BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN
Những nội dung cơ bản cần nắm
1.1. Bố cục của văn bản là sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề. Một văn bản thường có bố cục ba phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.
+ Mở bài có nhiệm vụ nêu ra chủ đề được nói tới trong văn bản.
+ Thân bài: trình bày các nội dung chủ yếu làm sáng tỏ chủ đề của văn bản. Nội dung các ý phần thân bài cần được trình bày mạch lạc: có thể sắp xếp theo trình tự thời gian, không gian hoặc theo sự phát triển của sự việc hay theo mạch suy luận…
+ Kết bài: tổng kết chủ đề của văn bản.
1.2. Để viết được một văn bản hay, hoàn chỉnh cần sắp xếp các nội dung trong văn bản theo bố cục và trình bày mạch lạc, phù hợp với đối tượng và nhận thức của người đọc. “
A. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU BÀI
I. Bố cục của văn bản
– Bố cục văn bản là sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề.
– Văn bản thưòng có bố cục ba phần:
+ Mở bài: Có nhiệm vụ nêu chủ đề văn bản.
+ Thân bài: Thưòng có một số đoạn nhỏ trình bày các khía cạnh chủ đề.
+ Kết bài: Tổng kết chủ đề của văn bản.
– Bố cục của văn bản Người thầy đạo cao đức trọng.
1. Văn bản. Người thầy đạo cao đức trọng có thể chia làm ba phần:
+ Mở bài: Ông Chu Văn An… danh lợi.
+ Thân bài: Học trò theo ông… không cho vào thăm.
+ Kết bài: Khi ông mất… kinh đô Thăng Long.
2. Nhiệm vụ của từng phần trong văn bản trên là:
+ Mở bài: nêu lên chủ đề nói trong văn bản. Đó là Chu Văn An, người thầy giáo giỏi, tính tình cứng cỏi, không màng danh lợi.
+ Thân bài: Có hai đoạn văn trình bày các khía cạnh của chủ đề.
(+1) Thầy Chu Văn An có nhiều học trò giỏi, thầy được vua mời dạy cho thái tử, thầy can ngăn vua và từ quan.
(+2) Thầy Chu Văn An rất nghiêm khắc với học trò.
+ Kết bài: tổng kết chủ đề của văn bản, nói lên niềm thương tiếc của mọi người và vì sao thầy Chu Văn An được thờ tại Văn Miếu.
3. Mối quan hệ giữa các phần văn bản trên là:
Phần Mở bài giới thiệu chủ đề của văn bản. Phần Thân bài triển khai, nói rõ các khía cạnh liên quan đến chủ đề của văn bản. Phần Kết bài tổng kết, khái quát chủ đề của văn bản cả ba phần liên quan chặt chẽ với nhau, làm nổi bật chủ đề của vản bản.
4. Bố cục của văn bản gồm ba phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.
II. Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần Thân bài của văn bản
Trong ba phần của văn bản, phần Mở bài, Kết bài thường ngắn gọn, được tổ chức tương đối ổn định. Thân bài là phần phức tạp nhất, được tổ chức theo nhiều kiểu khác nhau.
Nội dung phần Thân bài thường được trình bày theo một thứ tự tuỳ thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề, ý đồ giao tiếp của người viết. Nhìn chung, nội dung ấy thường được sắp xếp theo trình tự thòi gian và không gian, theo sự phát triển của sự việc hay theo mạch suy luận, sao cho phù hợp với sự triển khai chủ đề và sự tiếp nhận của người đọc,
Phần Thân bài văn bản “Tôi đi học” kể về những sự kiện:
– Trên đường đến trường.
– Trên sân trường.
– Khi vào lớp học.
Các sự kiện này được sắp xêp theo:
– Thứ tự thòi gian (từ nhà đến trường).
– Thứ tự không gian (trên đưòng, trên sân trường,trong lốp học).
Văn bản “Trong lòng mẹ” chủ yếu trình bày diễn biến tâm trạng của chú bé Hồng. Những diễn biến tâm trạng của chú bé trong phần Thân bài: Bé Hồng thương mẹ, căm thù những cổ tục đã đầy đoạ mẹ, không nghe lời xúc xiểm của người cô để xa lánh mẹ. Tiếp theo là lòng khao khát được gặp mẹ, niềm vui sướng khi được ở trong lòng mẹ.
Trình tự khi miêu tả người: có thể miêu tả dáng người, nét mặt quần áo, giọng nói, sở thích, tình cảm. .
Còn khi miêu tả con vật thì trả lời hình dáng, các bộ phận đặc trưng của con vật đó, sau đó chú ý đến tiếng kêu, thói quen, quan hệ của con vật với con ngưòi.
Tả phong cảnh thì chú ý đến không gian từ xa đến gần, từ ngoài vào trung tâm, từ khái quát đến các chi tiết tiêu biểu. Cũng có thể kết hợp với thòi gian buổi sáng thế nào, buổi chiều khác đi.
Phần Thân bài của văn bản “Người thầy đạo cao đức trọng” nêu các sự việc để thể hiện chủ đề ”Người thầy đạo cao đức trọng”. Các sự việc được sắp xếp theo trình tự như sau:
– Chu Văn An có rất nhiều học trò; học trò nhiều ngưòi đỗ cao. ông được vua mời dạy cho thái tử.
=> Các chi tiết này làm rõ cho ý: Chu Văn An là người thầy giáo giỏi.
– Chu Văn An nhiều lần can ngăn vua, ông trả lại mũ áo quan. Ông trách mắng học trò khi họ có điều không phải.
=> Các chi tiết này thể hiện rõ tính tình cứng cỏi (với vua và với học trò) và không màng danh lợi của Chu Văn An.
Cách sắp xếp nội dung phần Thân bài của văn bản tuỳ thuộc vào chủ đề, kiểu văn bản, chủ đề, ý đồ giao tiếp của người viết. Có thể xếp theo trình từ thời gian, không gian, kết hợp không gian và thời gian hoặc theo sự phát triển của sự việc hay theo mạch suy luận.
B. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Bài tập này yêu cầu các em phân tích cách trình bày trong các đoạn trích dẫn ở SGK, trang 27 – 28.
Muốn làm được bài tập này, trước hết các em tìm các từ ngữ hoặc câu văn thể hiện chủ đề, sau đó phân tích cách triển khai chủ đề ấy trong đoạn trích.
a) Đoạn văn này trình bày về cánh rừng chim. Các ý trình bày theo không gian từ xa đến gần (nhìn xa – đến gần), từ gần đến xa (đến tận nơi – đi xa dần).
b) Đoạn văn này trình bày về vẻ đẹp của Ba Vì theo các mùa trong năm. Các ý trình bày theo trình tự thời gian.
c) Đoạn văn này nói về trí tưởng tượng của ngưòi dân. Đoạn trích trình bày theo lôi diễn dịch: Đoạn 1 (lịch sử… ưu uất): nêu nhận xét khái quát; Đoạn 2 (ta thử… lên trời) và Đoạn 3 (nghe truyện… mà chết), nêu ví dụ để cụ thể hoá cho Đoạn 1.
Đoạn 2 và Đoạn 3 được sắp xếp theo thứ tự từ sự thật đến tưởng tượng và từ sản phẩm tưởng tượng suy ngược lại sự thật.
Xem thêm: Giúp em học tốt Ngữ Văn 8 – Trường từ vựng
2. Nếu phải trình bày về lòng thương mẹ của chú bé Hồng ở văn bản “Trong lòng mẹ” cần trình bày một số ý và sắp xếp như sau:
– Hồng rất muốn đi thăm mẹ. Em biết ý xấu của người cô nên đã từ chối lòi đề nghị của bà cô.
– Hồng không giấu được tình thương mẹ nên đã để nước mắt ròng ròng rơi xuống.
– Hồng muốn nghiền nát những cổ tục đã đầy đoạ mẹ.
– Những ý xấu của ngưòi cô không làm cho Hồng xa lánh mẹ, trái lại, làm cho Hồng càng yêu thương mẹ hơn.
3. Để chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ Đi một ngày đàng, học một sàng khôn cách sắp xếp trong phần Thân bài giữa ý a và ý b là không hợp lí. Trước hết, cần phải giải thích nghĩa đen và nghĩa bóng của câu tục ngữ trước, từ độ mới lấy ví dụ để chứng minh.
Trật tự sắp xếp giữa các ý nhỏ trong phần b cũng không hợp lí bởi phải nói khái quát về những người chịu đi, chịu học trước, sau đó mới nói tối các vị lãnh tụ, rồi nói đến thời kì đổi mới (tức là trình bày theo trình tự thời gian).
Related
Trong bất kể văn bản, hợp đồng, bài tập làm văn hay đoạn văn ngắn đều viết theo một bố cục rõ ràng. Nó giúp người đọc thuận tiện hiểu được ý nghĩa và nội dung câu truyện, thông tin hoặc miêu tả đó. Cách viết theo lối logic đó gọi là bố cục trong văn bản .
Một văn bản bất kể ko hề viết một cách tùy ý về mặt nội dung và bố cục trình diễn. Bố cục văn bản là cách sắp xếp, sắp xếp những thành phần nội dung theo một trình tự, mạng lưới hệ thống một cách rõ ràng, rành mạch và kết hợp và hợp lý. Trong bất kể một văn bản nào thì bố cục cũng đều chia thành 3 phần chính gồm : mở bài, thân bài và Tóm lại .
Để viết được đoạn văn bản, hợp đồng hay một đoạn văn bạn cần hiểu được vai trò và bố cục một văn bản mẫu như sau :
- Giúp người viết trình bày được vấn đề một cách rành mạch, rõ ràng và chi tiết nhất.
- Tác giả mang thể sắp xếp nội dung theo thời kì, diễn biến câu chuyện hợp lý.
- Giúp người đọc hiểu rõ nội dung mà mình đang đọc.
- Tạo nên tính nghệ thuật và sự thuyết phục cho văn bản.
- Trình tự những phần phải liên quan với nhau, thống nhất thành một câu chuyện, nội dung rõ ràng, mạch lạc.
- Phải thể hiện rõ mục đích lúc phân chia bố cục văn bản, mở bài, thân bài và kết bài nên viết những nội dung gì để thích hợp với văn bản.
- Giữa những phần phải phân biệt rẽ ròi nhưng tạo thành một thể thống nhất về mặt nội dung chung.
Một văn bản rõ ràng và mạch lạc thường mang 3 phần chính gồm: mở bài, thân bài và kết bài.
Bạn đang đọc: Bố cục của văn bản là gì? – Top Tài Liệu
Giới thiệu nội dung tổng quát về câu truyện, thông tin về tác giả, nhân vật chính hay sự vật, vấn đề chính .
Ví dụ : Lúc miêu tả về người mẹ nên trình làng khái quát về tên, tuổi, nghề nghiệp và mục tiêu cần diễn đạt thông tin về người mẹ. Hoặc lúc nghiên cứu và phân tích một bài thơ, đoạn văn thì đoạn mở màn nên trình làng tác giả, thực trạng sinh ra của tác phẩm …
Từ những nội dung đã trình làng từ phần mở bài, phần thân bài tất cả chúng ta sẽ đi sâu vào nghiên cứu và phân tích, miêu tả nội dung đó. Từ đó xử lý những trách nhiệm đã đặt ra, đây là phần quan yếu nhất trong bố cục văn bản vì thế câu từ, cách sử dụng những loại động từ, danh từ, tính từ nên lựa chọn tương thích với mục tiêu và nội dung văn bản. Người tiêu dùng mang hiểu được yếu tố bạn trình diễn hay ko nhờ vào vào phần thân bài này .
Khẳng định những nội dung đã nghiên cứu và phân tích ở phần thân bài và đưa ra Tóm lại chung cho hàng loạt văn bản. Phần Kết luận nên viết ngắn gọn, xúc tích .
Trong chương trình ngữ văn lớp 8, thường những bạn hay gặp 2 loại bố cục văn bản chính gồm :
Sở hữu thể là miêu tả cảnh vật, con người, động vật hoang dại, hình ảnh, âm thanh …. Loại văn bản này khá thông dụng trong chương trình ngữ văn cấp trung học cơ sở vật chất .
- Phần mở bài: Mô tả khái khát đối tượng cần miêu tả như hình dáng, màu sắc, kích thước…
- Phần thân bài: Đi sâu vào tả chi tiết những vấn đề liên quan tới đối tượng cần miêu tả đó.
- Phần kết bài: Phát biểu cảm tưởng, nhận xét về đối tượng đó.
Nói lên cảm tưởng, tâm sự hay nhận xét về con người, cảnh vật, tác phẩm văn học, tác giả …. Loại văn bản này thường khó viết và nhu yếu bố cục, cách trình diễn và câu chữ hơn văn bản miêu tả .
- Phần mở bài: Giới thiệu về nhân vật, sự việc cần phân tích.
- Phần thân bài: Mô tả chi tiết diễn biến tâm lý, xúc cảm của nhân vật.
- Phần kết bài: Sử dụng khoảng 2 đoạn để kết thúc câu chuyện.
Kết luận: Việc hiểu rõ rõ và nắm vững bố cục của văn bản sẽ giúp những bạn tiện dụng làm những bài văn phân tích theo đúng yêu cầu mà thầy cô đã đề ra.
Ví dụ
Xem thêm: Chu pa pi mô nha nhố nghĩa là gì?
– Văn bản :
Lúc người nào đó Tặng Kèm em món quà gì thì chớ lúc nào trách móc người đó bằng cách chê bai hay tỏ thái độ chẳng thèm ngó ngàng gì tới món quà đó . Cứ mỗi tháng thầy lại dẫn một nhóm học viên xuất sắc trong lớp đi chơi cuối tuần để khen thưởng. Tháng trước, thầy dẫn những bạn đi xem trận bóng đá tại một tỉnh ở đồng bằng, trận đấu chia tay người theo dõi nhà của một tuyển thủ vương quốc. Những em nghỉ đêm tại khách sạn để gặp gỡ cầu thủ này . Tháng này, một nhóm học viên xuất sắc khác trong lớp lại sắp được thưởng một chuyến du lịch thăm quan câu lạc bộ bóng đá của thành thị trấn mình. Sự chênh lệch của hai chuyến đi là khó tránh khỏi và điều này ko hề ko đập vào mắt học viên. Trong những em đã mang những lời xì xầm, so đọ, phân phân bì và chuyện này làm cho thầy đau lòng. Phần lớn những thầy cô giáo khác chẳng lúc nào dẫn học viên trong lớp đi chơi cả, còn thầy đã mất công mất sức dẫn học viên của mình đi lại còn bị những em trách móc là đi thăm câu lạc bộ sao vui bằng đi về đồng bằng . Để dạy những em một bài học kinh nghiệm, thầy công bố hủy bỏ chuyến đi thăm câu lạc bộ và chẳng mang thưởng gì khác nữa. Quyết định này đúng là mang phần nghiêm khắc, nhưng đó lại là cách hiệu suất cao để tỏ rõ tâm lý của thầy so với những học trò vô ơn bội nghĩa và kỳ vọng ký ức về nguyên do bị trừng trị sẽ còn lưu giữ lâu bền hơn trong tâm lý những em. Tặng quà cho người nào mà người đó lại chẳng biết thừa nhận món quà đó thì quả là ko dễ chịu thật . Chuyện đứa cháu của thầy gặp rối rắm do thái độ vô ơn của nó chẳng mang gì đáng quá bất thần cả. Vợ chồng người chị của thầy mang nhận một người con nuôi lúc em đó được bốn tuổi. Lúc mới tới trong mái ấm gia đình, em tỏ ra hàm ân về toàn bộ những gì em nhận được. Lúc người nào cho em món quà gì, em thận trọng mở giấy gói và cũng với sự thận trọng tương tự như, gấp giấy gói lại để sang một bên, sau đó nhã nhặn mở hộp xem mang gì bên trong. Khuôn mặt em luôn sáng rỡ và ôm ghì lấy bất kể thứ gì bên trong hộp như là sách, vớ, quần áo … Giờ thì em đó đã ở với mái ấm gia đình chị thầy được hơn một năm và mọi chuyện đã thay đổi nhiều. Thầy cũng thường cho quà em đó, nhưng về sau thầy cho quần áo hơn là những thứ khác. Giờ đây, mỗi lúc mở quà, em cứ vội vã xé toạc giấy gói ra để xem bên trong mang gì, và lúc nhìn thấy quà bên trong là quần áo thì em lại cau mày và dài giọng “ Chú úúúúúúúúúú … này ” như muốn trách cứ thầy sao chẳng biết làm gì hay ho hơn là chỉ biết sắm những thứ đồ chán chết như thế này ! Thầy nghĩ kế bên việc dạy cho trẻ biết kính trọng so với người đã khuyến mãi chúng quà hay phần thưởng nào đó, thì quan yếu còn là dạy cho trẻ biết ko nên xử sự theo cách tương tự. Mới đây, lúc được thầy Tặng Ngay quà, cô cháu gái của thầy đã biết nói : “ Thưa chú, con rất thích món quà chú Tặng con ” .
K.T. Việt Báo ( Theo_Tuổi Trẻ )