Nhiều nhà triết học, y học cổ đại của phương Tây tin rằng thế giới được tạo thành bởi bốn nguyên tố chính là Nước, Lửa, Khí và Đất. Vì là bốn thành phần cơ bản cấu tạo nên vũ trụ (cả dạng vật chất và năng lượng) nên đó cũng chính là 4 thành phần cấu tạo nên con người.
Nước, Lửa, Khí và Đất theo đó sẽ tác động tới sức khỏe về thể chất, tinh thần hay thậm chí là cả số phận của mỗi cá nhân. Việc tác động thay đổi một trong 4 yếu tố nói trên trong cơ thể con người sẽ tạo ra những tác động tới bản thân người đó, có thể tốt hơn hoặc xấu đi. Chính vì vậy, nhiều trường phái triết học và y học cổ đại đã tìm cách tác động vào các yếu tố này giúp con người trở nên hoàn thiện hơn, khỏe mạnh hơn.
Khoa học phát triển đã chứng minh có hàng trăm nguyên tố cấu tạo nên thế giới, nhưng những nguyên tố cơ bản Nước, Lửa, Khí và Đất vẫn luôn ảnh hưởng tới sức khỏe của con người ngày nay. Hãy cùng tìm hiểu 4 nguyên tố cơ bản thời cổ đại trong ánh sáng của khoa học hiện đại và ứng dụng trong đời sống để giúp bạn khỏe mạnh hơn, hạnh phúc hơn.
NƯỚC = CHẤT LỎNG
Cơ thể con người được tạo thành từ hơn 60% là nước. Ngay từ lúc hình thành, phôi thai con người đã được nuôi sống trong túi ối, điều này cho thấy nước rất quan trọng cho sự tồn tại của con người. Sự sống trên Trái Đất bắt đầu từ trong nước, cho nên ngày nay chúng ta hay dùng từ “Khởi thủy” để nói về nguyên nhân đầu tiên của một sự kiện nào đó.
Ngay cả sau khi được sinh ra, nước vẫn đóng một vai trò quan trọng trong cơ thể chúng ta. Nước bảo vệ chúng ta khỏi bị thương bằng cách bao quanh não, tủy sống, khớp, nước mang chất dinh dưỡng khắp cơ thể chúng ta qua máu. Nước cũng rất cần thiết trong việc loại bỏ chất thải qua đường tiểu tiện.
Vì vậy, việc dùng đủ nước và nước sạch đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe con người. Thế nhưng, chúng ta đang phải chứng kiến tài nguyên và môi trường nước bị tàn phá và xâm hại nghiêm trọng bởi chất thải của con người, chất thải chăn nuôi, công nghiệp hay hóa chất lạm dụng trong nông nghiệp đã ngấm trong mạch nước ngầm.
Nguồn nước sạch trong gia đình cần được xử lý để loại bỏ các chất gây ô nhiễm, chất clo, thậm chí làm sạch sâu để an toàn cho việc sử dụng, uống, nấu ăn. Hãy sử dụng nước máy, dùng hệ thống lọc nước trước khi đưa nước vào sử dụng là cách tốt nhất để đảm bảo một nguồn nước tinh khiết cho gia đình.
LỬA = ÁNH SÁNG MẶT TRỜI = NĂNG LƯỢNG
Lửa tượng trưng cho mặt trời, là năng lượng. Ánh nắng mặt trời giúp cơ thể con người tổng hợp vitamin D và đã có rất nhiều nghiên cứu chứng minh lợi ích của việc trị liệu bằng đèn chiếu. Tuy nhiên hiện nay, con người đã hạn chế tiếp xúc hàng ngày với ánh nắng mặt trời và hoạt động ngoài trời vì những tiềm ẩn tổn thương da, ung thư da.
Mặc dù ánh nắng giúp tổng hợp vitamin D, nhưng phơi nắng quá nhiều có thể gây tổn thương da và tăng nguy cơ ung thư da. Những người có làn da sáng dễ bị tổn thương bởi ánh nắng mặt trời, ngay cả khi tiếp xúc với thời gian ngắn. Những người có tông màu da sẫm hơn có thể ít bị cháy nắng hơn khi tiếp xúc ngắn, nhưng da không được bảo vệ vẫn có thể dễ bị tổn thương.
KHÔNG KHÍ = OXY = SỰ THỞ
Hít thở là hành động được cơ thể con người tự động hóa, vì thế chúng ta hay nói “tự nhiên như hơi thở”. Nếu bạn cố tình ngừng thở, cơ thể và tâm trí sẽ mất kiểm soát và phản ứng lại để có thể tiếp tục cơ chế tự động này. Chúng ta cần không khí, cụ thể hơn là không khí sạch.
Không khí sạch là không không bị ô nhiễm bởi những chất độc hại. Ô nhiễm không khí là một vấn đề nghiêm trọng mà nguyên nhân có thể từ tự nhiên hoặc do chính con người gây nên. Hẳn là trong vài năm trở lại đây, bạn đã nghe và lo lắng về nồng độ bụi mịn ở mức báo động đỏ tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Nhưng không chỉ ở ngoài đường, theo nghiên cứu của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), “Mức độ ô nhiễm không khí trong nhà có thể cao hơn gấp 2-5 lần, và đôi khi hơn 100 lần, so với mức ngoài trời”.
Hãy làm sạch không khí trong nhà bạn bằng cách dọn dẹp thường xuyên, dùng ít đồ đạc hơn, sử dụng máy hút bụi, lắp máy lọc khí, trồng thêm cây xanh… Và khi ra ngoài, hãy nhớ đeo khẩu trang nhé!
ĐẤT = THỨC ĂN = NUÔI DƯỠNG
Chúng ta thường dùng cụm từ “Mẹ Trái Đất” khi nói về hành tinh Trái đất và cuộc sống mà nó chứa đựng. Như một bà mẹ hiền từ, Trái Đất cung cấp cho con người đất đai để trồng trọt, chăn nuôi tạo ra thức ăn để nuôi dưỡng cơ thể và tinh thần. Đất cũng giúp phân hủy và tái sử dụng những chất thải của con người để biến chúng thành nguồn cung cấp năng lượng mới cho các thực vật và động vật khác.
Nhưng đất đai đang bị làm ô nhiễm, độ màu mỡ biến mất và hệ sinh thái dưới lòng đất bị hủy diệt do các hoạt động nông nghiệp sử dụng hóa chất, chất thải từ công nghiệp và sinh hoạt của con người. Đất ô nhiễm thì thực phẩm cũng ô nhiễm, và khi ăn thực phẩm bẩn, cơ thể con người cũng sẽ bị tổn thương.
Chất lượng và số lượng thực phẩm chúng ta thu được từ trái đất hoàn toàn phụ thuộc vào chất lượng của đất. Tóm lại, đất sạch là “đất sống”, từ “đất sống” mới sinh ra động thực vật khỏe mạnh.
Khi mua thực phẩm hữu cơ, bạn không chỉ đang mua thực phẩm sạch, an toàn cho gia đình mà còn đang góp phần bảo vệ sự khỏe mạnh của đất, giúp đất thực sự sống.
Bài viết được viết bởi Phạm Hải Anh | Chuyên viên tập huấn dự án Sơ cứu nhanh - Giành sự sống
Tổ chức Giáo dục Sức khỏe Wellbeing
Cơ thể con người bao gồm 60 nguyên tố khác nhau, bao gồm oxy, carbon, hydro, nitơ, canxi, phốt pho, kali, lưu huỳnh, natri, clo, magie và 49 nguyên tố khác
Cơ thể con người là một tác phẩm nghệ thuật phức tạp bao gồm vô số nguyên tử. Tuy nhiên, không phải tất cả các nguyên tử này đều giống nhau. Trong 118 các nguyên tố đã biết, có 94 nguyên tố tự nhiên và cơ thể con người bao gồm 60 yếu tố tự nhiên.
Dựa trên số lượng nguyên tử và đóng góp của chúng vào tổng trọng lượng của cơ thể người, các yếu tố có thể chia thành 3 nhóm: các nguyên tố chính, nguyên tố phụ và nguyên tố vi lượng.
I. Các yếu tố chính
Bốn yếu tố chính trong cơ thể con người là oxy, hydro, carbon và nitơ
Khoảng hơn 60% cơ thể con người bao gồm nước. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi oxy và hydro – hai nguyên tố tại nên nước, là một trong những nguyên tố chiếm nhiều nhất trong cơ thể con người. Đối với một người trung bình nặng khoảng 70kg, chỉ riêng oxy đã đóng góp 43kg (65% tổng trọng lượng cơ thể). Đối với số lượng nguyên tử, hydro đứng đầu tất cả các nguyên tố, với tổng tỷ lệ nguyên tử là 62%, tiếp theo là oxy ở mức 24%.
Oxy ở dạng nước, giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể và áp suất thẩm thấu của chúng ta, trong khi oxy phân tử (mà chúng ta hít vào) đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi glucose thành các phân tử ATP. Oxy cũng là thành phần của cả bốn hợp chất hữu cơ chính (Protein, carbohydrate, lipid và axt nucleic) đươc tìm thấy trong cơ thể con người. Tuy nhiên, quá nhiều oxy có thể gây hại cho cơ thể con người. Giống như oxy, hydro chủ yếu hiện diện dưới dạng nước và được tìm thấy trong mọi hợp chất hữu cơ.
Carbon, nguyên tố trung tâm của các hợp chất hữu cơ, là nguyên tố phổ biến thứ hai trong cơ thể con người và đóng góp khoảng 18% tổng trọng lượng cơ thể. Carbon là nguyên tố chính cho mọi sự sống trên Trái đất và là nền tảng của tất cả các hợp chất hữu cơ.
Đứng sau carbon là nitơ. Yếu tố này chịu trách nhiệm cho 3% tổng trọng lượng cơ thể của một con người.
Nitơ là nguyên tố phong phú nhất trong bầu khí quyển của Trái Đất và đi vào bên trong cơ thể chúng ta cùng với oxy qua hơi thở. Tuy nhiên, con người không sử dụng nitơ ở trạng thái khí và thở ra ngay lập tức, nhưng lại tiếp nhận nitơ từ thức ăn. Nguyên tố này là một thành phần quan trọng của axit amin (được sử dụng để xây dựng protein) và axit nucleic như DNA và RNA (vật liệu di truyền).
II. Các yếu tố phụ
Các yếu tố phụ bao gồm canxi, phốt pho, kali, lưu huỳnh, natri, clo và magiê. Bạn có thể đã biết rằng xương người chủ yếu bao gồm canxi. Canxi là nguyên tố phong phú thứ năm và là khoáng chất nhiều nhất trong cơ thể con người. Nó chiếm khoảng 1,5% tổng trọng lượng cơ thể. Trong khi 99% canxi được tìm thấy trong xương và răng (trong các hợp chất như hydroxyapatite), nguyên tố này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc co cơ và điều hòa protein.
Phốt pho chiếm 1% tổng trọng lượng cơ thể con người. Nó chủ yếu được tìm thấy trong các phân tử ATP (adenosine triphosphate) và trong xương, bên cạnh canxi.
Tiếp theo trong danh sách là kali (0,35% trọng lượng cơ thể) và natri (0,15% trọng lượng cơ thể). Các ion tích điện dương của chúng giúp dẫn truyền tín hiệu thần kinh và điều chỉnh lượng chất lỏng trong cơ thể con người. Kali cũng đóng một vai trò trong mỗi nhịp tim.
Lưu huỳnh (0,25% trọng lượng cơ thể) là một thành phần của một số axit amin, như cysteine và methionine, và cả vitamin H hoặc B7 (Biotin) và vitamin B1 (Thiamine).
Hai yếu tố cuối cùng có sự đóng góp đáng kể vào khối lượng chung của cơ thể con người là clo (0,15% trọng lượng cơ thể) và magiê (0,005% trọng lượng cơ thể). Clo được tìm thấy trong dạ dày dưới dạng axit hydrochloric, chất hỗ trợ trong cơ thể cân bằng nước và muối, và đóng vai trò là chất xúc tác trong việc chuyển ATP thành ADP. Magiê, mặt khác, tham gia vào nhiều phản ứng trao đổi chất và enzyme, đồng thời đóng vai trò cấu trúc trong xương và răng.
III. Các yếu tố vi lượng
Các nguyên tố vi lượng cần thiết cho cuộc sống của con người bao gồm sắt, kẽm, đồng, iốt, selen, crom, mangan, lithium, molypden và coban. Sắt có lẽ là quan trọng nhất, vì nó chịu trách nhiệm vận chuyển oxy đến các tế bào hồng cầu dưới dạng huyết sắc tố. Kẽm và đồng được tìm thấy trong một số protein nhất định, trong khi hormone tuyến giáp triiodothyronine (T3) và thyroxine (T4) bao gồm iốt.
Các nguyên tố như chì, antimon, thallium và các nguyên tố phóng xạ như thorium, uranium và radium đều độc hại đối với cơ thể con người.