Trong khi chúng ta thấy thế giới đầu tư cho thế hệ mầm non và trẻ em các nước khỏe mạnh, thông minh, tài giỏi, chúng ta có tự hỏi và lo lắng cho thế hệ tương lai của con em mình không? Là giáo viên mầm non, với tâm tư nguyện vọng thực hiện đam mê về nghề, tôi luôn trăn trở làm thế nào để giúp trẻ được phát triển toàn diện một cách tích cực chủ động, sáng tạo. Một trong những giải pháp tối ưucho giáo dục mầm non chúng ta tìm được là cùng nhau nghiên cứu, thực hành và chia sẻ tri thức “Giáo dục sớm”.
Với thời đại công nghệ như hiện nay, có quá nhiều luồng thông tin về Giáo dục sớm (GDS). Có người hiểu rằng, ứng dụng các loại phương pháp giáo dục hiện đại mới gọi là GDS như: Toán tính nhẩm; tăng cường trải nghiệm; dạy trẻ đọc sớm (Glanndoman) hay phương pháp giáo dục Montessori của Bà Maria Montessori… Có người lại hiểu, giáo dục truyền thống chưa hẳn là GDS…Vậy bản chất của việc GDS cho trẻ là như thế nào? Và để thực hiện tốt phương pháp GDS trong trường mầm non, trước tiên chúng ta tìm hiểu về não bộ của trẻ?
Ngày nay, nhờ các nghiên cứu khoa học, chúng ta biết rằng sau khi trẻ thụ thai được 02 tháng, não bộ đã chiếm một nửa chiều cao cơ thể; trẻ mới sinh ra, đầu và chu vi não có độ rộng bằng nhau; khoảng 9 tháng sau khi chào đời, tỉ trọng của não bộ tăng gấp 2 lần so với sơ sinh; đến 3 tuổi tăng gấp 3 lần; đến 5-6 tuổi quá trình phát triển của não bộ về cơ bản đã đến mức hoàn thiện, gần bằng não của người trưởng thành.Còn các cơ quan khác trong cơ thể thường phải trải qua khoảng thời gian sinh trưởng kéo dài 15 năm mới có thể đạt đến độ phát triển đó.
Bộ não của con người không giống với bất cứ một cơ quan nào trên cơ thể. Bởi sau khi sinh ra, nó vẫn chưa phát triển hoàn toàn, nó sẽ tiếp tục phát triển cùng với những trải nghiệm thực tế hoặc kích thích trong vài tháng hoặc vài năm đầu sau khi ra đời. Khi được 3 tuổi, thể tích bộ não của trẻ bằng 80% thể tích não của người lớn. Các nhà nghiên cứu khoa học phát hiện, não bộ khi tiếp nhận thông tin từ bên ngoài thường có tính giai đoạn gọi là “Cánh cửa cơ hội”. Cánh cửa sẽ mở ra nhưng cũng sẽ đóng lại. Khi phát hiện đúng dịp cánh cửa mở thì đó là giai đoạn học tập của trẻ rất dễ dàng. Tuy nhiên khi cánh cửa đóng lại, việc học hỏi trở nên vô cùng khó khăn.
Vậy để GDS cho trẻ, việc cha mẹ và những người làm giáo dục như chúng tôi cần hiểu chính là khởi động cánh cửa cơ hội của trẻ một cách thuận lợi. Hay nói cách khác là chúng ta cần phải nắm bắt chính xác thời kỳ nhạy cảm của trẻ. Đó là điều kiện tiên quyết giúp “Cánh cửa cơ hội” đó được khởi động một cách tối ưu nhất.
Trong 3 năm đầu đời, đối với một đứa bé vô cùng quan trọng, vì đó là thời kỳ phản ứng bên ngoài luôn tác động vào não bộ và các kết nối thần kinh luôn nhận thông tin qua tất cả các giác quan. Từ đó, hình thành hành vi và nhận thức của đứa trẻ. Tại sao gọi là thời kỳ khủng hoảng tuổi lên Ba? Trong thời kỳ này các bậc làm cha, làm mẹ luôn bị áp lực về hành vi của trẻ, cho rằng con hư, con nghịch, con không vâng lời, chán con…thậm chí cảm thấy mệt mỏi vì phải chăm con. Chính sự mệt mỏi đó đã khiến cho hành vi của đứa trẻ ngày càng lệch lạc hơn. Tệ hơn là khiến cho trẻ thu mình lại hoặc thực hiện các yêu cầu của người lớn là do miễn cưỡng hay sợ sệt mới phải làm…Ví dụ: Thời kỳ nhạy cảm khoang miệng khiến đứa trẻ có hành vi cắn bạn. Nếu hành vi này được lặp đi lặp lại nhiều lần, dẫn tới: Cô giáo thông tin con cắn bạn nhiều lắm, rồi các bạn ở lớp bị đau, khóc, để lại vết thương, rồi bố mẹ các bạn bị cắn không hài lòng cách chăm của cô,quay ra bực tức đứa trẻ… Nhưng ít ai để ý hành vi đó chính là sự cầu cứu của đứa trẻ rằng: Con đang rất khó chịu ngứa ngáy, thậm chí đau rức vùng lợi.
Phương án giải quyết? Thời kỳ nhạy cảm này nếu không được thỏa mãn ngay từ lúc diễn ra đối với con, chắc rằng khi lên tuổi mẫu giáo thì bố mẹ nuôi con sẽ rất streess. Bởi, thời kỳ đó chỉ có cắn, nhai là thỏa mãn vùng miệng của con. Vì vậy nếu con rơi vào thời kỳ khủng hoảng này, bố mẹ hãy quan tâm nhiều tới con, cho con thỏa mãn nhu cầu ngứa lợi. Có thể cho con nhai thô một thứ gì đó trong tầm kiểm soát của mình, nhai tới khi mỏi thì thôi, hoặc thậm chí có thể dùng đồ chơi an toàn. Chúng ta hãy vệ sinh thật tốt, dùng xịt khuẩn không gây hại…nhưng tất cả dưới tầm bao quát của bố mẹ. Mỗi thời kỳ nhạy cảm diễn ra thời gian không dài nên bố mẹ chịu khó một chút, một chút… chắc chắn con sẽ có hành vi tốt nếu được thỏa mãn.
Qua ví dụ trên, chắc hẳn chúng ta sẽ liên tưởng tới việc: “Tại sao Bé thích đi trên gờ tường? Tại sao Bé liên tục làm đổ đồ vật? Tại sao Bé thích phá đồ đạc? Tại sao khi ngủ Bé thường ngậm chăn? Tại sao Bé thích làm trái ý cha mẹ? Tại sao Bé thích nhặt đồ bỏ đi? Tại sao Bé thích những sự vật bé nhỏ? Tại sao Bé thích mút tay? Tại sao bé thích cầm đồ vật mềm và dính? Tại sao Bé đột nhiên kén ăn? Tại sao đổi sữa bột cho con lại khó đến thế?... Có rất nhiều câu hỏi Tại sao được đặt ra với trẻ. Tất cả những câu hỏi đó đều được lý giải bởi thời kỳ nhạy cảm của trẻ và đều liên quan đến các giác quan của trẻ.
Thời kỳ nhạy cảm là một trợ lực mà tự nhiên ban tặng giúp trẻ thuận lợi trong quá trình trưởng thành. Thay vì ép trẻ khó nhọc học hành, chi bằng cha mẹ cứ kiên nhẫn chờ đợi thời kỳ nhạy cảm của trẻ đến, để trẻ tự động, tự chủ, tự phát học tập dựa theo hướng dẫn của nhu cầu nội tại. Vì trẻ học như thế không chỉ nhẹ nhàng, vui vẻ mà còn hiệu quả gấp bội.
Đối với những trẻ đang trong thời kỳ nhạy cảm, cha mẹ cần thấu hiểu, khoan dung, yêu thương cổ vũ và mong đợi… Để trẻ dựa vào động lực này mà hình thành nên một cá thể độc lập, ổn định, hài hòa và lành mạnh.Từ đây, điều bố mẹ cần quan tâm đặc biệt khi con đi nhà trẻ hoặc lớp mẫu giáo đó là dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của con qua các thời kỳ nhạy cảm để lựa chọn trường học phù hợp với con.
Mầm non Song Mai - Lợi thế và tiềm năng
Trường mầm non Song Mai là trường có lợi thế rất lớn về diện tích và khuôn viên rộng, thoáng, xanh - sạch - đẹp, vừa an toàn vừa thân thiện. Với lợi thế đó, Song Mai sẽ là điểm đến tin cậy cho các bậc phụ huynh về việc ứng dụng giáo dục sớm (GDS) tại nhà trường. Bởi điều kiện tiên quyết để ứng dụng GDS chính là MÔI TRƯỜNG
Các con hứng thú khi lần đầu được cùng cô và các bạn thăm quan công viên Hoàng Hoa Thám
Tại sao trẻ em nông thôn cứng rắn khỏe mạnh hơn trẻ em thành phố? Tại sao bố mẹ có năng khiếu hội họa hoặc âm nhạc thì con cái họ thường có tố chất từ bé? Tại sao trẻ em sống tại làng nghề lớn lên rất sành về nghề đó? Tại sao trẻ học ở trường lớp ứng dụng các phương phápGlandoman (Dạy trẻ đọc sớm); Finger marth (Toán ngón tay)…. lại đọc được chữ và làm phép tính cộng sớm? Tai sao trẻ được đi ra nơi công cộng nhiều vẫn tự tin hơn trẻ trong nhà quanh quẩn chỉ với các thành viên trong gia đình? Tại sao trẻ em nông thôn tự lập hơn trẻ em thành phố? Tại sao trẻ em thành phố cảm giác trắng trẻo sạch sẽ hơn trẻ em nông thôn?…
Loạt câu hỏi nêu trên đã giúp chúng ta hiểu rằng, trẻ ở môi trường như thế nào sẽ ảnh hưởng chính môi trường đó. Hay nói chính xác, bản chất của Giáo dục sớm đó là MÔI TRƯỜNG.Còn các phương pháp mà các bậc làm Cha mẹ đang hiểu là GDS như Glanndoman; Montessori; Regio Emillia; Soloban; Finger mart… đó chỉ là phương tiện, công cụ để giúp trẻ được giáo dục sớm nhanh hiệu quả, chứ thực chất không phải là bản chất của GDS.
Hiểu được ý nghĩa đó, trường mầm non Song Mai không ngừng cải tạo tích cực xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Tạo môi trường cho trẻ được vận động nhiều; tạo môi trường cho trẻ được giao lưu tiếp xúc nhiều với cô giáo, với các bạn thông qua các chương trình trải nghiệm; cho trẻ tham quan nội thành nhiều hơn; tạo điều kiện cho trẻ trải nghiệm các kỹ năng mà chính môi trường gia đình các em có rất nhiều nhưng thực tế các em đang bị cấm tham gia…Hoạt động qua các khu vui chơi: Vận động liên hoàn, sân bóng mini; khu chợ quê vàvui chơi cát nước sỏi… Tất cả các khu đều được đan xen thân thiện giữa bê tông và đất tự nhiên trồng cỏ Nhật, đảm bảo tiêu chí không bê tông hóa quá nhiều trong nhà trường. Ngoài ra các xưởng nghệ thuật, xưởng mộc và xưởng làm bánh sẽ được thiết kế thay phiên nhau theo chủ đề tại 2 nhà xưởng mini của khu vực thực hành cuộc sống chung của nhà trường.
Thiết kế các xưởng nghệ thuật và làng Song Mai đang thi công
Chợ quê của Song Mai không đơn thuần chỉ là bày bán sẵn từ các sản phẩm cô giáo tự làm cho trẻ hay các nguyên liệu thật như rau củ quả cô giáo mua về bày ra cho trẻ thực hành bán. Mà sẽ là các sản phẩm trẻ được làm trên lớp mỗi ngày. Tất cả những sản phẩm đó đều là hàng hóa có thể trao đổi mua bán tại khu vực chợ quê Song Mai. Không chỉ vậy, tương lai gần cho môi trường của các con, cạnh khu vực chợ quê đang được cải tạo sẽ là khu vực phố cổ Song Mai. Trẻ sẽ được trải nghiệm khu phố cổ như thế nào? Khu vực quảng trường Song Mai ra sao? Thậm chí có cả khu vực rừng nhiệt đới được thiết kế tạo khu vui chơi trải nghiệm cho các con…Có được tất cả những ý tưởng đó là do Song Mai vô cùng dồi dào về diện tích đất.
Có thể nói, trẻ em Song Mai được may mắn hơn các bạn trong nội thành rất nhiều. Các con được hít thở không khí trong lành mỗi ngày, được nô đùa dưới ánh nắng mặt trời và hưởng thụ sự mát mẻ dưới tán cây to với không gian thoáng đãng, sáng, xanh - sạch - đẹp, tạo sự an toàn và thân thiện cho con trẻ.
Môi trường mầm non Song Mai cho các con sẽ là các khu vui chơi vận động liên hoàn với diện tích hơn 800m2, trẻ được chạy xa với 10km không có vật cản và an toàn trên thảm cỏ; trẻ được chơi các bộ đồ chơi vận động liên hoàn ngoài trời và hơn nữa chơi các trò chơi dân gian với không gian rộng thoáng và an toàn.
Trẻ vui sướng tham gia trò chơi dưới sân cỏ
Trẻ được trở về với tuổi thơ mỗi khi sáng tạo tại khu vực chơi với cát nước sỏi. Sự hồn nhiên vô tư, thoải mái đùa nghịch được hiện rõ trên khuôn mặt đáng yêu của các con. Các con chơi dưới sự ki
Phụ huynh và các con vui chơi say sưa trong giờ đón trẻ
Và sự khởi sắc dành cho Song Mai, hoạt động học Tiếng Anh với giáo viên người nước ngoài đã và đang được tổ chức. Các con không phải đi xa, thay vào đó các con được tiếp xúc người nước ngoài ngay tại nhà trường. Các bậc phụ huynh yên tâm công tác.
Các bé đang giao lưu tiếng anh với giáo viên người nước ngoài - Cô Rosy
Góp phần xây dựng môi trường giáo dục sớm cho các con, nhà trường rất tích cực đổi mới trong việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm. Các con được tham gia rất nhiều các hoạt động trải nghiệm trong nhà trường.
Cô và trẻ cùng hưởng ứng lễ hội bóng nước và lễ hội hóa trang Halloween
Trong xu hướng phát triển hướng ngoại như hiện nay, mong muốn có những môi trường rộng rãi, không gian thoáng mát để con trẻ có thể thỏa sức học tập, vui chơi và trải nghiệm thì trường Mầm non Song Mai đã, đang và sẽ là môi trường lợi thế và tiềm năng lý tưởng trong tương lai. Đến với Mầm non Song Mai, các con chính là đến với ngôi nhà thứ Hai yêu thương của mình, bởi ở đó có sự tâm huyết của đội ngũ CBQL, lòng yêu nghề và khao khát cho đi giá trị của các cô giáo. “Hạnh phúc là khi chúng ta trao đi” - Ấy chính là quan điểm và triết lí giáo dục đổi mới của Mầm non Song Mai. Đây cũng là cách tạo ra môi trường giáo dục sớm, góp phần lớn vào công cuộc thực hiện chuyên đề xây dựng môi trường “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” của Trường Mầm non Song Mai.
Công cuộc đổi mới này mới chỉ bắt đầu. Nhưng nhà trường chúng tôi tin rằng, với sự nỗ lực cố gắng và tâm huyết của tập thể cán bộ, giáo viên toàn trường thì không bao lâu Mầm non Song Mai sẽ có một diện mạo mới lý tưởng. Hy vọng và chờ đón!
Người viết: Nguyễn Thị Mai Phương