan đến protein huyết thanh) cao hơn MIC ≥ 50% thời gian. Bởi vì ceftriaxone có thời gian bán thải huyết thanh dài (khoảng 8 giờ), nồng độ tự do tự miễn dịch vượt quá MIC của các mầm bệnh rất dễ bị nhiễm bệnh trong suốt khoảng thời gian dùng 24 giờ. Tuy nhiên, đối với beta-lactam có thời gian bán hủy huyết thanh ≤ 2 giờ, cần phải dùng liều thường xuyên hoặc tiêm truyền liên tục để tối ưu hóa thời gian trên MIC.

Hầu hết các thuốc kháng sinh có hoạt tính kháng khuẩn phụ thuộc vào phơi nhiễm, đặc trưng bởi tỷ lệ AUC-MIC. Vancomycin, tetracyclines, và clindamycin là những ví dụ.